دکتر محمدتقی قنادی
پیوند کبد یک روش جراحی جهت برداشتن کبد بیمار و جایگزینی آن با یک کبد سالم از یک دهنده می‌باشد. دهنده می‌تواند فرد زنده و سالم و یا یک فرد دچار مرگ مغزی باشد. که البته در اکثر عمل‌‌های پیوند کبد از روش دوم (پیوند از جسد) استفاده می‌شود گرچه به‌طور تئوریک می‌توان فرض کرد در فقدان موارد منع مصرف برای تمام بیماریهای مزمن، شدید و غیر قابل برگشت و رو به گسترش کبد و برای نارسائی برق‌آسا درمان جایگزینی برای پیوند کبد وجود ندارد، اما تعداد پیوند کبد به علت در دسترس نبودن کبد محدود است.
اولین پیوند کبد در سال 1963 میلادی توسط دکتر توماس استارزل در شهر دنور ایالت کلرادو امریکا انجام شد. به دنبال چند عمل پیوند کبد با موفقیت کوتاه‌مدت، استارزل در سال 1967 اولین عمل با بقاء بیش از یک سال را انجام داد. ولی هنوز تا اواخر دهه 70 میلادی این عمل جراحی یک عمل تجربی بود. با معرفی داروی سیکلوسپورین توسط روی کالن بقای بیماران بهتر شد و از سال 1980 این عمل هم در بچه‌ها و هم در بزرگسالان به صورت درمان استاندارد بیماریهای شدید و غیر قابل برگشت معرفی شد.
امروزه این درمان در هر بیماری حاد یا مزمن که فعالیت کبد را شدیداً و به صورت غیر قابل برگشت مختل کرده باشد به شرط نداشتن منع مصرف قابل قبول می‌باشد. پیشرفت در روش‌های جراحی منجر به موفقیت در زمینه برداشتن قسمتی از کبد فرد دهنده زنده و پیوند آن شده است.
معمولا اگر گیرنده پیوند بزرگسال باشد لُب راست کبد فرد دهنده و اگر گیرنده پیوند کودک باشد لُب چپ فرد دهنده (که کوچکتر از لُب راست می‌باشد) استفاده می‌شود. و در صورت لزوم مخصوصاً در کودکان می‌توان اندازه قطعه پیوند شده را بسته به حجم محل پیوند کوچکتر کرد.
موارد مصرف (اندیکاسیون‌ها)
اندیکاسیون‌ها در کودکان شامل عدم تشکیل سیستم صفراوی، هپاتیت نوزادی اختلال مادرزادی سوخت‌وساز مس، هموفیلی افزایش شدید کلسترول و چند بیماری دیگری می‌باشد. اندیکاسیون در بالغین شامل هپاتیت برق‌آسا سیروز (فیبروز کبدی) الکلی، هپاتیت مزمن ویروسی، سرطان اولیه کبدی (در مراحل اولیه)، هپاتیت خودایمن و چند بیمار دیگری باشد.
زمان پیوند
تعیین زمان پیوند در بیماران مبتلا به بیماری مزمن کبدی پیچیده است و در مورد شدت و پیشرفت بیماری باید بیمار را از نظر پیوند کبد ارزیابی نمود. شدت بیماری مزمن کبدی اغلب براساس طبقه‌بندی چایلد که شامل مقادیر آلبومین سرم (نوعی آزمایش خون) آسیت (جمع شدن مایع در حفره شکم) و انسفالوپاتی (نوعی اختلال هوشیاری و فعالیت مختل مغزی به علت اختلال پیشرفته کبدی) می‌باشد، درجه‌بندی می‌شود. نیاز به پیوند کبد در بیماریهای مزمن کبد معمولاً براساس طبقه‌بندی فوق تعیین می‌شود.
موارد ممنوعیت عمل پیوند کبد
ممنوعیت‌ها (کنتراندیکاسیون‌ها) موارد ممنوعیت عمل پیوند کبد به دو دسته مطلق و نسبی تقسیم می‌شود. در موارد مطلق نباید به هیچ وجه عمل پیوند انجام شود ولی در موارد نسبی پزشک با بیمار و همراهانش پس از بررسی همه جانبه موضوع به صورت دسته‌جمعی تصمیم گرفته می‌شود.
ممنوعیت مطلق شامل هرگونه عفونت خارج کبدی کنترل نشده، هرگونه عفونت فعال درمان نشده، ناهنجاری‌های مادرزادی شدید غیر قابل اصلاح، معتادین به مشروبات الکلی که قادر به ترک آن نمی‌باشند، بیماریهای، پیشرفته قلبی و ریوی، سرطان‌های، خارج کبدی (بجز سرطان غیر ملانومی پوست)، سرطان‌هائی که به کبد دست‌اندازی (متاستاز) داده‌اند، سرطان سیستم صفراوی، ایدز و هر بیماری، تهدید کننده حیات سیستمیک می‌باشد...
برای خواندن بخش دوم- چگونگی پیوند کبد- اینجا کلیک کنید.
