شکستن مفاصل(CRACKING/POPPING JOINTS):
عـبارت است از دستکـاری مـفاصـل، مـانـند خم کردن مفاصل در وضعیتهای غیر معمول که ایجاد صدای قابل شنیدن میکند.
ساختار مفاصل سینوویال:
این مفاصل از دو استخوان تشکیل شده اند که در سطح غضروف شان با هم در تماس می باشند. در واقع غضروفها مانند یک ضربه گیر در بین استخوانها عمل کرده و اجازه میدهند حرکت استخوانها با کمترین اصطکاک صورت گیرد. غضروفها نیز به وسیله یک کپسول مفصلی احاطه شده اند، این کپسول باعث مراقبت بیشتر از مفاصل میشود. درون کپسول ماده روان کنندهای وجود دارد که مایع سینوویال نام دارد. این مایع توسط غشاء سینوویال غضروفها ترشح میگردد.
مایع سینوویال(SYNOVIAL FLUID):
یک مایع غلیظ و چسبناک است که در حفرات برخی مفاصل موجود میباشد. قسمت عمده آن ازهیالورونیک اسید(HYALURONIC ACID) تشکیل یافته است. وظایف این مایع شامل:
1-نرم سازی: باعث کاهش اصطکاک میان غضروفهای مفصلی میشود.
2-ضربه گیر.
3-حمل مواد مغذی به غضروفها .
نکته:در مایع سینوویال گازهای CO2 ، اکسیژن و نیتروژن بصورت محلول وجود دارد.
علل ایجاد صدا هنگام شکستن مفاصل
1- خروج گاز از مفاصل هنگام دستکاری آنها: وقتی کپسول مفصلی کشیده میشود، چند عامل در برابر گسترش آن مقاومت می کنند. یک عامل حجم مفصل است که با میزان مایع سینوویال موجود در آن تعیین میشود. مایع سینوویال افزایش حجم پیدا نمیکند، مگر اینکه فشار داخل کپسول به اندازهای کم شود که مقداری از گازهای حل شده بتوانند مایع را ترک کرده، و امکان افزایش حجم و در نتیجه آن جابجایی مفصل را فراهم آورند. هنگامی که گازها خارج میشوند (80 درصد گاز CO2) حجم مفصل افزایش یافته (حدود 15 تا 20 درصد) و بدنبال آن تحرک مفصل نیز افزایش می یابد (وقتی گازها خارج میشوند مفصل میتواند اندکی بیشتر کشیده شود). افزایش حجم با کاهش فشار همراه است. وقتی حرکت مفاصل از دامنه غیر فعال حرکتی فراتر میرود، ناگهان یک ناحیه کم فشار (خلاء)(CAVITATION) شکل میگیرد، سپس گازها از مایع خارج میشوند، به همین خاطر مایع سینوویال بسمت ناحیه با فشار کمتر هجوم آورده و باعث ترکیدن حبابهای گاز میشود. این خروج ناگهانی و ترکیدن حبابهای گاز باعث تولید صدای قابل شنیدن میشوند. اما صدا ایجاد شده تنها مربوط به ایجاد حباب و ترکیدن آنها نیست، بلکه انبساط ناگهانی کپسول مفصلی نیز در ایجاد صدا سهیم است. برای روشن شدن قضیه، یک صفحه کاغذ را از دو انتهای آن با دستانتان بگیرید، اکنون دستانتان را به یکدیگر نزدیک کنید تا در کاغذ یک تا ایجاد گردد، اکنون یکباره دستان خود را از هم دور کنید. با این کار شما تولید صدا خواهید کرد. انبساط ناگهانی کپسول مفصلی نیز نظیر همین کاغذ تولید صدا میکند. اما برای اینکه قادر باشید مجدداً همان مفصل را بشکنید به زمان نیاز دارید. برای شکستن مجدد بایستی گازهای خارج شده مجدداً توسط مایع سینوویال باز جذب و حل گردند. این مدت حدوداً 15 تا 20 دقیقه زمان میبرد.
