تاثیر پزشکان در برنامه‌های کنترل دخانیات (۲)

درصورت عدم استقرار بیماری سرطان؛ تمام خطرات بروز سرطان بعد از ترک مصرف سیگار کاهش یافته و به شرایط افراد غیرسیگاری می‌رسد. بنابراین هیچوقت برای ترک سیگار دیر نیست. از مزایای ترک سیگار این است که در نبود پاتولوژی، میزان خطر بروز همه سرطان‌ها بعد از توقف مصرف سیگار کاهش یافته و به میزان خطر در افرادی که سیگار مصرف نمی کنند، نزدیک می‌شود.

خدمات ترک سیگار باید توسط پزشکان و کارشناسان دوره دیده در کلینیک‌های دارای مجوز ارائه شود. فعالیت‌های اولیه این مراکز شامل آموزش درخصوص مضرات مصرف مواد دخانی، پذیرش افراد داوطلب ترک دخانیات، ارزیابی میزان تمایل و آمادگی فرد برای ترک دخانیات و ارائه مشاوره و راهنمایی‌های لازم برای کسب این آمادگی می‌باشد.

سپس افراد براساس میزان آمادگی و تمایل؛ برای طی مراحل روش ترک گروهی و یا روش ترک انفرادی انتخاب و تقسیم می‌شوند. در هریک از این روش‌ها ترک دخانیات در 6 مرحله تخصصی تحت نظارت پزشک و کارشناس مرکز انجام می‌شود:

1- آموزش مضرات مصرف دخانیات توسط کارشناس کلینیک- بررسی علل مصرف دخانیات و هدف از ترک آن و ثبت دلایل ترک توسط فرد داوطلب - تعیین روز خاص برای ترک دخانیات توسط فرد داوطلب- آگاه کردن خانواده و کلیه اطرافیان ازتمایل به ترک و روز ترک و درخواست همکاری و حمایت از آنان توسط فرد داوطلب.

2- آموزش مجدد مضرات مصرف دخانیات توسط کارشناس کلینیک- بررسی عادات مصرف دخانیات توسط فرد داوطلب، ثبت ساعات مصرف و وضعیت روحی در زمان مصرف توسط فرد داوطلب- تغییر عادات مصرف دخانیات توسط فرد داوطلب (به طور مثال تغییر، دستی که با آن عادت به مصرف سیگار دارد، یا تغییر محل کشیدن سیگار در منزل و یا محل کار ، یا تغییر در نوع سیگار مصرفی و...)- دوری از محل‌ها و دوستانی که فرد را به مصرف مواد دخانی ترغیب می نمودند توسط فرد داوطلب.

3- فرار رسیدن روز ترک (روزی که توسط خود فرد تعیین شده است)– به دور انداختن کلیه مواد دخانی مصرفی به طور آشکارتوسط فرد داوطلب - آموزش علائم بعد از ترک و نحوه روبرو شدن با آنها توسط کارشناس کلینیک - آموزش در خصوص جانشین‌های دهانی و دستی به جای مصرف مواد دخانی (مانند مصرف هویج، سیب، کرفس و... به عنوان جانشین‌های دهانی) یا استفاده از تسبیح، خودکار و... (به عنوان جانشین‌های دستی) و آموزش استفاده از شیوه‌های رفتاری خاص در زمان میل به مصرف مواد دخانی مانند (تنفس عمیق، نوشیدن آب خنک، پاداش به خود برای سیگاری که مصرف نشده و...) توسط کارشناس کلینیک به فرد داوطلب - دادن داروهای کمکی و جانشین‌های نیکوتینی در صورت لزوم و آموزش نحوه مصرف آنها توسط کارشناس کلینیک.

4- بیان تجربیات و بیان حالات روحی و مشکلات بعد از ترک و راه‌های رو به رو شدن و مقابله با آن توسط فرد داوطلب – آموزش مجدد نحوه مصرف دارو‌ها و جانشین‌های نیکوتینی توسط کارشناس کلینیک- آموزش مجدد راه‌های مقابله با ولع و میل به مصرف توسط کارشناس کلینیک– یادآوری کردن هدف از ترک به فرد داوطلب توسط کارشناس کلینیک.

5- استمرار آموزش‌های قبلی توسط کارشناس کلینیک – دادن فرصت به فرد داوطلب برای بیان حالات روحی و نحوه مقابله با ولع و میل به مصرف و چگونگی همکاری و همراهی خانواده و اطرافیان.

6- روز اعلام پایان دوره ترک - در صورت موفقیت فرد داوطلب برای گذراندن این دوره بدون بروز لغزش و مصرف مجدد، از طرف کلینیک، گواهی ترک برای فرد صادر شده و از او به منظور پیشگیری از لغزش و مصرف مجدد، همراهی و همکاری مستمر به مدت حداقل یک سال آینده خواسته می شود.

پیگیری به صورت مشاوره‌های تلفنی و یا حضوری انجام می‌شود و درصورت لغزش یا مصرف مجدد با روش‌های مختلف به فرد برای باقی ماندن درترک کمک می‌شود. علاوه بر اجرای دوره‌های ترک انفرادی و گروهی ، کلاس‌های آموزش گروهی و یا نمایش فیلم‌های آموزشی نیز توسط این کلینک‌ها ارائه می شود.

بدون آمادگی فرد برای ترک و ارزیابی پزشک از وضعیت او؛ مصرف برچسب نیکوتین یا آدامس‌های ترک سیگار کمکی به ترک سیگار یا سایر مواد دخانی نخواهد کرد و گاهی بدلیل شکست‌های متعدد درترک؛ باعث کاهش انگیزه فرد برای مراجعه به مراکز تخصصی ترک سیگار می‌شود.

درحال حاضر این خدمات در مراکز بهداشتی درمانی منتخب دانشگاه‌های علوم پزشکی سراسر کشور ارائه می‌شود و ارتقاء کمی و کیفی و تکمیل پوشش این خدمات از طریق ارائه مجوزهای لازم و نظارت بر خدمات مراکز خصوصی از برنامه‌های وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی در سال جاری است.

برای خواندن بخش اول- تاثیر پزشکان در برنامه‌های کنترل دخانیات- اینجا کلیک کنید.