فضیلت ماه شعبان
پیامبر(ص) می فرمایند: «شَعْبَانُ شَهْرِی وَ شَهْرُ رَمَضَانَ شَهْرُ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ فَمَنْ صَامَ یوْماً مِنْ شَهْرِی کنْتُ شَفِیعَهُ یوْمَ الْقیامَةِ وَ منْ صَامَ یوْمَینِ مِنْ شَهْرِی غُفِرَ لَهُ مَا تَقَدَّمَ مِنْ ذَنْبِهِ وَ مَنْ صَامَ ثَلَاثَةَ أَیامٍ مِنْ شَهْرِی قِیلَ لَهُ اسْتَأْنِفِ الْعَمَل؛[1] شعبان ماه من است و ماه رمضان ماه خداست. پس کسی که یک روز از ماه من را روزه بگیرد مَن در روز قیامت شفیع او خواهم بود و کسی که دو روز از ماه من روزه بگیرد،گناه گذشته و آینده او بخشیده می شود و کسی که سه روز از ماه من روزه بگیرد به او گفته می شود عملت را از اوّل شروع کن (همه گذشته بد او محو می شود)».
1. بخششی به تعداد ستارگان آسمان
امام رضا(ع) می فرمایند: «مَنِ اسْتَغْفَرَ اللَّهَ تَبَارَک وَ تَعَالَی فِی کُلِّ یَومٍ مِن شَعْبَانَ سَبْعِینَ مَرَّةً غَفَرَ اللَّهُ ذُنوبَهُ وَ لَوْ کانتْ مثْلَ عَدَدِ النُّجُومِ؛[2] امام رضا(ع) فرمود: هر کسی هر روز از ماه شعبان هفتاد بار از خداوند طلب بخشش و استغفار کند خداوند گناهان او را می آمرزد و لو به تعداد ستارگان آسمان باشد».
2. بهترین ذکر
امام باقر(ع): «أَثقَلُ مَا یوضَعُ فِی الْمِیزَانِ یوْمَ الْقِیامَةِ الصَّلَاةُ علَی محَمَّدٍ وَ آلِهِ؛[3] سنگین ترین چیزی که در قیامت در میزان عمل گذارده می شود، درود بر محمد و آل محمد است».
پیامبر(ص) می فرمایند:: «أَکثِرُوا الصَّلَاةَ عَلَی فإِنَّ الصلَاةَ علَی نُورٌ فِی الْقَبْرِ وَ نُورٌ عَلَی الصِّرَاطِ وَ نُورٌ فِی الْجَنَّة؛[4] درود بر من زیاد بفرستید همانا درود بر من نور است در قبر (و قبر را نورانی می کند) و بر صراط نور است (مسیر را نورانی می کند) و در بهشت نور است (جایگاه ابدی را نیز نورانی می کند).
امام حسن عسکری(ع) می فرمایند: «إِنمَا اتَّخَذَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ إِبْرَاهِیمَ خَلِیلًا لِکثْرَةِ صَلَاتِهِ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ أَهْلِ بَیتِهِ صَلَوَاتُ اللَّهِ عَلَیهِم؛[5] همانا خداوند ابراهیم را به مقام خلّت و دوستی خود رساند بخاطر زیاد درود فرستادن او بر محمد و اهل بیتش(ع) ».
سوم شعبان، ولادت امام حسین(ع)
1. با امام حسین(ع) بودن
امام صادق(ع) می فرمایند:«اِقْرَؤُا سُورَةَ الْفَجْرِ فی فرَائِضِکمْ وَ نوَافِلِکمْ فَإِنَّهَا سُورَةُ الْحُسَینِ بْنِ عَلِی(ع) وَ مَن أَدمَنَ قراءَةَ وَ الفَجر کانَ مَعَ الحُسین بنِ علی فی دَرَجَتِه فِی الجَنَّة؛[6] سورة فجر را در نمازهای واجب و مستحب خود بخوانید همانا این سوره حسین بن علی(ع) است هر کس مداومت کند بر قرائت این سوره، با امام حسین(ع) خواهد بود و در جوار جایگاه بهشتی او قرار خواهد گرفت».