نکته:اگر با اشعه ایکس از مفصل بلافاصله پس از شکستن عکس برداری کنیم، درون آن حبابهای گاز را میتوان مشاهده کرد.
2- تاندونها و لیگامانها: تاندونها (زردپی) بافتهای کشسانی هستند که عضلات را به مفاصل وصل میکنند. لیگامانها (رباطها) نیز استخوانها را به یکدیگر متصل میکنند. گاهی اوقات این بافتها حین حرکت مفاصل، از مکان اصلی خود می لغزند و خارج میشوند. ناگهان مجدداً به حالت نخست و طبیعی خود باز میگردند، این جابجایی باعث ایجاد صدا میشود. این صدا بیشتر در زانوها و قوزک های پا حین ایستادن از حالت نشسته و یا بالا رفتن از پله شنیده میشوند. همچنین لغزیدن تاندونها بروی برجستگی ها نیز میتواند تولید صدا کند.
3- وقتی که دو سطح غضروف به یکدیگر فشرده میشوند، یک چسبندگی ایجاد میشود. هنگامی که مفاصل از یکدیگر جدا میشوند، تولید صدا میکنند.
4- محدوده حرکت مفاصل:
– دامنه فعال(active range): دامنه ای ایست که شخص میتواند مفاصل خود را بدون کمک عامل خارجی حرکت دهد. مثلا انگشت سبابه خود را بالا و پایین کنید.
– دامنه غیر فعال(passive range): اکنون انگشت سبابه خود را به کمک انشگتان دست دیگر بالا و پایین کنید. همانطور که مشاهده میکنید، دامنه حرکت اندکی افزایش می یابد.
– منطقه پارا فیزیولوژیکی(paraphysiologic range): به حرکت مفاصل فراتر از دامنه غیر فعال اطلاق میشود. شکستن مفاصل نیز در این محدوده انجام میگیرد. متخصصین فیزیوتراپی و یا کایروپرتیک درمانی (کایروپرکتیک عبارت است از علم شناخت مفاصل بویژه ستون فقرات و تطبیق آنها به منظور پیشگیری و درمان) نیز برای درمان از این منقطه بهره میگیرند. این منطقه به منطقه دستکاری(manipulation) نیز معروف است.
-رگ به رگ شدن(sprain):کشیدگی مفرط مفاصل که به آسیب آنها خواهد انجامید.
نکته: چنانچه شما از جمله افرادی هستید که گردن خود را بطور مداوم می شکنید. به احتمال زیاد مفاصل شما بیش از حد معمول حرکت میکنند. لیگامانهای گردنتان اندکی شل و سست میباشند. از اینرو عضلات گردن برای جبران آن با سفت شدن مفاصل را ثابت نگه میدارند. این امر باعث میگردد هر از گاهی در گردن احساس سفتی و گرفتگی کنید. اما وقتی اقدام به شکستن گردن خود میکنید، لیگامنهای سست و ضعیف را نیز تحت کشش قرار میدهید، بنابراین مجدداً چرخه تکرار شده و عضلات سفت میگرند. برای درمان این عارضه بهتر است به یک متخصص کایروپرتیک مراجعه کرده تا با تقویت عضلات گردن واصلاح ستون فقرات شما، نیاز به شکستن مکرر گردن در شما کاهش یابد.
آیا شکستن مفاصل (به ویژه دستها) ایجاد التهاب مفاصل میکنند؟
به باور اکثر دانشمندان هیچ رابطه ای میان شکستن مفاصل و اوستئوآرتریت (آرتروز) و یا لرزش دستها وجود ندارد. اما برخی از پژوهشگران معتقدند که شکستن مکرر مفاصل باعث آسیب به نسوج نرم مفاصل گردیده و احتمال التهاب دستها و کاهش توان محکم گرفتن اشیاء با دست کاهش می یابد. اما تا زمانی که شکستن مفاصل با درد همراه نباشد، معمولا این عمل بی خطر میباشد. اما در صورتی که هنگام شکستن انگشتان دست خود احساس درد میکنید حتما به پزشک مراجعه کنید.
