به گزارش مشرق، محمد گلریز، از خوانندگان موسیقی سنتی و پاپ ایرانی است. گلریز در خانواده‌ای رشد کرد که همگی اهل هنر و موسیقی بودند. او از نوجوانی فعالیت موسیقیایی خود را به شکلی جدی دنبال کرد و به صورت غیر رسمی کارهای بسیاری در این زمینه به انجام رساند. پس از انقلاب و با ورود به رادیو به‌طور رسمی کار خود را آغاز کرد. گلریز از همان دوران، قطعات بسیاری را اجرا کرد که اغلب آن‌ها جزو کارهای ماندگار محسوب می‌شوند. کارهایی که هنوز هم بسیاری از هم‌نسلان او آن‌ها را به خاطر دارند. محمد گلریز همچنان به فعالیت موسیقی خود ادامه میدهد و دانسته‌های خود را به شاگردانش منتقل می‌کند. او در خواندن آواز سنتی تبحر خاصی دارد و صدایش به‌عنوان میراث شفاهی ایران در سازمان میراث فرهنگی ثبت شده است. سرود «خجسته باد این پیروزی» از این هنرمند پس از سال‌ها یادآور حماسه‌های دوران دفاع مقدس است. به گفته خود گلریز، او این سرود را برای عملیات «بیت المقدس» و آزادسازی خرمشهر خوانده بود. در یکی، دو روز گذشته خبر رسید که این خواننده کشورمان به بیماری کرونا مبتلا شده است اما حال او خوب است و در منزل درحال استراحت و گذراندن دوران قرنطینه است. به بهانه این اتفاق و سال‌ها فعالیت این هنرمند با او گفت‌وگویی داشتیم که در ادامه می‌خوانید.
دو مافیا در ایران با قدرت بسیار زیاد وجود دارند که هیچ قدرتی حریف آن‌ها نیست؛ یکی مافیای اتومبیل و خودرو و دیگری مافیای موسیقی. این دلالان و مدیر برنامه‌های موسیقی که حتی شاید دیدید روزی ارشاد را هم خریدند؛ آن‌ها نفوذ دارند، پول خرج می‌کنند. به هیچ‌وجه قصد اهانت ندارم و نمی‌خواهم برچسب بزنم اما می‌خواهم بگویم انقلاب اسلامی یعنی چه؟ حضور در خانواده‌ای اهل موسیقی منجر به ورود شما به این عرصه شد؟
به هر حال از زمانی که چشم باز کردم در خانواده‌ای بودم که با کمی بزرگ شدن متوجه شدم ته صدایی دارم؛ به همین دلیل فعالیت موسیقی خود را شروع کردم و تا الان هم آن را ادامه داده‌ام. البته این فعالیت‌ها با فراز و فرودهایی همراه بوده است؛ گاهی بیشتر و گاهی کمتر؛ خانواده ما اهل آواز بودند، پدرم از خوانندگان آواز بزرگ تهران به حساب می‌آمدند؛ تعریف‌های آواز را به خوبی می‌دانستند و به خوبی به آن وارد بودند؛ برادرانم کارهای بسیاری کرده بودند و جزو اساتید محسوب می‌شدند؛ من هم به همین منوال فعالیت‌های خود را ادامه دادم. زمانی که در دبیرستان بودم فعالیت غیر رسمی داشتم اما بعد از آن فعالیت خود را به صورت رسمی آغاز کردم و وارد رادیو شدم.
چند سالی خدمت استاد عزیز خوانساری بودم و آنچه را تا آن زمان یاد گرفته بودم نزد ایشان تکمیل کردم و بعد از آن با گروه «شیدا» آشنا شدم. تمام این موارد مربوط به پیش از وقوع انقلاب اسلامی بود تا سال1357 مشغول خواندن ترانه‌های ایرانی و سنتی بودم. پس از انقلاب من به‌عنوان اولین خواننده بعد از انقلاب شروع به کار کردم.
با این حساب شما اولین خواننده بعد از انقلاب بودید؟
بله؛ البته اولین خواننده رسمی! به هر جهت در زمان انقلاب همه مردم برای پیروزی انقلاب در تلاش بودند و من هم به‌عنوان یک شهروند که هنری هم داشتم، سعی می‌کردم بیشتر فعالیت کنم اما به خاطر دارم در همان زمان آقای رضا رویگری کاری را اجرا کرده بودند با نام «ایران ایران» که پخش شده بود و مردم هم استقبال خیلی خوبی از آن کرده بودند؛ از این دست کارها به صورت غیررسمی بودند که به شکل خودجوش ساخته و منتشر می‌شدند اما من فعالیتم را به صورت رسمی بعد از انقلاب از رادیو شروع کردم البته زمانی که امام (ره)به ایران تشریف آوردند، من جزو گروهی بودم که در بهشت زهرا (س) سرود «برخیزید» را همراه گروهی اجرا کردیم.
