سرویس سیاست مشرق- از فوریه 1988 منطقه قره‌باغ شاهد درگیری‌های کلاسیک میان دو دولت جداشده از جماهیر شوروی بوده است، گاه همسایگان این دو کشور نیز وارد منازعات شده‌اند؛ گاهی در نقش میانجی و گاهی هم با ارسال کمک‌های نظامی و دیپلماتیک (مانند تحریم دولت ارمنستان توسط ترکیه در سال 1994)، اما این نزاع‌های کوتاه‌مدت میان دو کشور همواره تحت کنترل بوده و پس از مدتی با همکاری‌های چندجانبه آتش درگیری‌ها خاموش شده است.
برای ایران به‌عنوان همسایه جنوبی ارس، منازعات قره‌باغ هیچ‌گاه خطر امنیتی جدی نداشته و هیچ‌کدام از طرف‌های درگیر سعی در کشاندن درگیری‌ها در زمین فراخ‌تر همسایه را نداشته‌اند، بر همین اساس تهران طی دهه 90 به‌عنوان میانجی و در دو دهه بعدازآن به‌عنوان ناظری با نگاه بی‌طرف‌تر بر تحولات اثرگذار بوده است. اما حالا در دور جدید درگیری‌ها ورق برگشته است؛ در جنگ ناگورنو 2020 دولت آذربایجان بدون واهمه از عواقب پیش رو گروه‌های سلفی و تکفیری را با هماهنگی آمریکایی‌ها و تحت نظارت مستقیم مستشاران صهیونیست به کنار مرز ایران کشاند.
حضرت آیت الله خامنه‌ای رهبر انقلاب در آخرین سخنرانی خود در مراسم مشترک دانش‌آموختگی دانشجویان دانشگاه‌های افسری به مسئله وابستگی برخی کشورهای مسلمان به دولت‌های خارجی به‌ویژه رژیم کودک کش اسرائیل پرداختند. فرمانده کل قوا، تأمین امنیت با تکیه‌بر دیگران را فقط یک توهم خواندند و گفتند: کسانی که به این توهم دچارند سیلی آن را به‌زودی خواهند خورد چراکه دخالت مستقیم یا غیرمستقیم بیگانگان در امنیت و جنگ و صلح هر کشوری، فاجعه‌ای مصیبت‌بار است. (اینجا بخوانید)
عباس سلیمی نمین پژوهش‌گر تاریخ و مدیر مرکز دفتر مطالعات و تدوین تاریخ ایران در گفتگو با «مشرق» به تبیین سخنان رهبر انقلاب درباره دولت‌های وابسته پرداخته و می‌گوید: «مقام معظم رهبری از سر دل سوزی به علی‌اف تذکر داده‌اند، اکثریت مردم این کشور شیعه بوده و ایشان توجه ویژه‌ای به این کشور دارند» .
سلیمی نمین درباره سفر وزیر خارجه ارمنستان به تهران و دیدار با مقامات دیپلماتیک کشور گفت: بخشی از این سفر درباره درخواست ایروان از ایران برای تشکیل یک پایگاه نظامی در ارس شمالی است؛ ارمنستان می‌داند که با تکیه‌بر مقاومت مردمی منطقه می‌تواند خود را از آسیب‌های احتمالی دور کند.
در ادامه بخش‌های مهم این گفتگو را می‌خوانید:
علی‌اف راه خاندان پهلوی را نرود!
عباس سلیمی نمین با اشاره به سخنان رهبر انقلاب درباره نفوذ رژیم صهیونیستی در کشورهای مسلمان گفت: اتکا به صهیونیست‌ها در منطقه ما سابقه دارد؛ دولت‌هایی که به این موضوع توجه نکنند؛ قطعاً زیان خواهند دید. رژیم صهیونیستی به نمایندگی از جهان سرمایه‌داری در تلاش است کشورهای تحت سلطه آمریکا را کنترل کند. به‌عنوان نمونه آن‌ها در عربستان؛ مصر؛ اردن و امارات فعال هستند. اما شواهد تاریخی در برخی از کشورها ازجمله ایران، به ما نشان می‌دهد که رژیم صهیونیستی بسیار ضعیف‌تر از آن است که بتوانند حافظ یک کشور غربی در منطقه باشد.
مدیر مرکز دفتر مطالعات و تدوین تاریخ ادامه داد: پهلوی‌ها به صهیونیست‌ها اتکا کرده و اجازه دادند تا اسرائیل امور داخلی کشور را در دست بگیرند. دیدیم که رژیم صهیونیستی تمامی امور سیاسی و اجتماعی را کنترل و مسدود کرد؛ درنهایت انفجار سیاسی در ایران روی‌داده و پهلوی به خاطر اتکا به دولت خارجی از ملت سیلی خورد. ملت ایران چنان سیلی محکمی به رژیم شاه زد که در تاریخ کم‌نظیر است.
استادتاریخ دانشگاه ادامه داد: ما نمی‌دانیم آنهایی که در جمهوری آذربایجان در مسند کار هستند فهم نتایج اتکا به خارجی رادارند یا خیر؛ اما رهبر انقلاب به‌عنوان فردی دلسوز آن‌ها را انذار می‌کنند. ایشان از دولت‌مردان این دست کشورها می‌خواهند که راه و روش رژیم پهلوی را نرفته و از تاریخ درس بگیرند.
