دکتر احمدرضا جمشیدی؛ فوق تخصص روماتولوژی
امروزه، توجه به پیشگیری از پوکی استخوان مورد توجه بسیاری واقع شده است. ولی باید توجه داشت، درمان پوکی استخوان طولانی مدت است، فقط چند سال درمان (دو یا سه سال)، باعث برگشت و ایجاد تراکم استخوان طبیعی نمی‌شود، باید بدانیم گاهی دست یافتن به تراکم استخوان طبیعی غیرممکن است.
ولی با کمک درمان‌های مذکور، خطر شکستگی‌های احتمالی را تا حد زیادی کاهش می‌دهیم. بنابراین توصیه می‌شود در سنینی که می‌توان از پوکی استخوان پیشگیری کرد، توجه زیادی به عواقب این بیماری داشته باشیم. بالاخص در سنین بلوغ، توجه به تغذیه مناسب و ورزش از اهمیت خاصی برخوردار است.
به عنوان یک پزشک، می‌بایست هنگامی که فردی با بیماری‌های زمینه‌ای که منجر به ایجاد پوکی استخوان می‌شود به ما مراجعه می‌‌کند، به فکر پیشگیری از پوکی استخوان باشیم و با درمان‌های به موقع از بروز پوکی استخوان پیشگیری کنیم.
چرا که در صورت ایجاد و مستقر شدن این بیماری؛ درمان، طولانی مدت، مشکل و پرهزینه است. هر چند در سال‌های اخیر آگاهی آحاد مختلف جامعه در مورد بیماری پوکی استخوان افزایش یافته است، ولی تحقیقی که در سال‌های اخیر در کشورهای اروپایی انجام شده است، نشان داد که تنها 50 درصد افراد، استئوپروز را به عنوان بیماری پذیرفته بودند.
جالب‌تر اینکه تنها 22 درصد خانم‌های بالای 40 سال، توسط پزشک در مورد این بیماری آگاهی‌های لازم را کسب کرده بودند، و فقط 17 درصد آنها برای تشخیص بیماری، مورد ارزیابی قرار گرفته بودند. بنابراین نقش اطلاع‌رسانی به بیماران و تکرار این بحث‌ها هرگز خالی از فایده نبوده و قطعا مفید نیز خواهد بود، تا اهمیت این بیماری برای جامعه بیشتر روشن شود.
در سراسر جهان سالیانه 5/1 میلیون شکستگی به علت پوکی استخوان ایجاد می‌شود و 300 هزار عدد از این تعداد ناشی از شکستگی استخوان‌های ران هستند، که 20 درصد این شکستگی‌ها در بهترین مراکز دنیا، منجر به مرگ می‌شود.
25 درصد از افراد در تمام طول عمر، برای ادامه زندگی و حرکت نیازمند کمک هستند، 50 درصد از افراد دچار اختلالات حرکتی در تمامی طول عمر می‌شوند و در امریکا 21 میلیارد دلار برای شکستگی‌های ناشی از پوکی استخوان هزینه می‌شود، بنابراین توجه هر چه بیشتر به تشخیص، پیشگیری و درمان این بیماری بسیار حایز اهمیت است.
ZOLEDRONIC ACID
به دلیل عوارض داروهای خوراکی، داروهای مختلف تزریقی مورد توجه قرار گرفته است، ZOLEDRONIC ACID یکی از این داروهاست که اخیرا مورد تایید FDA قرار گرفته است به صورت یک تزریق در سال مورد استفاده قرار می‌گیرد.
عوارض این دارو شامل: تپش قلب و آریتمی‌های قلبی است.علیرغم این عوارض اثرات مثبت این دارو در درمان استئوپروز به اثبات رسیده است. اصولا داروهای مختلفی به صورت تزریق ماهیانه، یا سه ماه یکبار برای درمان پوکی استخوان استفاده می‌شود.ولی اثربخشی بیسفسفونات‌ها، آلندرونیت، رزیدرونیت، بیشتر از سایر داروهاست.
نکته
در افرادی که به مدت طولانی آلندرونیت و بیسفسفونات‌ها را مصرف می‌‌کنند و تحت جراحی‌های فک قرار می‌گیرند موارد نادری از نکروز استخوان فک گزارش شده است.
بنابراین به افرادی که تحت درمان با این داروها هستند و بایستی تحت عمل جراحی لثه و دندان قرار گیرند، توصیه می‌شود به مدت یک تا دو ماه قبل از انجام عمل جراحی، استفاده از دارو را قطع کنند و تا مدت یک ماه پس از انجام جراحی نیز دارو را استفاده نکنند. ولی باید توجه داشت این عارضه، دلیلی برای منع مصرف این دارو نیست.
آنالوگ‌های پاراتیروئید
می‌دانیم که هورمون‌های پاراتیروئید، باعث تحریک استخوان سازی می‌شوند. ولی هورمون پاراتیروئید به تنهایی ممکن است باعث ایجاد پوکی استخوان شود. در پر کاری پاراتیروئید، فرد دچار پوکی استخوان می‌شود.
بنابراین، هورمون‌های سنتتیک به نام تری پاراتاید، باعث تحریک استخوان‌سازی می‌شود، در افرادی که مبتلا به پوکی استخوان خیلی شدید هستند و دچار شکستگی استخوان می‌شوند و یا به درمان‌های معمولی جواب نمی‌دهند با استفاده از این دارو که به صورت دوره‌ای و تزریق زیرجلدی تجویز می‌شود. البته این دارو گران قیمت است.
تزریق به صورت روزانه که معمولا 28 روز در ماه به طور مداوم و 2 روز استراحت و مجددا تزریقات از ماه دیگر شروع می‌شود. معمولا، استفاده از این دارو به مدت 24- 18 ماه توصیه می‌شود.
نکته
تجویز این دارو در همه افراد توصیه نمی‌شود.
استرنسیوم
اخیرا، دارویی جدید به صورت مکمل غذایی وارد بازار شده، که «استرنسیوم» نام دارد. این دارو، باعث تحریک واحد استخوان، که در آن استخوان‌سازی و استخوان خواری صورت می‌گیرد، می‌شود این دارو را به تنهایی یا در کنار داروهای دیگر مورد استفاده قرار گیرد.