چطور وارد رادیو شدید؟
اواخر سال57 و اوایل سال58 بود که این اتفاق افتاد؛ به این دلیل که در آن زمان رادیو نیز باید تولیداتی داشت با آقای راغب وارد رادیو شدیم.
یکی از اولین کارهای شما در سنای آیت‌الله طالقانی بود.
آن کار با شعر و آهنگی در مورد معلم همراه بود که با گروه کر اجرا شد؛ آن زمان وقتی قرار بود با گروه کر برنامه را اجرا کنیم ترس داشتیم که نکند ایراد بگیرند و اجازه انتشار کار را ندهند؛ به هرحال به علت تحولاتی که در تمام زمینه‌ها به‌وجود آمده بود این امکان را می‌دادیم.
بسیاری از کارهایی که در آن دوران اجرا کردید فراگیر می‌شد و مردم آن را زمزمه می‌کردند.
بله درست است. بسیاری از سرودها و کارها در مدارس ارگان‌ها و غیره اجرا می‌شد که اتفاق بسیار خوبی بود زیرا مردم به کارها علاقه‌مند بودند.
دلیل همان موضوع مافیایی است که درباره‌اش با شما صحبت کردم؛ این مافیا به بعضی از مسوولان فرهنگی ما هم نفوذ کرده است. من با اکثر مسوولان مستقیم و رو در رو صحبت کرده‌ام و با اعتراض گفته‌ام که چرا به سرودهای انقلابی کمتر توجه می‌شود؟
چرا امروز مانند آن زمان کارها ماندگار نیستند؟
باید همین جا یک پرانتز باز کنم و در باره شرایط حال حاضر موسیقی صحبت کنم؛ شما ببینید که موسیقی حال حاضر ما به چه روزی افتاده است، نه شعر دارد، نه محتواو نه ریتم! اما همین آثار حمایت می‌شوند. برای بهبود این وضع چه کسی باید وارد میدان شود و آن را درست کند؟ مشخص است رادیو و تلویزیون باید وارد شوند، ارشاد و مسوولان و متولی موسیقی، همگی باید دست به کار شوند. درگذشته کارهایی که اجرا می‌شد ماندگار بودند، دهان‌به‌دهان می‌چرخیدند آن هم به این دلیل که تبلیغات خوبی برای آن‌ها انجام می‌شد، پخش می‌شدند همه می‌شنیدند.
با این شرایط باید بگویم دشمنان ما به خوبی متوجه شده‌اند که از چه راهی باید وارد شوند تا جوانان را به انحراف بکشند و این مسأله‌ای انکارناپذیر است. موسیقی یکی از هنرهای اثرگذار است که نمی‌توانیم منکر آن شویم. اتفاقی که هم اکنون شاهد آن هستیم وجود دلالان را تأیید می‌کند.
دلالانی که در موسیقی وجود دارند، یک خواننده با یک تهیه‌کننده قراردادی منعقد می‌کند که بعد 98درصد از حقوق کارهایی که اجرا می‌کند برای آن‌هاست و گاهی آن دو درصد را هم به خواننده نمی‌دهند و به او می‌گویند ما تو را معروف می‌کنیم؛ یک مدیر برنامه برای او تعیین می‌کنند و مابقی ماجرا... مبالغ بسیار زیادی به این افراد می‌رسد؛ برخی از این هنرمندان و خوانندگان بعد از دوره‌هایی که دیگر کار نمی‌کنند مریض می‌شوند.
خواننده‌ای که به‌طور مدام در حال برگزاری کنسرت و اجرای برنامه بود به یکباره خانه‌نشین می‌شود، بنابراین حال روحی بسیار بدی پیدا می‌کند. شاید باید بگوییم هم‌اکنون ویروس منحوس کرونا به آن‌ها کمک کرده است چراکه چند ماهی است هیچ کنسرتی برگزار نمی‌شود و این افراد کمی در آرامش به سر می‌برند. در این میان این ماییم که می‌توانیم کاری بکنیم آن هم با برگزاری کلاس‌های آموزشی و...