2. آزادی مطلق
امام حسین(ع) می فرمایند: «افْعَلْ خَمْسَةَ أَشیاءَ وَ أَذْنبْ ما شِئْتَ فَأَوَّلُ ذَلِک لَا تَأْکلْ رِزْقَ اللَّهِ وَ أَذْنِبْ مَا شِئْتَ وَ الثَّانِی اخْرُجْ مِنْ وَلَایةِ اللَّهِ وَ أَذْنِبْ مَا شئْتَ وَ الثالِثُ اطْلُبْ مَوْضِعاً لَا یرَاک اللَّهُ وَ أَذْنِبْ مَا شِئْتَ وَ الرَّابِعُ إِذَا جَاءَ مَلَک الْمَوْتِ لِیقْبِضَ رُوحک فادْفَعْهُ عنْ نَفْسِک وَ أَذْنِبْ مَا شِئْتَ وَ الْخَامِسُ إِذَا أَدْخَلَک مَالِک فِی النَّارِ فَلَا تَدْخُلْ فِی النَّارِ وَ أَذْنِبْ ما شئْت؛[7] پنج کار را انجام بده بعد هر چه خواستی گناه کن؛ اوّل: روزی خدا را نخور، هر چه خواهی گناه کن؛ دوم: از حکومت و سرپرستی خدا خارج شو، هر چه خواهی گناه کن؛ سوم: جائی را انتخاب کن که خدا تو را نبیند، هر چه خواهی گناه کن؛ چهارم: موقعی که ملک موت (عزرائیل) آمد، رویت را بگیر و او را از خودت دور کن، هر چه می خواهی گناه کن؛ پنجم: موقعی که مالک جهنم خواست تو را داخل جهنم کند، داخل نشو و هر چه می خواهی گناه کن ».
3. عاجزترین مردم
امام حسین(ع) می فرمایند: «إِنَّ أَعْجَزَ النَّاسِ مَنْ عجَزَ عَنِ الدُّعَاءِ وَ إِنَّ أَبخَلَ الناسِ مَنْ بَخِلَ بِالسَّلَام؛[8] عاجزترین مردم کسی است که از دعا کردن ناتوان باشد و بخیل ترین مردم کسی است که از سلام کردن بخل بورزد».
4. نام گذاری فرزند
امام حسین(ع) می فرمایند: «لَوْ وُلِدَ لِی مائَةٌ لَأَحْبَبْتُ أَنْ لَا أُسمِّی أَحداً مِنْهُمْ إِلَّا عَلِیاً؛[9] اگر 100 فرزند برای من متولد شود دوست دارم نام هر یک از آنان را جز علی نگذارم».
چهارم ماه شعبان، ولادت حضرت ابوالفضل(ع)
1. منزلتی بالاتر از همه شهداء
امام سجاد(ع) می فرمایند: «إِن لِعمِی الْعبَّاس عِنْدَ اللَّهِ عَزَّ وَ جلَّ مَنْزِلَةً یغْبِطُهُ بِهَا جَمِیعُ الشُّهَدَاءِ یوْمَ الْقِیامَةِ؛[10] همانا برای عمویم عباس جایگاهی است که همه شهداء به مقام او در روز قیامت غبطه می خورند».
2. ایثار و فداکاری
امام سجاد(ع) می فرمایند: «رَحِمَ اللَّهُ الْعبَّاسَ فلَقَدْ آثَرَ وَ أَبْلَی وَ فَدَی أَخَاهُ بِنَفْسِهِ حَتَّی قُطِعَتْ یدَاه؛[11] خدای رحمت کند عمویم عباس را که حقیقتاً ایثار و جانبازی نمود و جانش را فدای برادرش کرد تا آنجا که دستهایش قطع شد».
