افراد معتاد را همیشه نمــی توان بسادگی تشخیـص داد. یک معتاد به مشروبات الکلی یا مواد مخدر همیشه شبیه یک ولگرد خیابانی که در کنار معابر و جوی آب می خوابـد، نیست. یک قمار باز همه وقت خود را در کازیـنـو و در کـنـار ماشین بخت آزمایی صرف نمی کند. اعتیاد مـیتـواند خود را به اشکال گوناگون آشکار نماید.
اگر دوسـت شـما روز بــه روز لاغـرتـر و ضـعیـف تر میشـود ممـکن است مشکلی داشــتـه باشـد. رنـگ پـریـدگــی و خوارش بدن نیز می تواند نشانه دیگـری باشـد. عادتــها، قدرت تـحمل و نشانه ها در افراد متفـاوت اسـت. نـیـازی نیست به فردی که روی هر چیزی شرط بندی میکند، یک قمار باز اطلاق کنیم، همین که کسی بسرعت احساس خستگی و ضعف میکند می تواند دلـیل بر اعتـیاد بـاشد.
یک شخص معتاد معمولا” رفتار و اعمال نامتعارف خود را نتـیجه وجـود اعتـیاد در خود ندانسته و این مساله را انکار می کند. او مردم و عوامل دیگر را مقصر میداند.
اگر به عضوی از خانواده، دوست ویا همکارتان درمورد اعتیاد مظنون هستید، روشهایی وجود دارد که بدون بخطر انداختن سلامتی خود می توانید به او کمک و یاری نمایید. اگر از روی عمد، اعتیاد فردی را نادیده گرفته و یا به او در کتمان کردن مسئله کمک کنید، در واقع شما نیز سهمی در از بین رفتن و تباهی وی خواهید داشت.
اما در عین حال باید مطمئن شوید که اعتیاد یک شخص وقت و انرژی شما را تلف نکرده و موجب ایجاد نـامـلایمات عـصبـی و تـهدید سلامتی در شما نخواهد شد. ممکن است نتوانید به تنهایی کاری انجام دهید ولی راه هـایـی وجوددارد که میتواند و در ترک اعتیاد بسیار مفید واقع شود.
در اینجا 12 روش برای کمک کردن به یک فرد معتاد را متذکر می شویم:
سعی کنید متوجه شوید
1- مشکل را نادیده نپندارید
حالات و اخلاقیات دوست شـما دگرگون شده و رفتارهای غیر مسؤولانه او افکار شما را برهم میریزد.تصور نمیکنید ممکن است او درگیر اعتیاد شده باشد؟ به غرائز خود اعتماد نمایید. به قرارهای فراموش شده فکر کنیـد، به تـماسـهای تلفنی بیمعنی، به آنفلانزای طولانی مدت و متعدد و به پول قرض کردنهای مکرر. آیا نوعی رفتار نابودگر دراو احساس نمیکنید؟
2- سخن بگویید
حبس کردن نفس در سینه و صحبت نکردن هنگامی که دوست شما مســت و یا خمار کنار شما قرار گرفته، نه تنها به او کمکی نمی کنـد، بلـکه وضــعیـت را بــدتر و مشـکلتـر خواهد نمود. صبر کنید تا حال او بهتر و قادر به شنیدن حرفهای شما شـود. سپس با او با ملایمت و نرمی صحبت نمایید. او را متوجه نگرانی خود کرده و مسائـلی را که بـاعث دلواپسی شما می شود را برایش شرح دهید: ” من نگران زیاده روی توام . هفته پیش دوباره مجبورشدم بخاطر دیر اومدنت، به خانوادت دروغ بگم. من ازین کارخوشم نمیاد.”
3- شریک جرم نشوید
اگر واقعا” نگران حال دوست خود هسـتـید سـعی کـنـید دیـگر او را در کـارهای خلافش همراهی و مساعدت نکرده و دیگر با او به کازینوها، مشــروب فروشـی ها و مـحلـهای مصرف مواد مخدر نروید. به او بگوییـد دیـگر تحمل بی بـندو باری ها و خرابکارهای او را ندارید.
4- گوش کنید
معتادان اغلب احساس تنهایی شدید میکنند. آنها مایلند احساس خود بیزاری و پوچی درون خودرا به دیگران بفهمانند. درچنین شرایطی بهترین عمل ممکن است گوش دادن به صحبتهای فرد معتاد باشد. از طفره رفتن و قضاوتهای آنی پرهیز نموده و نشان دهید که حضور شما به خاطر او است تا احساس نماید میتواند به شما اتکا و اطمینان نماید.
آگاهیتان را افزایش دهید
5- کمی تحقیق کنید
مطالب و کتابهای مربوط به اعتیاد را مطالعه نمایید. ببینید چه منـابعـی در ایـن رابطه در جامعه شما وجود دارد. مراکز توانبخشی را شناسایی و برنامه های ترک اعتیاد را از آنها درخواست نمایید. اگر دوست شما بداند چه نوع حمایتهایی برای او وجود دارد، راحت تر می تواند اعتیاد خود را ترک کند.
