مهنا جوانبخت؛ دانشجوی کارشناسی ارشد شنوایی‌شناسی
کاهش شنوایی از شایع‌ترین مشکلات سالمندان است که 90 درصد افراد بالای 80 سال از آن رنج می‌برند. فراهم کردن خدمات مناسب برای سالمندان دارای کاهش شنوایی همواره با چالش همراه بوده است و این چالش با رشد جمعیت گسترده سالمندان و تکنولوژی‌های جدید قابل دسترس، از همیشه بزرگتر و بیشتر شده است.
عده کثیری از سالمندان دارای اختلالات شنوایی به علت بیماری‌های گوناگون، تصادف، قرار داشتن در معرض صدای مزاحم و روند افزایش سن، دچار کاهش شنوایی می‌شوند ولی بیشترین میزان کاهش شنوایی در آنان ناشی از روند پیر شدن است.
کاهش شنوایی معمولا باعث از دست دادن فعالیت‌های ارتباطی فرد می‌گردد، بنابراین بتدریج شرکت آنان در فعالیت‌های زندگی کاهش می‌یابد. هم عوامل محیطی و هم عوامل فردی در پیچیده‌تر شدن این فرآیند دخیل هستند.
همه بخش‌های دستگاه شنوایی با افزایش سن دچار تغییر می‌شوند. خارجی‌ترین بخش دستگاه شنوایی شامل مجرای گوش خارجی و لاله گوش است که افزایش سن باعث کاهش الاستیسیته و استحکام آن می‌گردد، همین طور چربی کانال گوش به علت کاهش ترشح سرومن از غدد مخصوص در کانال گوش کاهش می‌یابد، در نتیجه پوست خشک و آسیب‌پذیر شده و نسبت به لمس و ضربه حساس می‌گردد.
سرومن مجرای گوش نیز غلیظ و فشرده می‌گردد و در نتیجه نیاز به شستشوی گوش برای خارج کردن سرومن ایجاد می‌شود.
قسمت‌های مختلف گوش میانی اعم از پرده تمپان، زنجیره استخوانچه‌ای و عضلات و لیگامان‌های گوش میانی نیز تحت تاثیر افزایش سن قرار می‌گیرند. مطالعات صورت گرفته نشان داده‌اند که:
- با افزایش سن، پرده تمپان سخت‌تر و نازک‌تر شده و از تراکم عروقی آن کاسته می‌شود.
- التهاب مفاصل موجب نازک شدن غضروف‌ها بین استخوانچه‌های چکشی – سندانی و سندانی – رکابی می‌گردد.
- عضلات و لیگامان‌های استخوانچه‌های گوش میانی تحلیل رفته و تخریب می‌گردند.
البته علیرغم تمام تغییرات ذکر شده در سیستم انتقالی صوت، تغییر چشمگیری در آستانه شنوایی فرد دیده نمی‌شود.
سومین بخش گوش، یعنی گوش داخلی نیز تحت تاثیر کهولت و افزایش سن قرار می‌گیرد. اجزای حسی، عصبی، عروقی، سلول‌های نگهدارنده و... همگی نسبت به افزایش سن حساس بوده و تحت تاثیر روند پیری قرار می‌گیرند.
ساختار گوش داخلی به روند پیری، بسیار حساس بوده و بیش از حد انتظار، سلول‌های مویی را که واحدهای مبدل انرژی مکانیکی صوت به پدیده‌های الکتریکی قابل دریافت توسط مغز هستند، از دست می‌دهد.
گرچه کاهش تعداد سلول‌های مویی بیشتر در سلول‌های مویی خارجی و در بخش پایه‌ای حلزون شنوایی است، اما سلول‌های مویی داخلی نیز دچار تخریب می‌شوند. کاهش تعداد سلول‌های مویی خارجی در قاعده حلزون سبب کاهش شنوایی فرد می‌گردد.
مطالعات عصب شناختی نشان می‌دهد که با افزایش سن، در نهایت سلول‌های عصبی شنوایی نیز در قاعده حلزون بیشتر کاهش می‌یابند و با کاهش تعداد سلول‌های عصبی شنوایی، توانایی بازشناسی گفتار در فرد کاهش می‌یابد.
انواع پیرگوشی
پیرگوشی حسی
این نوع پیرگوشی بسیار شبیه به کم شنوایی ناشی از ضربه صوتی است. سلول‌های مویی بیشتر در بخش قاعده حلزون شنوایی کاهش می‌یابند و معمولا محدوده فرکانسی گفتار درگیر نمی‌شود و فرد در شنیدن صدای افراد با شدت متوسط مشکل خاصی نشان نمی‌دهد. کاهش شنوایی در این افراد به صورت پیشرونده اما بسیار تدریجی است. امتیازات شناسایی گفتار در این افراد کاهش می‌یابد.
این افراد می‌توانند به خوبی از سمعک استفاده مناسب داشته باشند.
پیرگوشی عصبی
رویداد و آغاز این نوع پیرگوشی در هر سنی اتفاق می‌افتد، با این حال تا زمانی که تعداد سلول‌های عصبی شنوایی دچار کاهش جدی نگردد، فرد دچار کم شنوایی بارزی نمی‌شود. کاهش سلول‌های عصبی منتشر بوده و تمام نواحی حلزون را از قاعده تا راس درگیر خواهد ساخت. کم‌شنوایی در این بیماران پیشرفت کندی داشته و این گروه از افراد برخلاف گروه قبل، استفاده مناسب و مطلوبی از سمعک نخواهند داشت.
پیرگوشی عروقی
این پیرگوشی همراه با تخریب نوار عروقی است. در این نوع از پیرگوشی، بافت عروقی و سلول‌های آن کاهش می‌یابند. این افراد علیرغم افت شنوایی در حد ملایم تا متوسط، امتیازات تشخیص گفتاری خوب و متناسب با افت شنوایی خود نشان می‌دهند، لذا این افراد نیز می‌توانند استفاده مناسبی از سمعک داشته باشند.
پیرگوشی مکانیکی
در این نوع پیرگوشی، افت شنوایی در فرکانس‌های بالا دیده می‌شود. این پیرگوشی همراه با کاهش سلول‌های عصب شنوایی و تا حدی سلول‌های مویی شنوایی و تخریب قسمت‌هایی از نوار عروقی شنوایی است. این نوع کم شنوایی سرعت رشد و پیشرفت بسیار کندی دارد و به دلیل ضعیف بودن تمایز گفتار در این افراد، می‌بایست تجویز سمعک با احتیاط و دقت ویژه صورت گیرد...
برای خواندن بخش دوم- پیرگوشی- اینجا کلیک کنید.