پنجم شعبان، ولادت امام سجاد(ع)
1. مسابقه برای کسب درجات
امام سجاد(ع) می فرمایند: «مَعَاشِرَ شِیعَتِنَا أَمَّا الْجَنَّةُ فَلَنْ تَفُوتَکمْ سَرِیعاً کانَ أَوْ بَطِیئاً، وَ لَکنْ تَنَافَسُوا فِی الدَّرَجَاتِ، وَ اعْلَمُوا أَنَّ أَرْفَعَکمْ دَرَجَاتٍ، وَ أَحسَنَکمْ قُصُوراً وَ دُوراً وَ أَبْنِیةً أَحْسَنُکمْ فِیهَا: إِیجَاباً لِإِخْوَانِهِ الْمُؤْمِنِینَ، وَ أَکثَرُهُمْ مُوَاسَاةً لِفُقَرَائِهِمْ. إِنَّ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ لَیقَرِّبُ الْوَاحِدَ مِنْکمْ بِکلِمَةٍ یکلِّمُ بِهَا أَخَاهُ الْمُؤْمِنَ الْفَقِیرَ بِأَکثَرَ مِنْ مَسِیرَةِ أَلْفِ عَامٍ فِی سنَةٍ بقَدَمِهِ؛[12] ای شیعیان ما، بهشت هرگز از شما فوت نمی شود، زود باشد یا دیر، (نهایتا داخل بهشت می شوید ) لکن از یکدیگر سبقت بگیرید در کسب درجات و بدانید بالاترین شما از نظر درجه و بهترین شما از نظر جایگاه ابدی (کاخ ها، خانه ها و ساختمانها) بهترین شما در پاسخگویی به برادران مؤمن خود می باشد و بیشترین ایثار را نسبت به فقراء مؤمن داشته باشد. همانا خداوند عزّ و جلّ یکی از شما را به خاطر سخن زیبایی که با برادر مؤمن فقیر خود داشته، به بیشتر از مسیر هزار سال راه رفتن، به خود نزدیک می کند».
2. مشایعت هفتاد هزار فرشته
امام سجاد(ع) می فرمایند: «منْ زارَ أخاهُ فی اللّهِ طَلَبا لاِنجازِ موْعُودِ اللّهِ، شَیَّعَهُ سَبْعُونَ ألْفَ مَلَک، وَ هَتَفَ بِهِ هاتِفٌ مِنْ خَلْفٍ ألا طِبْتَ وَ طابَتْ لَک الْجَنَّةُ، فَإذا صافَحَهُ غَمَرَتْهُ الرَّحْمَةُ؛[13] هرکسی به دیدار دوست و برادر خود برود و برای رضای خداوند او را زیارت نماید به امید آن که به وعده های الهی برسد، هفتاد هزار فرشته او را همراه و مشایعت خواهند کرد، و نیز هاتفی از پشت سر ندایش دهد بهشت گوارایت باد که از آلودگی ها پاک شدی. پس چون با دوست و برادر خود دست دهد رحمت الهی او را. فرا می گیرد»
3. خصلت های کمال انسان
امام سجاد(ع) می فرمایند: «أَرْبَعٌ مَنْ کنَّ فِیهِ کمَلَ إِسْلَامُهُ وَ مُحِّصَتْ ذُنوبُهُ وَ لَقیَ رَبهُ وَ هُوَ عَنْهُ رَاضٍ وَفَاءٌ لِلَّهِ بِمَا یَجْعَلُ عَلَی نَفْسِهِ لِلنَّاسِ وَ صِدْقُ لِسَانِهِ مَعَ النَّاسِ وَ الِاسْتِحْیَاءُ مِنْ کلِّ قبِیحٍ عنْدَ اللَّهِ وَ عِنْدَ النَّاسِ وَ حَسُنَ خُلُقُهُ مَعَ أَهْلِه؛[14] هرکس چهار خصلت دراو باشد ایمانش کامل، گناهانش بخشوده، و در حالی خداوند را ملاقات می کند که از او راضی و خوشنود است: 1- کارهایی که برای مردم بر دوش گرفته است به خاطر خدا کاملا انجام می دهد؛2- با مردم زبانی راستگو و صادق داشته باشد؛ 3- در پیشگاه خدا و مردم؛ حیا و پاکدامنی نسبت به تمام زشتی ها پیشه کند 4- با خانوادة خویش. خوش اخلاق و خوش برخورد باشد
11 شعبان، ولادت حضرت علی اکبر(ع)
1. علی اکبر(ع) الگوی ادب
امیرالمؤمنین(ع) می فرمایند:«یا مَعْشَرَ الْفِتْیانِ، حَصِّنوا اَعْراضَکمْ بِالاَدَبِ وَ دینَکمْ بِالْعِلْمِ؛[15] ای گروه جوانان آبرویتان را با ادب و دینتان را با علم حفظ کنید».