6- در جلسات شرکتش دهید
از او بخواهید در جلسات برنامه ریزی جهت رفع اعتیاد شرکت کند.اگر او ازشما خواست که در جلسه همراهیش کنید، جواب رد نداده و تقاضایش را بپذیرید.
عادی رفتار کنید
7-عوض نشوید
سبک و روش زندگی خود را تغیـیـر نـداده و عـادی رفتار کنـید. بـفرض اگر شـما سیـگاری هستید، می توانید به سیگار کشیدن ادامه دهید. دوـست شـما مـی داند کـه بین او و شما تـفـاوت وجـود دارد بنابـر این او مـی داند که نــباید ســیگار بکـشد. یک فـرد دیـابتی نمیتواند مقدار زیادی شیرینی مصرف کند ولی این دلیل نمی شود که وقتی شما باهم بیرون می روید نتوانید تکه ای کیک به عنوان دسر برای خودتان سـفارش دهـیـد. سیگار نکشیدن نزد یک معتاد او را به این فکر وامیدارد که شـما اراده و قـدرت کـافـی بـرای تــرک اعتیاد را در او نمی بینید و به همین دلیل از این کار امتناع مـی ورزید. این عـمـل باعـث کاهش اعتماد بنفس در فرد معتاد خواهد شد.
8- سخن چینی نکنید
اعتیاد یک بیماری جدی است و نباید آن را سـرسـری و شـوخـی پنــداشـت. اسـرار او را پیش خود نگهدارید. همان طوری که مایل نیسـتـیـد پـرونده پزشکی کسی را نزد کسی بازگو کنید،نیازی نیست دیگران از سابقه و یا پیشرفت اعتیاد دوست شما مطلع گردند.
9- انرژی مثبت دهید
نمیتوان بزور کسی را راهی مراکز توانبخشی یا جلسات ترک اعتیارنمود. تضعیف روحیه و گفتن عباراتی مانند ” تو دیگه شکست خوردی”، “راهـی بـرات باقی نمونده” دردی را دوا نخواهد کرد. نیابد کسی را بدلیل اعتیادش تـرسـانـد. در عـوض بگـذاریـد بـفهـمـد که خانواده و دوستان او نگران و دلواپـسش هـستـنـد و دوسـت دارنـد بـهـبـودیش را ببینند. حتی اگر او منفی بود شما مثبت عمل کنید.
عمل کنید
10 – از خود و دیگران مراقبت نمایید
اگر اعتیاد همکار شما باعث اختلال در کار او شده است، مطمئن شوید که در مورد شما خللی ایجاد نکند. وظایف او را از وضایف خود جدا کرده و اگر کوتاهی او باعث تاخیر افتادن در انجام کارهای محوله اش شد،این موضوع را به رئیس خود توضیح دهید. اجازه ندهـید موقـیـعت شــغلی شما بدلیل اعتیاد دوستتان لطمه ببیند. اگر دوست شما در مراسم عروسی و جشنی دچار ناراحـتی شد، او را از محل خارج نمایید تا مراسم بهم نخورد. اگر خواست در حالتی نامناسب رانندگی کند، کلید ماشین را از او بگیرید.
11- دیگران را دخالت دهید
اگر اعتیاد بصورت کامل رخنه کرده بهتر است از دوستان و افراد خانواده بخواهید مداخله و وساطت نموده و در جلسه ای با شرکـت فرد معـتاد بـه بیان تاثیرات بد رفتارهای او به خود و دیگران مشغول گردند. ممکن است دوست شما تـحت تـاثـیر احسـاسـات شـدیـد قرار گرفته و تصمیم بگیرد اعتیادش را ترک کند.
12- زمان رهایی را تشخیص دهید
بیخوابی های شبانه، افزایش استرس یا علایم بیماری مانند سردرد و سوء هاضمه در شما علائمی هستند که نشانگر درگیری بیش از حدتان با مسئله می باشنـد. در ایـن هنگام که رفتارهای مخربانه فرد معتاد سلامتی شما را نیز به خطر انداختـه، لازم است مدتی به استراحت پرداخته و حتی در صورت لزوم کلا” کنار بکشید.
از خودتان مراقبت نمایید
اعتیاد یک بیماری بسیار خطرناک بوده و می تواند استعـدادها، تـواناییها و داراییهای فرد مبتلا را نابود سازد. اعتیاد علاج ناپذیر اما قابل کنترل است. تصمـیم مصرف نکردن مواد، مست نشدن و به قمار خانه نرفتن چیزی است که فقط توسط خود فرد معتاد باید گرفته شود. قدرت و کنترل اعتیاد در دست شما نیست.
آنچه که از شما برمی آید، حمایت و حفظ رابطه دوستیتان می باشـد. چـنانــچه برغم تلاشهای شما، هیچ تغییر و آثار نتیجه بخشی مشاهده نکردید، بهتر است برای حفظ سلامتی خود او را رها کنید اگر چه ممکن است این بمعنای پایان دادن به یک دوستی چندین ساله باشد. حداقل می دانید که به اندازه کافی اهمیت قائل شده اید.
