تحریریه پزشک امروز
مشخصه سینوزیت مزمن، باقی بودن علائم سینوزیت مانند احساس فشار و درد صورت، سردرد، گرفتگی بینی و ترشحات غیرطبیعی بینی یا پشت حلق است که بیشتر از دو تا سه ماه باقی باشد. اصطلا‌ح سینوزیت مزمن وقتی به کار می‌رود که تغییرات غیر قابل برگشت در مخاط سینوس‌ها رخ داده باشد.
علائم بالینی
گرفتگی بینی همراه با ترشحات بینی و پشت حلق، شایع‌ترین و اغلب تنها ناراحتی بیماران است که ممکن است در این حالت قوه بویایی کاهش یابد. بیمارانی با سینوزیت‌مزمن، بیشتر از احساس‌پری‌و سنگینی‌در سر و صورت‌خود شکایت دارند تا احساس سردرد واقعی. معمولا صرف‌وجود چرک در سینوس بدون ایجاد تغییرات فشاری در سینوس موجب درد نمی‌شود. اگر بیماری که تشخیص سینوزیت مزمن برای وی مطرح‌شده است، دچار درد شدید و مداوم شود، باید تشخیص‌های دیگر و یا احتمال ایجاد عوارض در نظر گرفته شود.
تخلیه ترشحات پشت بینی‌به درون‌گلو و حنجره می‌تواند سبب سرفه، بوی بد دهان، گلودرد خفیف و احساس وجود توده در گلو شود. تاثیر ترشحات به همراه تنفس دهانی ناشی از انسداد بینی، موجب آثار التهابی در حنجره و گرفتگی و خشونت صدا می‌شود. اشکالا‌ت تنفسی در حین خواب نیز سبب سستی و بیحالی می‌گردد. در کودکان باقی بودن علائم بیش از 12 هفته به عنوان یک معیار تشخیصی است. سرفه مزمن، تحریک‌پذیری و بیقراری ممکن است تابلویی از سینوزیت مزمن کودکان باشد.
تشخیص
وجود چرک در حفره‌بینی، در نبود بیماری حاد تنفسی، قویا دال‌بر وجود عفونت درسینوس‌های اطراف بینی است. معاینه سینوس‌ها با استفاده از اندوسکوپی تشخیصی بینی و سینوس و در صورت لزوم سی‌تی‌اسکن سینوس‌ها تکمیل می‌شود. معمولا قبل از انجام سی‌تی‌اسکن درمان دارویی کامل جهت حذف تغییرات گذرای مخاطی لا‌زم است. بیماری‌هایی که علائم مشابه ایجاد می‌کنند مانند رینیت‌های آلرژیک و غیرآلرژیک، انحراف تیغه بینی و سایر ناهنجاری‌های ساختمانی داخل بینی مانند کونکا بولوزا ( هوادار شدن شاخک میانی بینی که موجب تنگ شدن مسیر گذرگاهی سینوس‌ها می‌شود) باید توسط پزشک تشخیص داده شوند.
اندوسکوپی تشخیصی بینی و سینوس روشی دقیق و ساده جهت‌معاینه ناحیه گذرگاهی‌سینوس‌ها ـ محل‌تخلیه ترشحات اکثر سینوس‌ها ـ است. با وارد کردن اندوسکوپ با زاویه‌جانبی30 درجه‌جهت مشاهده مستقیم نواحی مختلف گذرگاهی سینوس‌ها، وجود پولیپ یا هر عامل مسدود کننده غیر قابل برگشت در این نشانه‌ای از وجود سینوزیت مزمن است.
درمان
درمان سینوزیت مزمن شامل رفع عوامل مستعد کننده است. سینوزیت مزمن ممکن است توسط عوامل موضعی (پولیپ‌های‌بینی، تیغه‌منحرف‌بینی‌و تومور بینی)، عوامل‌مجاورتی(بیماری‌های‌مربوط به دندان) یا عوامل عمومی (نقص‌سیستم ایمنی) ایجاد شود. سینوزیت مزمن یک بیماری عفونی نبوده و بنابراین، درمان آن آنتی‌بیوتیک نیست.
این بیماری اختلا‌ل در عملکرد سینوس است که آن را مستعد عفونت می‌کند. مثلا یک پولیپ در ناحیه میانی بینی با انسداد سینوس‌ها باعث سینوزیت می‌شود. درمان بسیاری‌از موارد سینوزیت‌مزمن رفع مشکل زمینه ای با جراحی اندوسکوپیک است که شامل روش‌هایی است که هدف‌شان بازگرداندن عملکرد طبیعی‌سینوس– تخلیه طبیعی ترشحات و رسیدن هوا به داخل سینوس – بدون‌خارج‌کردن‌کامل تمام مخاط است.
از این رو آن‌ها را روش‌های جراحی عملکردی سینوس می‌نامند. در این روش‌ها اغلب از اندوسکوپ جهت دستیابی به نقاط کلیدی گرفتگی به‌ویژه در ناحیه گذرگاه‌های سینوسی استفاده می‌شود و با پاکسازی سینوس اتموئید که نقش مهمی در انسداد گذرگاه‌های سینوسی دارد، عملکرد سینوس‌های بزرگ‌تر یعنی سینوس‌های فکی و پیشانی به حالت طبیعی بر می‌گردد.
محدودیت‌های استفاده از اندوسکوپ مشکل‌بودن تکنیک جراحی‌است؛ به‌طوری که جراح فقط با یک‌دست امکان کار دارد و کوچک‌ترین خونریزی نیز مانع دید می‌شود. ضمن این که امکان آ‌سیب عناصر حیاتی مانند شریان‌کاروتید داخلی، مغز، چشم و عصب بینایی که رابطه تنگاتنگی با جدار سینوس‌ها دارند، وجود دارد. این مشکلا‌ت، جراحی اندوسکوپیک‌سینوس‌را به‌یکی‌ازحساس‌ترین و مشکل ترین اعمال جراحی‌در بدن‌انسان‌بدل‌ساخته است.