خودتان کلاس آموزشی برگزار می‌کنید و شاگرد می‌پذیرید؟
بله؛ کلاس تدریس و آواز داریم. من دکترای این کار را دارم و حدود 30سال است که تدریس آواز می‌کنم. باور کنید آنقدر ملودی‌های زیبا و گوشه‌های دلنواز داریم که از دل آن‌ها می‌توانیم قطعات بسیار دلنشینی خلق کنیم. توجه داشته باشید ما در ایران زندگی می‌کنیم، کشوری با پشتوانه چندهزارساله در تمدن، هنر و تاریخ. زمانی که هیچ کشوری بویی از ادب فرهنگ و هنر نبرده بود ما نکیسا و غیره داشتیم که آهنگ می‌ساختند و اجرا می‌کردند. کافی است شما به دیوان رودکی رجوع کنید، وقتی شعرها را می‌خوانید گمان می‌کنید این اشعار متعلق به زمان حال است. ناگفته نماند جایی از من پرسیدند ذائقه مردم عوض شده است و من در جواب گفتم ذائقه مردم را چه کسی عوض کرده است؟ چه کسی باعث شده تا سلیقه و ذائقه مردم تغییر کند؟
بیشتر بخوانید:
وجود مافیا در موسیقی را قبول دارید؟ این مافیا چقدر فعالیت شما و سایر هنرمندان را تحت‌الشعاع قرار داده است؟
ببینید دو مافیا در ایران با قدرت بسیار زیاد وجود دارند که هیچ قدرتی حریف آن‌ها نیست؛ یکی مافیای اتومبیل و خودرو و دیگری مافیای موسیقی. این دلالان و مدیر برنامه‌های موسیقی که حتی شاید دیدید روزی ارشاد را هم خریدند؛ آن‌ها نفوذ دارند، پول خرج می‌کنند. به هیچ‌وجه قصد اهانت ندارم و نمی‌خواهم برچسب بزنم اما می‌خواهم بگویم انقلاب اسلامی یعنی چه؟ باید قبول داشته باشیم که انقلاب شده است یا نداشته باشیم. می‌خواهم بگویم اگر به آخرت ایمان داریم ما باید پاسخگو باشیم. جایی خطاب به مسوولان فرهنگی گفتم، باور کنید آخرتی وجود دارد که از شما سؤال می‌کنند؛ شما که مسوول فرهنگی انقلاب کشور بودید چه کردید؟ هزاران نفر از بچه‌های مؤمن و متدین داریم که از من سؤال می‌کنند چرا دیگر درباره امام سرود نمی‌خوانید؟
با این تفاسیر شما موافق موسیقی پاپ هم هستید؟
ما مخالف موسیقی پاپ نیستیم. من می‌گویم لااقل- پنجاه پنجاه باشد. موسیقی پاپ 95درصد موسیقی را به خود اختصاص داده است موسیقی سنتی ما هم پنج درصد شده است. لااقل مواقعی کنسرتی گذاشته شود یا از این دست برنامه‌ها. گاهی اوقات وقتی می‌گوییم چرا این اتفاق افتاده است در جواب می‌گویند باید این کار را بکنیم تا جوانان ما به سمت آن‌ها متمایل نشوند. در حالی که ما هنرمندان بسیار خوب و مبتکری داریم.
باتوجه به سابقه‌ای که از شما سراغ داریم برای سردار سلیمانی هم کاری را اجرا کرده‌اید؟
بله؛ به مناسبت شهادت سردار سلیمانی قطعه‌ای با عنوان «سربداران» را اجرا کردم که نتیجه کار بسیار رضایت‌بخش است و قطعه خوبی از کار درآمده است.
پس چرا تاکنون پخش نشده است؟
زبان‌مان مو درآورد از بس گفتیم حداقل یک کلیپ روی این کار بسازید و آن را پخش کنید. مرکز موسیقی صدا و سیما که هزینه کرده است پس چرا آن را پخش نمی‌کنید؟
یعنی قرار نیست که هیچ‌وقت ازاین کار رونمایی شود؟
طبق صحبت‌هایی که شده است قرار بر این بوده که برای سالگرد سردار سلیمانی این کار به انجام برسد؛ باور کنید کارهایی را تا به الان اجرا کرده‌ام که هنوز پخش نشده‌اند.
آن کارها هم با حال و هوای مشابه به کارهای قبلی‌تان بوده‌اند؟
کاری با عنوان «صبح سماء ملکوت» دارم که بسیار زیبا و شنیدنی است و در مایه بیات اصفهان کار شده است با شعری از مشفق و آهنگسازی هادی آزرم؛ جالب است بگویم این کار متعلق به زمانی است خدمت آقا رسیدم و ایشان دستور دادند که آن را بخوانم چراکه ایشان علاقه زیادی به شعر و مرحوم مشفق دارند؛ البته این اثر نیز هنوز پخش نشده است. قرارهایی بود تا بسیاری از کارهایی که خوانده‌ام در مراسم‌هایی رونمایی شوند که تا امروز این اتفاق نیفتاده است.
