متخصصان تغذیه انستیتو تحقیقات تغذیه و صنایع غذایی ایران، زیر نظر دکتر فروغ اعظم طالبان و دکتر تیرنگ‌رضا نیستانی
دو نوع دیابت وجود دارد: نوع I، شروع در نوجوانی و نوع II، شروع در بزرگسالی. نوع I در دوران کودکی شروع میشود و یک بیماری خود ایمنی است که در آن سلول‌های پانکراس بوسیله سیستم ایمنی بدن از بین می‌روند.
در نتیجه پانکراس نمی‌تواند انسولین تولید کند. این افراد برای پیشگیری از کما و مرگ به تزریق انسولین نیاز دارند. رژیم غذایی و شیوه زندگی میتواند مقدار انسولین مورد نیاز را کاهش دهد.
نوع II شدت کمتری داشته و معمولاً بزرگسالان بیش از 40 سال را تحت تأثیر قرار می‌دهد.
انسولین در دسترس هست، ولی مقدار آن برای تأمین نیاز کافی نیست یا مقاومت به انسولین وجود دارد، در نتیجه سلول‌ها اجازه نمی‌دهند که گلوکز به غشای سلولی وارد شود.
نوع II میتواند با رژیم غذایی، ورزش و داشتن وزن مناسب کنترل شود. ممکن است مصرف داروهای خوراکی نیاز باشد.
90 درصد افراد دیابتی، دیابت نوع II دارند و ممکن است نیمی از آنان از ابتلا به آن آگاه نباشند.
علائم عبارت‌اند از عطش شدید و پرادراری به دلیل وجود قند فراوان در ادرار، خستگی، لاغری و دیر التیام یافتن زخم.
افراد مبتلا به دیابت، به دلیل سوخت و ساز ناقص چربی، بیشتر مستعد بیماری قلبی- عروقی هستند.
آنها ممکن است به دلیل باریک شدن دیواره عروق، گردش خون ضعیفی داشته باشند که عوارض آن پاها، چشم‌ها، و کلیه‌ها را درگیر می‌کند و این اندام‌ها مستعد عفونت می‌شوند.
رژیم نامناسب، آلرژی‌های غذایی، عفونت‌های ویروسی و استرس، دیابت نوع II را بدتر می‌کند. در طی استرس، سطح آدرنالین افزایش می‌یابد که باعث افزایش قند خون میشود.
ماده غذایی که خورده میشود میتواند موجب افزایش قند خون شود یا آن را در سطح متعادل نگاه دارد. فیبر بیشتر در رژیم غذایی و غذاهای با نمایه گلیسمی پایین‌تر، قند خون را آهسته‌تر افزایش می‌دهند.
برای اطلاعات بیشتر در ارتباط با نمایه گلیسمی بخش چهارم را ملاحظه کنید. پیشرفت دیابت نوع II سال‌ها طول می‌کشد. در صورت وجود زمینه ارثی، در هنگام بروز بیماری، رژیم باید مناسب باشد.
مطالعات نشان داده که پروتئین شیر میتواند به عنوان یک آنتی ژن عمل کند و موجب اختلال سیستم ایمنی شود و در نتیجه حمله به سلول‌های بتای پانکراس آغاز شود.
تغذیه نوزاد با شیر گاو (به ویژه در یک سال اول زندگی) میتواند نقطه آغازی برای دیابت نوع I باشد. برای نوزادانی که سابقه بیماری دیابت در خانواده شان وجود دارد، راه حل، تغذیه با شیرمادر است.
حفظ وزن مناسب بسیار اهمیت دارد چرا که مصرف بیش از حد غذا، فعالیت سیستم‌های بدن را بسیار زیاد می‌کند.
پانکراس برای تأمین نیاز انسولینی سلول‌ها، بیش از حد کار می‌کند و سلول‌ها قادر به برداشت گلوکز فراوانی که انسولین برای آنها می‌آورد نیستند. در نتیجه دیابت ایجاد میشود.
ورزش نیز بسیار حیاتی است زیرا میتواند از دیابت پیشگیری کند و یا آن را ثابت نگه دارد.
الف) مواد مغذی مفید برای دیابت
کروم (در ساختمان فاکتور تحمل گلوکز بکار رفته): تا 200 میکروگرم، تحمل گلوکز را بهبود بخشیده و موجب ثبات قند خون میشود.
کوآنزیم کیو 10: 100 میلی‌گرم؛ ممکن است موجب ثبات قند خون در برخی از افراد دیابتی شود.
ویتامین سی: 3-1 گرم؛ تحمل گلوکز را بهبود میبخشد، نیاز به انسولین را کاهش می‌دهد، عفونت‌ها را از بین می‌برد و موجب تقویت رگ‌های خونی میشود.
در صورت وجود نارسایی کلیوی، قبل از مصرف بیشترین دوز، با پزشک مشورت کنید.
