ژل ضدعفونی‌کننده و افزایش مقاومت میکروب‌ها؟!

محققان هشدار داده است که استفاده بیش از حد از ژل‌های ضدعفونی‌کننده الکلی می‌تواند باعث سازگار شدن باکتری‌های خاصی با این مواد شوند و میکروب‌های مقاوم جدیدی پدید آید که سلامت عمومی را به خطر اندازند.  اندرو کمپ رییس اداره مشاوره علمی موسسه علوم نظافت بریتانیا می‌گوید هنوز ثابت نشده است که ژل‌های ضدعفونی‌کننده الکلی می‌توانند ویروس عامل کووید19 روی پوست را از بین ببرند.

اما اتکای بیش از حد به این مواد ضدعفونی‌کننده سبب می‌شود میکروب‌های معینی در برابر آن‌ها سازگاری پیدا کنند و با تغذیه از باقی‌مانده‌های قند و پروتئین روی پوست رشد کنند.  این محقق می‌گوید باید بر شستن دست با آب و صابون تاکید بیشتری کرد که از نظر سازمان جهانی بهداشت هم موثرترین روش برای حفاظت از خود در برابر بیماری است.

طبق اعلام سازمان جهانی بهداشت مردم فقط در مواردی باید از ژل‌های ضدعفونی‌کننده دست استفاده کنند که به آب و صابون دسترسی فوری نداشته باشند.  کمپ که تحقیق خود را در مجله تحقیقات و دانش زیست‌پزشکی منتشر کرده است در مصاحبه با دیلی اکسپرس اعلام کرد از ژل ضدعفونی‌کننده دست باید فقط به عنوان «آخرین گزینه» یا در صورت موجود نبودن آب و صابون موقتاً استفاده کرد.

از کمپ نقل قول کرده‌اند که: «حتی اگر ژل ضدعفونی‌کننده دست بتواند 99.9 درصد باکتری‌ها را بکشد با توجه به آن که بیش از یک میلیون باکتری روی دست‌های ما وجود دارد بعد از ضدعفونی کردن دست هم ده هزار باکتری زنده می‌مانند و از باقی‌مانده‌های قند و پروتئین روی دست تغذیه می‌کنند.

طبق تحقیقات اخیر میکروب‌هایی که ژل ضدعفونی کننده نتوانسته از بین ببرد از لحاظ بیماری‌زایی خیلی خطرناکند و ممکن است شمارشان افزایش یابد.»  او افزود: «یعنی اگر مرتباً از ژل ضدعفونی استفاده کنیم، درنهایت بیش از آن که به نفع ما باشد به ضرر ما است.»

در حالی که ویروس همه‌گیر کرونا همچنان در سراسر جهان مردم را مبتلا می‌کند، ژل ضدعفونی‌کننده دست در حال حاضر به صورت گسترده برای مصرف عموم در فروشگاه‌ها، رستوران‌ها، ایستگاه‌های قطار و سایر اماکن برای تمیز کردن دست عرضه می‌شود.

اما کمپ می‌گوید استفاده بیش از حد از ژل‌های ضدعفونی‌کننده به ایجاد «باکتری‌های مقاوم در برابر مواد ضدعفونی‌کننده» منجر می‌شود که «به باکتری‌های مقاوم در برابر آنتی‌بیوتیک اضافه می‌شوند» و می‌توانند «فاجعه‌ای جهانی» به بار آورند.

«با مصرف بیش از حد ژل‌های ضدعفونی‌کننده دست، نه تنها خطر این مشکلات را در سراسر جهان افزایش می‌دهیم بلکه برای مقابله با گسترش کووید19 هم کاری نکرده‌ایم.

اگر مصرف نادرست مواد ضدعفونی‌کننده دست و مواد شیمیایی گندزدا باعث افزایش مقاومت میکروب‌ها شود، سرمایه‌گذاری روی مواد آنتی‌بیوتیک بی‌معنا خواهد بود.»  وینستون مورگان استاد زیست‌شیمی بالینی و سم‌شناسی دانشگاه شرق لندن نیز با نگرانی‌های آقای کمپ موافق است.

مورگان در ماه آوریل با نوشتن مقاله‌ای در مجله مکالمه گفته بود که افزایش باکتری‌های مقاوم در برابر مواد ضدمیکروب که با استفاده بیش از حد از مواد ضدعفونی‌کننده دست رخ می‌دهد می‌تواند «فشار بیشتری به سامانه مراقبت‌های بهداشتی ما وارد کند که پیشاپیش تحت فشار بوده است».

برخی باکتری‌ها وقتی در معرض مواد ضدمیکروب مثل دارو‌های آنتی‌بیوتیک، ضدتنش، ضدویروس و ضدقارچ قرار می‌گیرند، دچار دگرگونی یا جهش می‌شوند یعنی با دارو‌هایی که برای کشتن آن‌ها ساخته‌اند سازگار می‌شوند و مقابله با آن‌ها دشوارتر می‌شود.

«تقلا برای حفاظت در برابر کووید19 می‌تواند محیطی مساعد برای ظهور ریزاندامگان‌هایی مقاوم‌تر در برابر آنتی‌بیوتیک‌ها پدید آورد.»

 

منبع: ایندیپندنت