زشت و زیبای بزرگ‌ترین اجلاس بورسی

برخی از کارشناسان بازار سرمایه معتقدند کرونا فرصتی برای هیات‌مدیره شرکت‌ها فراهم ساخت که از ارائه اطلاعات دقیق و همچنین پاسخ به پرسش سهامداران فرار کنند. از این‌رو آنان بر لزوم وجود کانون سهامداران حقیقی تاکید دارند و معتقدند از آنجا که باید به سمت برگزاری آنلاین مجامع حرکت کرد، وجود چنین ساختاری ضروری است تا از منافع سهامداران خرد دفاع شود. تقسیم سود شرکت‌ها از طریق سامانه سجام اما حسن مجامع امسال بود که به گفته کارشناسان کار را برای سهامداران راحت کرد و آنان را از بوروکراسی اداری نجات داد.

  اختلال در مجامع آنلاین

فرهاد رمضان، کارشناس بازار سرمایه: نخستین حسنی که مجامع امسال داشت این بود که تقربیا سر موعد مقرر برگزار شد. این اتفاق خوب در حالی بود که بازار و فعالان بازار سرمایه هم چنین انتظاری داشتند و انتظار آنان برآورده شد. علاوه بر این بعد از شرایطی که در طی هشت ماه گذشته بر بازار سرمایه حاکم بود و سهامداران و فعالان بازار منتظر اخبار و اطلاعات فنی و عملیاتی شرکت‌ها بودند، برخی از صنایع در مجامع با گزارش‌هایی که ارائه دادند، سهامداران را خشنود کردند. از همه مهم‌تر اینکه توانستند تحلیل‌های خوبی برای ادامه سال یعنی نیمه دوم سال داشته باشند. به‌طور قطع بهترین مرجعی که می‌تواند مورد استفاده سهامداران و فعالان بازار قرار گیرد و تحلیل کارشناسانه به آنان ارائه دهد و برایشان مفید باشد همین گزارش‌هاست. بنابراین مجامع امسال از این جهت قابل‌قبول و خوب بود. اما اشکالاتی هم وجود داشت. متاسفانه بیماری کووید-19 باعث شد که مجامع امسال به صورت مجازی برگزار شود و همین مساله مشکلاتی ایجاد کرد چرا‌که پرسش و پاسخی که همیشه بین سهامداران و هیات‌مدیره انجام می‌شد مانند قبل نبود. به عبارت دیگر سهاداران نتوانستند آنطور که باید و شاید مانند گذشته پرسش‌های خود مطرح کنند و همگان نیز از این پرسش‌‌ها مطلع شوند. البته ناگفته نماند فضایی ایجاد شده بود که امکان پرسش و پاسخ برای سهامداران فراهم شود ولی این فضا نتوانست به‌درستی کار کند. حضور سهامداران در مجامع و سوال‌هایی که در آن بین آنان و هیات‌مدیره شرکت‌ها ردوبدل می‌شود کمک می‌کند به اینکه اطلاعات کاملی از شرکت‌ها دریافت شود. این اتفاقی که امسال افتاد باعث شد به اهمیت وجود کانون سهامداران حقیقی پی ببریم، بنابراین لازم است در چنین شرایطی که امکان حضور همگانی در مجامع وجود ندارد و به صورت محدود انجام می‌شود، کسانی باشند که نماینده بخشی از سهامداران باشند و در مجامع شرکت و از منافع سهامداران حقیقی دفاع کنند.