بیوفلانوئیدها: 2-1 گرم؛ به طور هم افزا با ویتامین C عمل می‌کند.
ویتامین ای: 800 واحد بین المللی مخلوط با توکوفرول‌ها؛ پیشگیری از اختلالات عروقی، بهبود تحمل گلوکز.
با مصرف مکمل آن در افراد مبتلا به دیابت نوع II ممکن است نیاز به انسولین برطرف شود.
ویتامین 6 B: بهبود تحمل گلوکز؛ در نوروپاتی دیابتی، سطح آن پایین است.
ویتامین 12 ب: 500 میلی‌گرم سه بار در روز، تخریب اعصاب را در افراد مبتلا به دیابت کاهش می‌دهد.
بیوتین، 12 B: میتواند سطح قند خون را کاهش دهد، برای نوروپاتی دیابتی مفید است.
ویتامین 1 B: در صورت کمبود.
ویتامین D: میتواندترشح انسولین را افزایش دهد و سطح قند خون را پایین بیاورد.
منیزیم: 400-300 میلی‌گرم، در افراد دیابتی سطح مواد معدنی نسبتاً پایین است، میتواند تولید انسولین را بهبود بخشد.
برای افراد دیابتی که عملکرد کلیوی طبیعی دارند استفاده میشود.
روی: 25-15 میلی‌گرم، افراد دیابتی مستعد کمبود آن هستند و میتواند سطح قند خون را پایین بیاورد.
اینوزیتول: 500 میلی‌گرم دوبار در روز، ممکن است نوروپاتی دیابتی را معکوس کند.
آلفا- لیپوئیک اسید: 600 میلی‌گرم، نوروپاتی دیابتی را بهبود میبخشد، درد را کا هش می‌دهد.
کارنی تین: 1 گرم، درد نوروپاتی دیابتی را کاهش می‌دهد، چربی‌های خون را پایین می‌آورد.
ب) غذاهای مفید برای دیابت
غذاهای کامل؛ ماهی
غلات کامل ؛ گوشت بدون چربی
گندم سیاه؛ تخم مرغ
جو؛ میوه‌های تازه
برنج قهوه‌ای؛ آوا کادو
جودوسر؛ ریواس
حبوبات؛ زغال اخته
شیر سویا؛ آلوها
عدس؛ نارنگی
بادام زمینی؛ گلابی
سبزیجات تازه؛ اسفناج
کلم بروکلی؛ قاصدک
کلم؛ کدو حلوایی
مغزها؛ سیر
دانه شنبلیله؛ دارچین، میخک، زردچوبه، برگ بو ادویه‌هایی هستند که تولید انسولین را تحریک می‌کنند.
غذاهای کامل؛ ماهی
قارچ؛ خربزه تلخ
یونجه؛ پیاز
خس
سیب‌زمینی‌ترشی
کلم قمری
ج) گیاه درمانی مفید برای دیابت
برگ زغال اخته - 2 لیوان در روز، صبح و عصر، سطوح قند خون را پایین می‌آورد.
چای کاملیا- سطح قند خون را پایین می‌آورد.
قره گیله- 40 تا 80 میلی‌گرم عصاره روزی سه بار، میتواند رتینوپاتی دیابتی را بهبود بخشد.
صبر زرد- 1 قاشق غذاخوری عصاره روزی 2 بار، پایین آورنده قند خون است.
ترکیب آلکالوئیدی– استعمال موضعی، درد را در نوروپاتی دیابتی کم می‌کند، ترکیبی از فلفل قرمز.
شنبلیله– 50 گرم پودر بدون چربی، کاهش دهنده قند خون ناشتا و بهبود بخش تحمل گلوکز.
د) سایر توصیه های مفید برای دیابت
رایحه درمانی
کافور، اکالیپتوس، جرونیا، گیاه ارس، گیاه معطر لیمو، رزماری- همه را مخلوط کرده و پشت را ماساژ دهید، ترشحات پانکراس را متعادل می‌کند.
گیاه ارس - با روغن زیتون مخلوط کنید و ناحیه طحال را ماساژ دهید.
طب چینی
عشقه – 200 میلی‌گرم عصاره، محرک تولید انسولین و افزایش دهنده تعداد گیرنده‌های سلولی انسولین، پایدار کننده قند خون و افزاینده انرژی.
گون
سیب زمینی وحشی
دانه لوتوس
طب سوزنی
جنبه‌های خود ایمنی را کاهش داده و میتواند نوروپاتی دیابتی را به حالت عادی بازگرداند، نیاز به انسولین را کم می‌کند.
طب فیزیکی
ماساژ – آرام کننده و کم کننده استرس.
درمان ذهنی- جسمی
مراقبه– کم کننده فشار و استرس.
یوگا- بهبود عملکرد پانکراس و ثابت کننده سطوح قند خون.
خواب درمانی– کم کننده استرس و نیز نیاز به انسولین.
