ساناز حشمتی‌پور : کارشناس علوم تربیتی ؛ نویسنده کودک و نوجوان؛ مربی مهارت های زندگی
تحریریه زندگی آنلاین : در مطلب های قبل در مورد اهمیت ارتباط و انواع ارتباط بین انسان‌ها صحبت کردیم. طبق گفته‌های قبلی‌مان، ارتباط کلامی کامل‌ترین و بهترین ارتباط است. همان‌طور که می‌دانیم، ارتباط کلامی با استفاده از زبان محقق می‌شود و زبان مهم‌ترین راه ارتباطی بین افراد است. شاید در اینجا سوالی پیش بیاید که زبان و حرف زدن نهایتا در هر انسانی وجود دارد و همه دیر یا زود آن را فرا خواهند گرفت، اما زبان این‌طور نیست، شاید همه انسان‌ها صحبت کردن را آموخته باشند، اما موضوع مورد بحث ما در اینجا زبان موثر و حرف زدن به عنوان یک مهارت است. این مهارت نیز مانند سایر مهارت‌ها نیاز به آموزش صحیح و تقویت این مهارت دارد و باید از سنین کودکی و خردسالی به کودکان آموزش داده شود و در آنها نهادینه گردد.
امروزه اکثر والدین به اهمیت این موضوع پی برده‌اند و همه ما می‌دانیم که صحبت پر نفوذ و منطقی و درست با لحن بیان موثر تا حد بسیار زیادی در ارتباط افراد و میزان موفقیت آنها تاثیر مستقیم دارد. معمولا کودکان در سنین 12 تا 15 ماهگی شروع به صحبت و بیان اولین کلمات می‌کنند، البته این موضوع بین کودکان بسته به شرایط مختلف متفاوت است، البته شرایطی وجود دارد که والدین با رعایت آنها می‌توانند تا حد زیادی بر روی صحبت کردن کودکان خود تاثیر بگذارند.
بیشتربخوانید:
معمولا یادگیری زبان در دوران جنینی آغاز می‌شود. در این دوران والدین به خصوص مادر می‌توانند با صحبت کردن و شعر خواندن بر روی این مهارت کودک تاثیر بگذارند.
در دوران بدو تولد، حتی در سنین چند ماهگی نیز صحبت کردن با لحن آرام و شعر خواندن توجه کودک را جلب خواهد کرد و فرزند شما علاوه بر شنونده خوبی بودن، مهارت صحبت کردن را نیز می‌آموزد.
مسلما هر چقدر فرزند شما بزرگ‌تر شود، تاثیر صحبت کردن درست و مهارتی با او بیشتر خواهد شد. پس برای این کار موقع صحبت کردن با فرزندتان با لحن مناسب صحبت کنید. از ارتباط چشمی با او غافل نشوید، زیرا ارتباط مستقیم چشمی تاثیر به سزایی در انتقال پیام بین گوینده و شنونده دارد. علاوه بر آن فرزند شما متوجه می‌شود که صحبت کردن او با شما چقدر پر اهمیت است و شما برای او ارزش قائل هستید.
سعی کنید در حرف زدن با کودک روی نقاط مثبت تمرکز کنید و از الفاظ مثبت، پرهیجان و زیبا استفاده کنید. همچنین لحن خود را متفاوت به موضوعی که صحبت می‌کنید، تغییر دهید. و هیچ وقت با فرزندان‌تان با یک لحن بی‌تفاوت و یکنواخت صحبت نکنید، مثلا وقتی که فرزند شما از مدرسه به منزل بر می‌گردد و به شما سلام می‌کند، حتما سلام او را با ارتباط چشمی و لبخندی که در چهره شما خوشحالی را احساس کند، پاسخ دهید.
چگونه مهارت صحبت کردن را در کودکان‌مان تقویت کنیم؟
برای آموزش این مهارت به فرزندان‌تان باید از سنین کودکی آغاز کنید.
گام اول: مثل همیشه و سایر مهارت‌ها، الگوی خوبی برای فرزندتان باشید
در صحبت کردنتان از الفاظ زیبا استفاده کنید.
