دکتر ایرج خسرونیا؛ متخصص داخلی
با شروع فصل گرما، مصرف غذای مانده و آلوده، نوشیدن آب‌های آلوده، مصرف میوه‌های آغشته به سم‌های گیاهی، خوردن توت‌فرنگی آلوده یا خوردن هندوانه و خربزه که پوستش به خوبی شسته نشده و در نتیجه اسهال خونی شایع می‌شود.
علائم اولیه
در ابتدا ممکن است علایم به صورت حالت تهوع و دل‌پیچه بروز کند، در مراحل بعدی شخص شروع به اسهال و استفراغ شدید کرده و آب بدنش کم می‌شود که متعاقب آن می‌تواند سرگیجه و تپش قلب به وجود آید و ممکن است بیمار تا سر حد مرگ نیز پیش برود.
گاستروآنتریت در چه مناطقی شایع‌تر است؟
در مناطق گرمسیر و زمانی که افراد برای رفع عطش به آب‌های آلوده پناه می‌آورند. آلودگی آب به انواع میکروب‌های پاتوژی می‌تواند سبب ایجاد انواع بیماری‌های پوستی و چشمی، گاسترو آنتریت و اسهال و استفراغ شود.
در مواردی نیز اسهال و استفراغ منشا ویروسی دارد. در این حالت که درمان جایگزینی شامل الکترولیت‌های از دست رفته باشد و هیچ آنتی‌بیوتیکی موثر واقع نمی‌شود.
اخیرا بیماری در کشور ما شایع شده که با علائمی شبیه آنفلوآنزا شروع و با حالت تهوع، اسهال و استفراغ خاتمه می‌یابد.
این بیماری گاهی می‌تواند منجر به ضعف عمومی، تپش قلب، بی‌حالی و دل دردهای شدید شود و حتی بیمار به ناچار باید در بیمارستان بستری شود. درمان این بیماری جایگزین مایعات از دست رفته می‌باشد و مصرف آنتی‌بیوتیک هیچ اندیکاسیونی ندارد.
نکات اولیه در پیشگیری از گاسترو آنتریت
جهت جلوگیری از اسهال و استفراغ رعایت اصول بهداشتی، عدم مصرف سبزیجات و میوه‌های نشسته و الوده و توجه به نکات زیر ضروری است:
- دست‌ها را قبل از صرف غذا با مایع صابون شسته و از به کار بردن صابون جامد خودداری کنید.
- در طول مسافرت از خوردن غذاهای سنگین، سرخ کرده و مانده خودداری کنید.
- خطرناک‌ترین غذا، ماهی‌های سرخ‌کرده است که آلودگی شدیدی ایجاد می‌کنند.
چه غذاهایی برای سفر مناسب است؟
میوه و سبزیجات تازه و کمپوت بهترین غذا برای مسافرت است. در صورت داشتن اسهال شدید باید به پزشک مراجعه کرد و تحت درمان دارویی قرار گرفت. البته هر استفراغی به علت مسمومیت نیست و ممکن است علل دیگری داشته باشد. در صورت وجود علایم اسهال و استفراغ باید حتما به پزشک مراجعه نمود.
درمان
در صورتی که بر اساس تشخیص پزشک علت گاستروآنتریت میکروبی باشد، باید نوع میکروب مشخص شده و آنتی‌بیوتیک مناسب با نوع میکروب تجویز شود. می‌بایست از تجویز آنتی‌بیوتیک‌های بی‌مورد جدا خودداری شود، زیرا علاوه بر ایجاد کولیت‌های دارویی سبب از بین رفتن میکروب‌های طبیعی داخل روده می شود. در نوع ویروسی درمان آنتی‌بیوتیک هیچ اندیکاسیونی ندارد و جبران آب و الکترولیت از دست رفته اساس درمان است.
مهم‌ترین اقدام درمانی و برخورد با بیماران مبتلا به اسهال چیست؟
مهم‌ترین اقدام در مرحله اول، تشخیص صحیح بیماری توسط پزشک است. بیماری که به علت اسهال و استفراغ به پزشک مراجعه کرده با گرفتن فشار خون و نبض وی، لمس پوست بیمار پزشک قادر به شناسایی شدت بیماری شده و اقدام به درمان می‌کند.
در شروع درمان پزشک می‌بایست با توجه به حجم مایعات از دست رفته نسبت به نکات ذیل توجه لازم را داشته باشد:
1- برگشت حجم در گردش خون به حالت اولیه
2- میزان الکترولیت‌های از دست‌رفته
3- در صورت لزوم تجویز داروی مناسب