با توجه به تغییراتی که امسال در آهنگ نوسان نرخ‌هایی که بر بازار سرمایه تاثیرگذار است، داشتیم و همچنین انتخابات ریاست‌جمهوری و تغییرات دولت مجامع امسال بسیار مهم بود و ‌می‌توانست اطلاعات مهمی را به سهامداران بدهد که خوشبختانه این کار انجام شد و با ارائه گزارش‌ها ابهاماتی که طی چند ماه گذشته نسبت به شرایط جاری و عادی شرکت‌ها وجود داشت، برطرف شود و اقبال به خیلی از صنایع برگردد. همچنین سهامداران بتوانند صنایع پیشرو را در بازار شناسایی کنند. بنابراین حسن مجامع امسال این بود که سر موعد مقرر برگزار و گزارش‌های خوبی ارائه شد و نکته منفی این بود که سهامداران نتوانستند از پرسش و پاسخ هم در یک جلسه حضوری بهره‌مند شوند که ان‌شاالله در‌ آیند این روند به روال قبلی خود بازگردد.

درباره سود تقسیمی شرکت‌ها هم اعتقادم بر این بود که اگر می‌خواهیم از بحران ریزش بازار سرمایه خارج شویم و اقبال را به بازار برگردانیم باید شرکت‌ها تا جایی‌که قانون مالی آنان اجازه می‌داد حداکثر سود را بین سهامداران خود تقسیم کنند. این مساله می‌توانست به رشد بازار بسیار کمک کند و اقبالی را که از دست رفته تا حدی به بازار برگرداند. برخی از شرکت‌ها معذوریت‌هایی برای تقسیم سود داشتند ولی در برخی از صنایع هم تقسیم سودها خوب بود. شرکت‌هایی که شرایط خوبی را تجربه کرده بودند و آینده خوبی داشتند تقسیم سود خوبی کردند ولی سهم‌هایی هم داشتیم که تقسیم سود خوبی نداشتند و انتظار بیشتری از آنها می‌رفت. مثلا صنایع فلزی و معدنی بهترین عملکرد را در تقسیم سود داشتند و جزو محدود صنایعی بودند که توانستند با تقسیم سود اقبال را به صنعت خود بازگردانند. درباره صنایع پتروشیمی هم انتظاری که از تقسیم سود آنها بود برآورده نشد ولی آنها هم در کل تقسیم سود بدی نداشتند. صنایع معدنی‌ بهترین تقسیم را داشتند و تقسیم سود آنان نسبت به سایر صنایع موجه‌تر بود.

  خوش‌خبری‌ کامودیتی‌ها

علیرضا تاجبر، کارشناس بازار سرمایه: برای ارزیابی مجامع شرکت‌ها باید آنها را دو بخش کنیم؛ یک دسته شرکت‌هایی که صادرات‌محور هستند و فروش آنها به نرخ‌های جهانی و نرخ دلار بستگی دارد. اینها مجامع خیلی خوبی داشتند و گزارش‌های آنها عالی بود و در مجامع هم اخبار خوبی به سهامداران خود مخابره کردند. در کنار آنها شرکت‌های پالایشگاهی هم به همین صورت بودند و امیدی را نسبت به رشد سودآوری به سهامداران دادند. منتها مانند گذشته همچنان شرکت‌هایی که در گروه خودرویی‌ها بودند و برخی از بانک‌هایی که زیان‌ده هستند همچنان سودتقسیمی نداشتند و سود تقسیمی آنان تا جایی‌که اطلاع دارم خوب نبوده است. مورد مهم دیگر که در مجامع امسال اتفاق افتاد تقسیم سود از سامانه سجام در کوتاه‌ترین مدت است. برخی از شرکت‌ها از این روش استفاده کردند و نسبت به سال گذشته بیشتر به این روش روی آوردند. این اتفاق از نظر سهامداران اتفاق مبارکی است و امیدواریم درباره تمام شرکت‌ها این مساله اجرا شود. در گذشته اینگونه بود که هر سهامداری بعد از چند ماه باید می‌رفت در بانک حساب باز‌می‌کرد و بعد از چند ماه پول به حسابش واریز می‌شد اما الان اینگونه شده است که از طریق سامانه سجام در مدت خیلی کوتاه یکی دو ماهه سود به حساب سهامدار واریز می‌شود. امسال بیشتر شرکت‌ها به این سمت روی آوردند و امیدواریم روزی برسد که تمام شرکت‌ها این رویه را در پیش بگیرند.