جالب آنکه رژیم صهیونیستی خود در آستانه فروپاشی است؛ اگر آمریکایی‌ها سالانه میلیاردها دلار به آن‌ها کمک نظامی نکند خیلی زود از درون دچار فروپاشی می‌شود. اسرائیل پایگاهی که برای ضربه زدن و جلوگیری از رشد ملت‌های منطقه است؛ اما در کمال تعجب دولت آذربایجان به این پادگان نظامی تکیه داده و به دنبال پیشرفت و مدرن شدن است! تکیه دادن رهبران آذربایجان به رژیم صهیونیستی نشانه «جهالت سیاسی» و عدم اشراف آن‌ها بر تاریخ است.
مردم آذریابجان به علی‌اف سیلی خواهند زد
سلیمی نمین درباره سیلی خوردن حکام وابسته به دولت‌های خارجی گفت: شیعیان آذربایجان اکثریت جمعیت این کشور را تشکیل می‌دهند؛ آن‌ها به‌زودی سیلی محکمی به دولت آذربایجان خواهند زد. دولت آذربایجان سعی کرده با انسداد سیاسی؛ شکنجه و زندان کشور را کنترل کند. اما آن‌ها هرگز نمی‌توانند مردم را وادار به تبعیت از صهیونیست‌ها کنند. به نظرم در ماجرای پیش‌آمده قبل از آنکه نوع مواجهه جمهوری اسلامی ایران با رژیم صهیونیستی مطرح باشد؛ نوع مواجهه مردم آذربایجان با این رژیم تعیین‌کننده است. البته ما وظیفه‌داریم در برابر تحریک و توطئه اسرائیل در منطقه محکم ایستادگی کنیم.
استاد تاریخ دانشگاه ادامه داد: تذکر رهبر انقلاب نسبت به مسائل داخلی آذربایجان است؛ هیچ کشوری قادر نخواهد بود با حمایت صهیونیست‌ها در مسیر استقلال قرار بگیرد؛ انور سادات سعی کرد با اسرائیل پیوند خورده و ملت را آلوده کند؛ شما دیدید که او چه تودهنی محکمی از مردم خورد. الهام علی‌اف باید از تاریخ معاصر سیاسی؛ از سرنوشت حکامی چون سادات درس گرفته و راه آن‌ها را نرود.
سلیمی نمین درباره ماهیت دولت آذربایجان گفت: الهام علی‌اف بر اساس توانایی‌هایش به قدرت نرسیده است، او در زیر سایه معاملات پنهان دولت را در دست گرفته است. الهام پس از مرگ حیدر علی‌اف تا شش ماه جنازه او را پناه کرد تا بتواند مقدمات انتقال قدرت را فراهم کند. چنین فردی قطعاً تیزهوشی سیاسی ندارد؛ لذا اشارات رهبر انقلاب را متوجه نمی‌شود؛ اما مقام معظم رهبری از سر دلسوزی به او هشدار می‌دهد، ایشان از علی‌اف خواسته تا فرصت وجود دارد خود را اصلاح کرده و در برابر ملت خود قرار نگیرد.
پان ترکسیم محصول صهیونیسم است
استاد تاریخ دانشگاه درباره ترویج ناسیونالیسم و پان ترکسیم توسط دولت ترکیه و آذربایجان گفت: صهیونیست‌ها بنیان‌گذار ناسیونالیسم و پان ترکیسیم در ترکیه هستند، آنچه موجب شکل‌گیری حکومت جدید در ترکیه شد، حاصل یک عملیات اسرائیلی است. شورای پان‌ترکیسم توسط عوامل سرویس‌های جاسوسی رژیم صهیونیستی هدایت‌شده است. علی‌اف و اردوغان گمان می‌کنند که با ترویج پان‌ترکیسم ادغام‌شده در ناسیونالیسم می‌توانند پیشرفت کنند؛ درحالی‌که ناسیونالیسم باعث تضعیف این کشورها خواهد شد؛ کما اینکه انگلیسی‌ها، امپراتوری عثمانی را با تکیه‌بر ناسیونالیسم عربی و ترکی چندتکه کردند. بعد از فروپاشی یک سری کشور تحت سلطه بنیان‌گذاران صهیونیسم (انگلیس) تشکیل شد. انگلیسی‌ها یک سری حاکمان آلوده و دون‌پایه را بر سرکار آورده تا منافع بریتانیا تأمین شود. پس می‌بینید یک قدرت بزرگ ممکن است با تکیه‌بر ناسیونالیسم دچار فروپاشی شود. خرد شدن این کشورها به سود ملت‌ها نبوده است.
تأسیس پایگاه نظامی در آن‌سوی ارس
مدیر مرکز دفتر مطالعات و تدوین تاریخ ایران درباره سفر وزیر خارجه ارمنستان به تهران گفت: در برخی محافل شنیده‌شده است که مقامات ارمنستان از جمهوری اسلامی ایران خواسته‌اند که در ارس شمالی پایگاه نظامی بزند؛ این موضوع اگر ضروری باشد چراکه نه! ما با ارمنستان مرزداریم.
سلیمی نمین ادامه داد:فرض کنید کشور همسایه ما در حفاظت از مرزهای خود کوتاهی کرد؛ اگر دراین‌بین کشور ثالثی وارد شود ما باید از امنیت ملی خود دفاع کنیم. ما اجازه نمی‌دهیم کشوری ثالث میان ایران و همسایه استقرار پیداکرده و مسئله‌سازی کند. در این نقطه فقط ایران و ارمنستان می‌توانند نقش بازی کرده و دولت دیگری حق حضور ندارد.
