معمولا به هر گونه ناراحتی و درد در پیشانی، سر، جمجمه سردرد می گویند، اما باید گفت که سردرد انواع مختلفی دارد که هر کدام نشانه های خاص خود را دارد، زمانی که صحبت از سردرد می شود شاید گمان کنید که سردرد های میگرنی جزء ناتوان کننده ترین سردرد ها باشد اما این گونه نیست در این مطلب قصد داریم شما را با نوعی سردرد به نام سردرد خوشه ای آشنا کنیم که کسانی که مبتلا به این سردرد هستند باید درد زیادی را متحمل شوند، که البته برای درمان سردرد خوشه ای راهکار هایی هم وجود دارد.
درمان سردرد خوشه ای
یکی از نادر ترین و کم یاب ترین سردرد ها سردرد های خوشه ای نام دارد که بسیار طاقت فرسا و غیر قابل تحمل هستند و معمولا در اواسط شب بروز می کند که با درد در یک طرف سر و یا درد در داخل چشم شروع می شود و معمولا به صورت دوره ای ظاهر می شوند که به همین دلیل به سردرد های خوشه ای معروف شده اند. و به طور معمول ممکن است در هفته چندین مرتبه رخ دهد یا ممکن است ماه ها سر دردی اتفاق نیفتد که بیشتر هم برای مردان این اتفاق می افتد.
با افزایش سن دوره های حملات سردرد های خوشه ای کمتر می شود و به جایی می رسد که دیگر دچار این نوع سر درد نخواهید شد. باید گفت با وجود غیر قابل تحمل نبودن درد این نوع سردرد هیچ گونه عارضه ای برای فرد ندارد و تاثیر بر روی سلامتی ندارد.
در مورد علت ابتلا به این بیماری باید گفت بسیاری از کارشناسان در حال حاضر علت خاصی را برای ابتلا این سردرد ها کشف نکرده اند.
علائم سردرد خوشه ای
از اصلی ترین علائم سردرد خوشه ای، درد های عمیق، شدید و متمرکز بر روی یک نقطه است که معمولا در یک طرف سر ایجاد می شود، این درد ها کم کم به سمت شقیقه ها حرکت می کنند و به نزدیکی چشم ها می رود که باعث قرمزی چشم، پف کردن چشم، و آبریزش بینی و گرفتگی بینی می شود.
سردرد خوشه ای در زمان های خاصی شروع می شود مثلا هر روز در یک ساعت مشخص شروع می شود زمانی که سردرد شروع می شود دردش به سرعت زیاد می شود که ممکن است این سردرد ساعت ها ادامه پیدا کند. ممکن است شما در طول یک روز به دفعات زیادی دچار سردرد های خوشه ای شوید.
از دیگر علائم سردرد خوشه ای:
- درد پشت چشم راست یا چپ (درد پشت کاسه چشم)، اما ممکن است به قسمت های دیگر صورت، سر، گردن و شانه شما برسد.
- قرمزی چشم در طرف آسیب دیده
- درد یک طرفه
- ریزش اشک شدید
- عرق کردن صورت و پیشانی
- پوست رنگ پریده
- تورم در اطراف چشم در طرف آسیب دیده
ویژگی های سردرد خوشه ای: دوره این سردرد ها معمولا بین 6 الی 12 هفته است. سردرد ها ممکن است به صورت دوره های ثابت ظاهر شوند. دوره های مزمن این بیماری ممکن است تا 1 سال تداوم داشته باشد. بیشتر این حملات در شب اتفاق می افتد، درد به صورت کاملا ناگهانی قطع می شود، پس از اتمام دوره درد فرد احساس خستگی فراوانی می کند. دوره تقریبی آن بین 15 دقیقه تا 3 ساعت است.
تشخیص: برای تشخیص این بیماری با مراجعه به پزشک می تواند این بیماری را تشخیص دهد که معمولا با آزمایش های آم آر آی و یا سیتی اسکن قابل شناسایی هستند.
روشهای بهبود سردرد خوشه ای
در ابتدا باید گفت که سردرد خوشه ای درمانی ندارد و فقط می توان با اقدامات لازم و مصرف دارو از شدت درد و دوره آن کاست. زمانی که سردرد شما شروع می شود باید فوری اقدامات لازم را برای درمان سردرد انجام دهید و نگذارید که سردردتان بدتر شود، معمولا مسکن های بدون نسخه برای این گونه سردرد ها موثر نیستند.
اکسیژن
استفاده از اکسیژن برای تسکین سردرد خوشه ای بسیار مناسب است، طریقه مصرف به این صورت است که با دوز پیشنهادی که پزشک تجویز کرده 7 لیتر را به مدت 10 دقیقه با استفاده از ماسک استنشاق کنید این کار را باید بلافاصله با شروع سردرد انجام دهید، این روش تقریبا برای 70 درصد بیماران سردرد خوشه ای پاسخ مثبت می دهد.
سوماتریپتان
سوماتریپتان با انقباض عروق مغزی و کاهش التهاب عصبی، باعث بهبود سردردهای عروقی می‌شود. در بسیاری از مطالعات نشان داده شده که این دارو قابلیت آن را دارد که در عرض 15 دقیقه 70 درصد از درد این سردرد را کاهش دهد. این دارو به صورت تزریقی و خوراکی استفاده می شود که نوع خوراکی آن بسیار کند تر از تزریقی آن عمل می کند پس برای تسکین سردرد خوشه ای نوع خوراکی آن توصیه نمی شود.