امیرالمؤمنین(ع) می فرمایند:«کفَاک أَدَباً لِنَفْسِک اجْتِنَابُ مَا تَکرَهُهُ مِنْ غَیرِک؛[16] کافی است برای ادب کردن خودت، دوری جستن از هر چه را که دوست نداری از غیر تو صادر شود».
2. دلهای نرم
پیامبر(ص) فرمودند: «اوصیکمْ بِالشُّبّانِ خَیرا فَاِنَّهُمْ اَرَقُّ اَفئِدَةً اِنَّ اللّه بَعَثَنی بَشیرا وَ نَذیرافَحالَفَنِی الشُّبّانُ وَ خالَفَنِی الشُّیوخُ، ثُمَّ قَرَاَ (فَطالَ عَلَیهِمُ الاَمَدُ فَقَسَتْ قُلوبُهُمْ)؛[17] شما را به نیکی با جوانان سفارش می کنم، چرا که آنان، دل های نرم تری دارند، به راستی که خداوند، مرا بشارت دهنده و هشدار دهنده برانگیخت، جوانان با من هم پیمان شدند و پیران با من به مخالفت برخاستند. آنگاه خواندند: «و عمر آنان به درازا کشید و دلهایشان سخت گردید ».
15 شعبان، ولادت امام زمان(ع)
1. زیر نظر مستقیم امام زمان(عج)
در نامه شریف امام زمان(عج) خطاب به شیخ مفید آمده است: «فَإِنَّا نُحِیطُ عِلْماً بِأَنْبَائِکمْ وَ لَا یعْزُبُ عنَّا شی ءٌ منْ أَخْبَارِکمْ... إِنَّا غَیرُ مُهْمِلِینَ لِمُرَاعَاتِکمْ وَ لَا نَاسِینَ لِذِکرِکمْ وَ لَوْ لَا ذَلِک لَنَزَلَ بکمُ اللَّأْوَاءُ وَ اصطَلَمَکمُ الْأَعْدَاءُ... فَلْیعْمَلْ کلُّ امْرِئٍ مِنْکمْ بِمَا یقْرُبُ بِهِ مِنْ مَحَبَّتِنَا وَ یتَجَنَّبُ مَا یدْنِیهِ مِنْ کرَاهَتِنَا وَ سَخَطِنَا فَإِنَّ أَمْرَنَا بَغْتَةٌ فجَاءَةٌ حینَ لَا تنْفَعُهُ تَوْبَةٌ وَ لَا ینْجِیهِ مِنْ عِقَابِنَا نَدَمٌ عَلَی حَوْبَةٍ...؛[18] ما به تمام خبرهای شما آگاهیم و از ما چیزی از اخبار شما مخفی نمی شود ما در رعایت حال شما کوتاهی نمی کنیم و یاد شما را فراموش نمی کنیم و اگر نبود این توجه ما، سختی ها و مشکلات بر شما نازل می شد و یا دشمنان شما را نابود می کردند.. . پس هر کدام از شما باید به چیزی که او را به محبت ما نزدیک می کند عمل کند و از هر چه را موجب کراهت و غضب ما می شود دوری بجوید؛ همانا امر ما ناگهانی رخ خواهد داد به گونه ای که توبه فایده نخواهد داشت و پشیمانی بر گناهان موجب نجات از عقاب نخواهد شد».
2. عنایت ویژه خداوند
امام باقر(ع) می فرمایند: «إِذَا قَامَ قَائِمُنَا وَضَعَ اللَّهُ یدَهُ عَلَی رُءُوسِ الْعِبَادِ فجَمَعَ بهَا عُقُولَهُمْ وَ کمَلَتْ بِهِ أَحْلَامُهُمْ؛[19] موقعی که قائم ما قیام می کند خداوند دست رحمتش را بر سر بندگان می کشد پس عقول آنها با آن جمع می شود و افکارشان با آن تکمیل می گردد».