علاوه بر این امسال مجامع به صورت آنلاین برگزار شد و این اتفاق تجربه اول ما بود؛ بنابراین خلأ‌‌هایی وجود داشت. شرکت‌ها لینک‌های ارتباطی را در اختیار همه سهامداران گذاشتند اما در حیطه پاسخگویی به سهامداران با مشکل مواجه بودیم. با همه اینها به عنوان تجربه اول عملکرد خیلی خوبی بود و امید است در آینده خلأ‌هایی که وجود داشت نیز برطرف شود.

  ابهامات مجامع آنلاین

پیمان حدادی، کارشناس بازار سرمایه: متاسفانه شرکت‌ها و ناشران بیماری کرونا را بهانه کردند و از حضور خیلی از سهامداران خرد در مجامع جلوگیری شد. باید مشخص شود مجامع آنلاین است یا حضوری؟

اگر قرار به برگزاری مجامع به صورت آنلاین است باید مشخص شود سوالاتی که سهامداران خرد مطرح می‌کنند چگونه است و مدیران شرکت‌ها پاسخگوی همه سوالات هستند یا خیر؟ و آیا نماینده سازمان بورس که در مجمع حضور دارد بر این موارد نظارت دارد یا خیر؟ یا اگر قرار نیست مجامع به صورت آنلاین برگزار شود حضور سهامداران چگونه خواهد بود؟ کمااینکه به هر حال باید به سمت برگزاری آنلاین مجامع حرکت کنیم چرا‌که خیلی از شرکت‌ها مجامعشان در شهرهای مختلف است و امکان حضور سهامداران خرد فراهم نیست. علاوه بر این در بسیاری از مواقع مدیران شرکت‌ها پاسخگوی سهامداران نیستند و سوالاتی که مطرح می‌شود به‌ویژه سوالات درباره نحوه فروش و نوع فروشی که شرکت‌ها انجام می‌دهند از سوی هیات‌مدیره‌ها بی‌پاسخ می‌ماند یا خیلی سطحی و کلی به سهامدار پاسخ داده می‌شود. به هر حال مدیری که منتخب سهامدار عمده است باید در راستای منافع سهامدار عمده حرکت کند و در این بین اگر منافع سهامدار خرد از بین برود پاسخگو نیست. بنابراین باید فکری به حال این مساله شود.

مساله بعدی در مجامع امسال بحث پرداخت سود تقسیمی شرکت‌ها بود که درصد پرداخت سود و میزان آن نسبت به سال‌های گذشته بهتر بود. حسن دیگری که داشت این بود که نسبت به سال‌های گذشته شرکت‌های بیشتری از طریق سامانه سجام سود خود را پرداخت خواهند کرد و این مساله می‌تواند نکته مثبت مجامع امسال باشد. اما همچنان بحث حاکمیتی شرکت‌‌ها مطرح است و می‌بینیم که در مجامع منافع سهامداران خرد رعایت نمی‌شود. این بزرگ‌ترین مشکلی بود که در مجامع امسال شاهد بودیم و قابل تامل است.

امسال پتروشیمی‌ها همچون سال گذشته تقسیم سود خوبی داشتند و در برخی از مجامع هم هیات‌رئیسه مجمع به‌درستی از حقوق سهامداران خرد دفاع کردند. به‌عنوان مثال در یکی از مجامع خودروسازی هیات‌رئیسه مجمع از قیمت‌گذاری دستوری خودرو از مسوولان گلایه داشت. در یکی از مجامع شرکت‌های انفورماتیک نیز از بانک مرکزی گلایه وجود داشت. این نوع انتقادها هم بود که سازنده است چرا‌که توسعه آن شرکت و در نتیجه توسعه و پیشرفت آن و همچنین منافع سهامداران را در پی دارد.