مراقب کبد خود باشید

دکتر حمید محقق؛ مرکز تحقیقات گوارش و کبد

 کبد یکی از مهم ترین اعضای داخلی بدن است که مانند کارخانه‌ای در بدن وظیفه سوخت و ساز مواد شیمیایی را به عهده دارد. اگر می‌‌خواهید از وظایف کبد بیماری‌های کبدی و جلوگیری از آسیب‌دیدگی کبدی بیشتر بدانید مقاله زیر در این زمینه اطلاعات زیادی در اختیارتان قرار می‌‌دهد.

 وظایف کبد 

 تبدیل مواد مغذی به مواد شیمیایی و پروتئین‌ها برای حفظ سلامت بدن  ذخیره سازی مواد مغذی  تجزیه داروها و الکل   دفع مواد زائد از خون تولید آنزیم‌ها و صفرا برای کمک به هضم غذا   تولید پروتئین‌های مورد نیاز سیستم دفاعی برای کمک به بدن در برابر عفونت‌ها. موارد زیادی هستند که باعث آسیب کبد می‌شوند که از آن جمله می‌توان به ویروسهای عامل هپاتیت، بیــمـاری‌هـای متابولیک، بـیـمـاری‌هــای خودایمنی، داروها و رسوب چربی اشاره کرد.  در تعداد کمی از بیماران کبدی، علایم به صورت حاد و به اشکال زیر بروز می کنند.

علائم بیماری کبدی

 درد شکمی  بزرگ شدن و تورم کبد  احساس خستگی و ضعف شدید   حالت تهوع  تیره شدن رنگ ادرار   زرد شدن رنگ پوست و چشم‌ها اگر فکر می‌کنید این علائم را دارید، هر چه سریع تر به پزشک مراجعه کنید. در بسیاری از بیماران کبدی مانند مبتلایان به کبد چرب و بیماری‌های خودایمنی سیر بیماری مزمن است. نکته قابل توجه آن است که این بیماران در ابتدا علایمی ندارند و تنها در آزمایشات افزایش آنزیمهای کبدی مشاهده می‌شود.

با پیشرفت بیماری و کاهش شدید عملکرد کبد، علایم نارسایی کبد تظاهر می‌کند که با علایم و عوارض شدید و ناتوان کننده ای همراه است. بنابراین برای تشخیص زودرس بیماری بهتر است به طور دوره ای آنزیمهای کبدی با آزمایش بررسی شوند. صنعتی شدن و تغییر سبک زندگی و به دنبال آن چاقی، کم تحرکی، مشکلات متابولیکی، مصرف برخی داروهای خاص، سوءتغذیه  و حتی کاهش بسیار سریع وزن باعث افزایش بیماری‌های کبدی شده است.

کبد توانایی خاصی در بازسازی خودش دارد، اما متاسفانه بسیار در معرض آسیب دیدگی است. با این حال با رعایت نکات زیر می‌توان از کبد خود در برابر آسیب دیدگی‌های بیشتر محافظت و یا به درمان و ترمیم بیشتر آن کمک کرد.

محافظت از کبد در برابر آسیب دیدگی

 دستیابی به یک برنامه غذایی سالم و ورزش کردن اهمیت بسیاری دارد. منظور از برنامه غذایی سالم مصرف چربی کمتر و سبزی و میوه بیشتر است. وزن خود را در محدوده طبیعی حفظ کنید. بیماری‌های درگیر کننده کبد مانند بیماری‌های خودایمنی و یا بیماری‌های متابولیکی نظیر دیابت را به طور مناسب درمان کنید.  

میوه و سبزیجات بیشتری مصرف کنید، به خصوص سبزیجات برگدار ( سبز ) و یا میوه‌هایی که رنگ قرمز و نارنجی روشن دارند.  هرروز مقدار مایعات بیشتری بنوشید و از مصرف محصولات لبنی پرچرب بپرهیزید.  روغن‌های گیاهی فرآوری شده (چربی‌های هیدروژنه) ، غذاهای سرخ کردنی و گوشت‌های چرب را کمتر مصرف کنید.

مولتی ویتامین‌هایی مصرف کنید که حاوی آنتی اکسیدان‌ها هستند. میزان دریافتی ویتامین A  را کنترل کنید و اگر به بیماری کبد دچار هستند ، بتاکاروتن را نیز به مقدار زیاد مصرف نکنید.  از مصرف و دریافت زیاد آهن خودداری کنید. از مصرف الکل و مواد مخدر پرهیز کنید.   از مصرف خودسرانه دارو به خصوص در طولانی مدت پرهیز کنید. روش‌های درمانی گیاهی برای درمان کبد موثرند، اما برخی از گیاهان دارویی برای کبد سم تلقی می شوند، بنابراین قبل از مصرف آنها با پزشک مشورت کنید.