دکتر محمد رضا مهاجری تهرانی؛ فوق تخصص غدد
تیروئید غده کوچکی است که روی گردن و در زیر برجستگی غضروف تیروئید بنام سیب آدم قرار دارد. این غده شبیه یک پروانه است که دو بال آن در دو طرف گردن قرار دارد. کار این غده تولید، ذخیره‌سازی و آزاد کردن هورمون تیروئید به داخل جریان خون است. هورمون تیروئید نه تنها به کنترل اعمال بدن کمک می‌کند بلکه روی رشد و نمو سلول‌های بدن نیز تاثیر می‌گذارد.
شایع‌ترین مشکلات غده تیروئید
کم کاری تیروئید (هایپوتیروئیدی)
پرکاری تیروئید (هایپرتیروئیدی)
بزرگی غده تیروئید (گواتر)
سرطان تیروئید
التهاب تیروئید (تیروئیدیت)
اگر اختلالات تیروئید تشخیص داده نشود و درمانی برای آن صورت نگیرد، سبب بروز مشکلات جدی برای سلامتی می‌گردد.
کم کاری تیروئید (هایپوتیروئیدی)
شایع‌ترین اختلال تیروئید کم کاری یا‌هایپوتیروئیدی است. این عارضه زمانی به وجود می‌آید که غده تیروئید به اندازه نیاز بدن هورمون تولید نکند. کم کاری تیروئید ممکن است در هرجنس و سنی دیده شود اما غالباً خانم‌های بالای 40 سال از این عارضه رنج می‌برند.این مشکل پنهان به آهستگی ایجاد شده و به تدریج پیشرفت می‌کند. در مراحل اولیه ممکن است علایمی وجود نداشته باشد. حتی گاهی در صورت بروز علایم، این اختلال با سایر بیماری‌ها اشتباه گرفته می‌شود چرا که این نشانه‌ها شبیه علائم یائسگی و یا کهولت سن است.
علائم کم کاری تیروئید
خواب آلودگی احساس خستگی
پوست خشک و شکننده
بزرگی غده تیروئید
افسردگی افزایش وزن و ادم
ریزش مو
مستعد به سرماخوردگی
معمولا شدت بروز علائم بستگی به سن، مدت ابتلا به بیماری و شدت آن دارد. بعضی مواقع علائم به قدری ضعیف و جزئی است که به آن توجه نمی‌شود.
هیپوتیروئیدی چگونه تشخیص داده می‌شود؟
نشانه‌های مشخص کننده و علائم فیزیکی می‌توانند نشانه‌ای از هیپوتیروئیدی باشند. اما گاهی این وضعیت بسیار کند پیش می‌رود تا جایی که بسیاری از بیماران متوجه بروز علائم نمی‌شوند، بنابراین انجام تست‌های آزمایشگاهی در تأیید تشخیص و تعیین علت هیپوتیروئیدی موثر است.
آزمایش هورمون تحریک‌کننده تیروئید(TSH): سطح افزایش یافته هورمون TSH در خون تقریباً یک نشانگر دقیق از هیپوتیروئیدی اولیه است. تولید این هورمون هیپوفیزی زمانی که تولید هورمون غده تیروئید حتی به میزان جزیی کم شده باشد، افزایش می‌یابد.
T4 آزاد (تیروکسین) هورمون تیروئید فعال در خون: در خون افراد طبیعی دامنه ای از هورمون T4 درست مثل دامنه قد و وزن وجود دارد که محدوده طبیعی تلقی می‌شود و مقدار هورمون تیروئید برای جمعیت عمومی ممکن است برای یک فرد خاص مناسب نباشد.
پادتن‌های ضد تیروئید: احتمال وجود التهاب تیروئید خود ایمنی را که می‌تواند عامل هیپوتیروئیدی باشد نشان می‌دهند.یک پزشک عمومی می‌تواند تشخیص هیپوتیروئیدی را بگذارد اما برای درمان غالباً به کمک یک متخصص غدد، نیاز است.
پرکاری تیروئید (هایپرتیروئیدی)
زمانی که غده تیروئید بیش از اندازه هورمون تولید کند فرد مبتلا به پرکاری تیروئید است. به افزایش تولید دو هورمونT3 و T4 نیز پرکاری تیروئید گفته می‌شود. تنظیم ترشح این دو هورمون در هیپوفیز که ناحیه ای در مغز است قرار دارد. گاهی کنترل از دست این مرکز خارج شده و مواد دیگری شروع به تحریک مستقیم غده تیروئید می‌کنند. در این حالت ترشح هورمون متناسب با نیاز بدن نیست در نتیجه افزایش هورمون تیروئید سبب افزایش سرعت فعالیت‌های بدن می‌شود که در نتیجه آن علائم زیر دیده می‌شود:
افزایش ضربان قلب عصبی شدن تحریک پذیری
کاهش وزن ( افزایش اشتها) افزایش تعریق نازک شدن پوست و موها
ضعف عضلانی
لرزش دست‌ها
اضطراب بی خوابی
در صورت بروز هر کدام از این علائم با پزشک متخصص غدد مشورت نمایید. در بسیاری از موارد این عارضه با یک آزمایش ساده قابل تشخیص است. تشخیص به هنگام، در پیشگیری از آسیب‌های احتمالی بسیار موثر است. در آزمایش خون معمولا هورمون T3وT4 همراه با هورمون تنظیم کننده مغزی آن که TSH نام دارد تست می‌شود. درمان بر اساس تشخیص عامل به وجود آورنده پرکاری است. داروهای ضد تیروئید، درمان با اشعه و جراحی به تناسب و یا در ترکیب با هم انجام می‌شود.