شما خواننده‌ای هستید که طی این سال‌ها و به مناسبت‌های مختلف کارهای بسیاری را از شما شنیده‌ایم؛ قطعاتی را اجرا کرده‌اید که در حافظه موسیقی کشور ماندگارند اما چرا در حال حاضر کمتر شما را می‌بینیم و فعالیت‌تان در زمینه موسیقی اینقدر کمرنگ شده است؟
دلیل همان موضوع مافیایی است که درباره‌اش با شما صحبت کردم؛ این مافیا به بعضی از مسوولان فرهنگی ما هم نفوذ کرده است. من با اکثر مسوولان مستقیم و رو در رو صحبت کرده‌ام و با اعتراض گفته‌ام که چرا به سرودهای انقلابی کمتر توجه می‌شود؟ مبنای صحبت‌های من فرمایشات مقام معظم رهبری بوده است؛ ایشان در یکی از جلسات‌شان فرموده بودند: «من از صدا وسیما گله‌مندم»؛ در مجموع با نفوذ مافیا، برخی مسوولان ما به این باور رسیده‌اند که این نوع موسیقی و رواج آن درست است؛ حال این شرایط و این نوع موسیقی را به فضای مجازی اضافه کنید؛ سکان دست ماست! چرا موسیقی ملی و سنتی‌مان با این قدمت را تضعیف می‌کنیم؟ این موسیقی گنجینه‌ای است که وقتی آدم به آن دقت می‌کند متوجه می‌شود که از گوشه‌ها و ردیف‌های آن‌ها چه کارهایی را می‌توان خلق کرد.
به‌عنوان یک خواننده با تجربه پیشنهادی برای تلطیف و بهتر شدن اوضاع موسیقی ارائه کرده‌اید؟
کمی قبل پیشنهاد دادم که بیایید موسیقی سنتی و پاپ را تلفیق کنید؛ زمینه اصلی موسیقی سنتی باشد و در فواصل کار از انواع سازها و ... استفاده شود. من هم چند کار به این شکل را خوانده‌ام؛ بنابراین می‌توان کار کرد اما دست‌اندرکاران دل نمی‌دهند که نمی‌دانم چرا؟ ما هم درحال نگاه کردن به اوضاع هستیم و بعضی از علاقه‌مندان و مخاطبان هم گلایه‌های‌شان را به ما می‌کنند اما به هر ترتیب ما فعالیت‌مان را می‌کنیم؛ آهنگی باشد اجرا می‌کنم، کنسرتی باشد شرکت می‌کنم و ... اما یک دست صدا ندارد؛ بایستی ما به میدان بیاییم و شما اهالی رسانه هم از مسوولان سؤال کنید. لااقل کمی به موسیقی سنتی، ایرانی و ارزشی کشورمان اهمیت دهیم. باور کنید ما باید جوابگو باشیم؛ تمام این میزها از بین خواهند رفت؛ کاش یادگار خوبی از خود به جا بگذاریم. بعضی اوقات فکر می‌کنم نکند من اشتباه می‌کنم؛ فلسفه موسیقی ما چیست؟ اهداف آن چیست؟ جز اینکه وقتی موسیقی ایرانی را گوش می‌دهیم باید به آرامش برسیم و به اهداف عالی آن فکر کنیم که متاسفانه این‌گونه نیست.
ازجزئیات قطعه‌ای که برای سردار سلیمانی اجرا کرده‌اید کمی توضیح دهید.
شعر این کار متعلق به دفتر موسیقی و سرود سازمان صدا و سیماست؛ موسیقی این قطعه نیز بر عهده مهیار فیروزبخت بوده که آهنگسازی کار «ای بسیج» را نیز بر عهده داشتند. قطعه «سربداران» به پیشنهاد ایشان ساخته شد. همان‌طور که اشاره کردم کار بسیار خوبی را ساختیم اما همینطور باقی مانده است.
بنابراین ممکن است که در سالگرد پخش شود؟
ما از خدا می‌خواهیم که این اتفاق بیفتد. البته صحبت‌هایی داشته‌ام که خواسته‌ام این کار را پخش کنند.
ما فعالیت‌مان را می‌کنیم؛ آهنگی باشد اجرا می‌کنم، کنسرتی باشد شرکت می‌کنم
و ... اما یک دست صدا ندارد؛ بایستی ما به میدان بیاییم و شما اهالی رسانه هم از مسوولان سؤال کنید. لااقل کمی به موسیقی سنتی، ایرانی و ارزشی کشورمان اهمیت دهیم.
منبع: صبح نو