هفته آخر شعبان، هفته غبار روبی مساجد
1. مسجد و خدمت در آن
پیامبر اکرم(ص) فرمودند: «وَ عَلَی الْبَابِ السَّادِسِ مکتُوبٌ لَا إِلَه إِلَّا اللَّه - مُحَمَّدٌ رَسُولُ اللَّهِ عَلِی وَلِی اللَّهِ مَنْ أَرَادَ أَنْ یکونَ قَبْرُهُ وَاسِعاً فَسِیحاً فَلْیأتِ الْمَسَاجِدَ، مَنْ أَرَادَ أَن لَا تأْکلَهُ الدِّیدَانُ تَحْتَ الْأَرْضِ فَلْیکنِسِ الْمَسَاجِدَ، مَنْ أَحَبَّ أَنْ لا یظلِم لَحَدهُ فَلیُنَوِّر الْمسَاجِدَ، منْ أَحبَّ أَنْ یَبقَی طَرِیاً تَحتَ الأرضِ فَلیَشتر بَسطَ الْمَسَاجِدَ؛[20] و بر روی درب ششم [بهشت] نوشته شده: خدایی جز خدای یکتا نیست و محمد(ص) فرستاده خداست و علی(ع) ولی خداست، کسی که اراده کرده است که قبرش وسیع و دارای فضای بزرگ باشد، پس باید به مساجد رفت و آمد کند. هر کسی که دوست دارد کرمهای زمین (بدن) او را نخورند پس باید مساجد را جاروب نماید و کسی که دوست دارد لحد (و قبر) او تاریک نباشد باید مساجد را نورانی سازد، هر کسی دوست دارد بدن او در زیر زمین تازه بماند باید برای خرید فرش مساجد اقدام کند.
2. پاداش نورانی کردن مساجد
پیامبر(ص) می فرمایند: «مَنْ أَسْرَجَ فِی مَسْجِدٍ مِنْ مَسَاجِدِ اللَّهِ سِرَاجاً لَمْ تَزَلِ الْمَلَائِکةُ وَ حَمَلَةُ الْعرْشِ یستَغْفِرُونَ لَهُ مَا دَامَ فِی ذَلِک الْمسْجِدِ ضوْءٌ مِنَ السرَاجِ؛[21] هر کسی چراغی را در مسجدی از مساجد پروردگار روشن نماید مادامی که آن چراغ در مسجد نورافشانی می کند فرشتگان و حاملان عرش، پیوسته برای او استغفار و طلب بخشش می کنند».
پی نوشت ها:
[1] وسائل الشیعة، محمد بن حسن حرّ عاملی، موسسه آل البیت(ع)، قم، چاپ اول، 1409 ق، ج 10، ص 493.
[2] وسائل الشیعه، ج 7، ص 380.
[4] بحار الانوار، محمدباقر مجلسی، دار احیاء التراث العربی، بیروت، 1403 ق، ج 79، ص 64.
[6] تفسیر مجمع البیان، ابوعلی فضل بن الحسن طبرسی، انتشارات فراهانی، تهران، 1380ش، ج 10، ص 480.
[7] موسوعة الامام الحسین(ع)، اسوه، قم، 1383ش، ح 559.
[8] بحار الانوار، ج 90، ص 291.
[11] بحار الانوار، ج 44، ص 298.
[13] مشکاة الأنوار فی غرر الأخبار، النص، ص: 207.
[14] بحارالانوار، ج66، ص385.
[15] تاریخ یعقوبی، احمد بن اسحاق یعقوبی، ترجمه محمد ابراهیم آیتی، انتشارات علمی و فرهنگی، تهران، 1382ش، ج2، ص 210.
[16] نهج البلاغه، سید رضی، تصحیح: صبحی صالح، نشر هجرت، قم، چاپ اول، 1414ق، ص 548.
[17] سفینه البحار، جلد2، ص176.
[18] احتجاج طبرسی، ج 2، ص 322.
[20] مدینة معاجز الائمة الاثنی عشر و دلائل الحجج علی البشر، سید هاشم سلیمان بحرانی، مؤسسة المعارف الاسلامیة، قم، چاپ اول، 1413 ق، ج 2، ص 360.
[21] وسائل الشیعة، ج 3، ص 513.