در صحبت کردن در شادی، خشم، ناراحتی، درخواست، دفاع از حق و سایر صحبت‌ها تعادل را رعایت کنید. حواس‌تان باشد کودکان ما نظاره‌گر رفتار ما هستند و بی‌شک تا حد بسیار زیادی از رفتار ما الگوبرداری می‌کنند. به عنوان مثال، مادری که هیچ‌گاه نمی‌تواند درخواست خود را منطقی و قاطعانه بیان کند، نمی‌تواند فرزندی تربیت کند که بتواند حق خود را بدون دشواری بگیرد. همچنین پدری که موقع رانندگی نمی‌تواند کلافگی و عصبانیت خود را کنترل کند، بر روی رفتار فرزند خود ناخواسته تاثیر مستقیم خواهد گذاشت.
بیشتربخوانید:
گام دوم: شنونده خوبی باشید
اگر کودک شما احساس کند که شما با علاقه به صحبت‌های او گوش می‌کنید، با اعتماد به نفس بیشتری صحبت خواهد کرد.
هیچ‌گاه طوری رفتار نکنید که کودک‌تان از صحبت کردن با شما بترسد یا کلام خود را بیان نکند یا به قول معروف حرفش را قورت دهد.
نگذارید کودک‌تان حرفش را قورت دهد
هیچ‌گاه در صحبت کردن با کودک‌تان از بالا به او نگاه نکنید. منظور از بالا هم از لحاظ جسمی است و هم روحی، یعنی تا حد امکان وقتی کودک‌تان می‌خواهد موضوعی احساسی – عاطفی یا مهم را برایتان بازگو کند، سعی کنید کنار او بنشینید و دست‌هایش را در دست‌هایتان بگیرید. هیچ‌گاه زمان صحبت کردن کودک‌تان نگذارید حس رئیس و مرئوس بین شما اتفاق بیفتد. گاهی وانمود کنید که صحبتی که کودک‌تان بیان می‌کند، را نمی‌دانستید و برایتان آموزنده بوده و تازگی داشته است. گاهی اگر فرزندتان حرفی می‌زند که طبق میل و خواسته شما هم نیست، اجازه دهید کامل سخنش تمام شود. سپس نظر خود را اعلام کنید. هیچ‌گاه حرف او را قطع نکنید. کودکانی که این فرصت به آنها داده نشده تا سخن خود را بیان کنند، چه در کودکی و چه در آینده نمی‌توانند خواسته خود را موثر بیان کنند و ترس و واهمه از صحبت کردن خواهند داشت.
گام سوم: یکی از اصلی‌ترین و مهم‌ترین کارهایی که می‌توان انجام داد تا کودکانی داشته باشیم که در مهارت صحبت کردن توانا باشند، مطالعه است
نمی‌توان نقش مطالعه و اهمیت آن را در زندگی روزمره و آموزش نادیده گرفت. کودکان و نوجوانانی که کتاب می‌خوانند و اهل مطالعه هستند، از آگاهی بالاتر و دایره لغات وسیع‌تری برخوردارند، بنابراین بهتر صحبت می‌کنند و توانمندتر هستند. پس برای تقویت این مهارت در کودکان‌تان برای آنها قصه بخوانید و اگر خودشان در سنین مدرسه هستند، با انتخاب خودشان و راهنمایی شما کتاب‌های مورد علاقه‌شان را تهیه کنید.
بیشتربخوانید:
گام چهارم: اجازه دهید فرزندتان در جمع صحبت کند
هیچ گاه و در هیچ موقعیتی به جای فرزندتان صحبت نکنید. اجازه دهید خودش با اعتماد به نفس در مورد چیزی که دوست دارد، صحبت کند. وقتی فرزندتان صحبت می‌کند، به او نگاه کنید و او را تایید نمایید. اجازه ندهید کسی کلام او را قطع کند یا اینکه میان سخن او بپرد.
گام پنجم: در خانه فرزندتان را در صحبت‌ها، نظر دادن و مشورت و تصمیم‌گیری نسبت به سن او مشارکت دهید
تا جایی که امکان دارد در انتخاب‌ها و تصمیمات کوچک نظر او را اجرا کنید تا او با حس کارآمدی و اعتماد به نفس همیشه در مورد علایق و نظراتش صحبت کند.ادامه دارد...