نکته: مصرف سوماتریپتان در بیماران مبتلا به بیماری های ایسکمی قلب و یا پرفشاری خون کنترل نشده، ممنوع است.
اسپری بینی زولمی تریپتان
این اسپری یک اسپری دارویی قابل جذب است که برای درمان سردرد خوشه ای از آن استفاده می شود، از جمله فواید این اسپری بینی اثر گذاری سریع، نداشتن عوارض، سهولت در مصرف آن است این اسپری قابلیت آن را دارد که در عرض 15 دقیقه 80 درصد افراد بهبود یافته اند. این روش برخلاف مصرف اکسیژن و تزریق سوماتریپتان بسیار راحت تر و اثر گذار تر است به همین دلیل یک داروی برجسته برای بهبود سردرد خوشه ای شناخته شده است.
قرص های زولمی تریپتان
این نوع قرص به عنوان اولین داروی خوراکی از دسته تریپتان است که در جهت حملات و درمان سردرد خوشه ای موثر است. مکانیزم عمل این دارو به گونه ای است که باعث می شود فرد دچار سردرد دوره قابل تحملی از سردرد را تحمل کند که ممکن است 30 دقیقه این بهبودی طول بکشد. در واقع باید گفت که این دارو اثری در تسکین سردرد های مزمن خوشه ندارد.
پماد کپسایسین
این پماد به دلیل دارا بودن ماده ای که در فلفل قرمز وجود دارد به عنوان یک مسکن جهت بهبود سردرد خوشه ای استفاده می شود. برای استفاده از این پماد کمی از آن را داخل بینی خود بمالید و به آرامی استنشاق کنید. استفاده از این پماد به مدت 2 ماه تاثیر قابل توجهی در کاهش درد های سردرد خوشه ای دارد.
روش های خانگی بهبود سردرد خوشه ای
- داشتن یک ورزش مرتب
- تمرین تنفس هایی عمیق و طولانی
- داشتن خوابی منظم
- استفاده از چای زنجبیل
- استفاده از روغن نعناع فلفلی
برای پیشگیری از سردرد خوشه ای باید بعضی ار عادات غلط می تواند تاثیر فراوانی در شدت و طولانی شدن زمان سردرد های خوشه ای باشد که ترک آن ها می تواند کمک زیادی جهت پیشگیری از این بیماری باشد مانند ترک مصرف الکل، ترک مصرف سیگار و دخانیات، تنظیم کردن منظم خواب.
درمان های پیشگیرانه این بیماری
افرادی که مرتباً دچار سردرد های خوشه ای می شوند، این سردرد ها بر روی زندگی آنها نیز تاثیر می گذارد، حال لازم است از درمان پیشگیرانه به عنوان عنصر اصلی برای درمان بیماری شان استفاده نمایند؛ برای این منظور نیاز به دارو های مخصوص برای متوقف کردن سردرد (دارو های متوقف کننده) است، هدف از این درمانها کاهش دفعات و شدت حملات شدید و حاد و بهبود کیفیت زندگی بیمار می باشد.
به منظور انتخاب درمانی پیشگیرانه، باید شرایط بیمار و مصرف دارو های همزمان همچون دارو های افسردگی، مشکلات اضافه وزن، مقاومت ورزشی، آسم و مراقبت های بارداری درنظر گرفته شود، هر دارویی عوارض جانبی مربوط به خود را دارد، بنابراین انتخاب دارو باید مطابق با شرایط هر بیمار صورت گیرد. دارو های پیشگیرانه شامل دارو های ضد افسردگی تری سایکلیک، بلاکر های بتا، بلاکر های کانال کلسیم، برخی دارو های ضد تشنج، سیپروهپتادین (پریاکتین) و دارو های غیراستروئیدی ضدالتهابی (NSAID) مثل ناپروکسن می باشند، برخلاف دارو های متوقف کننده سردرد، اغلب این دارو ها برای بیماری ها و اختلال های دیگر تولید شده اند اما تصادفاً برای تسکین سردرد نیز موثر واقع شده اند، برخی از دارو هایی که در زیر نیز اشاره کرده ایم، تاثیرات پیشگیرانه دارند :
متیسرگید، وراپامیل، لیتیوم کربنات و ایندومتاسین که مصرف این دارو می تواند در برخی افراد منجر به روان پریشی بیمار مبتلا به سردرد کلاستر شود.
جراحی
برخی بیماران مبتلا به سردرد های خوشه ای نسبت به درمان های دارویی معمولی واکنشی نشان نمی دهند، از این رو برای بهبود این قبیل افراد از برخی عمل های جراحی استفاده می شود؛ این عمل ها شامل بستن عصب، عمل های جراحی برشی مغز و اعصاب (قسمتی از مغز، طناب نخاعی و یا یک عصب برداشته و یا تخریب می شود)
در سال های اخیر عمل رادیوسرجری و یا عمل جراحی رادویی (عملی که از انرژی رادیویی استفاده شده و هیچ برشی صورت نمی گیرد) به عنوان یک روش کم تهاجمی برای افرادی که مبتلا به سردرد های خوشه ای دائمی و مقاوم هستند به کار برده می شود.
