روش جدید پرتودرمانی برای سرطان پروستات

مردانی که به سرطان پروستات مبتلا می‌شوند، گزینه‌های مختلفی برای انتخاب مرحله بعدی خود پیش رو دارند. بسیاری از مردان با رشد آهسته و کم ریسک سرطان تنها ناظر مشکل خود هستند، رویکرد انتظار و مشاهده که سرطان را برای تغییرات نظارت می‌کند.

اما اگر سرطان خطر بالاتری را نشان دهد (نمره گلیسون 7 یا بالاتر) یا از قبل شروع به گسترش کرده است، درمان‌های دیگری توصیه می‌شود. (نمره گلیسون سلول‌های تومور پروستات را در مقیاسی از 6 تا 10 طبقه‌بندی می‌کنند. هر چه این تعداد بیشتر باشد، احتمال گسترش سرطان بیشتر می‌شود)

دو گزینه وجود دارد: جراحی برای برداشتن پروستات (به نام پروستاتکتومی) یا پرتو درمانی برای از بین بردن سلول های سرطانی

مطالعاتی که این دو رویکرد را مقایسه می‌کنند، هیچ مزیتی را نسبت به دیگری در مورد کنترل سرطان نشان نمی‌دهند. مسیر شما به عواملی مانند سلامت فعلی، ویژگی‌های سرطان و ترجیحات شخصی شما بستگی دارد. با این حال برای بسیاری از مردان، پرتودرمانی می‌تواند گزینه بهتری باشد.

دکتر آنتونی آمیکو، انکولوژیست پرتودرمانی از موسسه سرطان دانا-فاربر هاروارد، می‌گوید: “این پرتو بسیار دقیق‌تر از پرتوهای سنتی است که برای انواع دیگر سرطان استفاده می‌شود، و تحقیقات همچنین نشان داده است که کیفیت زندگی طولانی‌مدت در این نوع درمان اغلب بهتر است و اثرات نامطلوب سلامتی کمتری نسبت به جراحی دارد.”

همانطور که توضیح دادیم، اینکه آیا پزشک شما پرتودرمانی را توصیه می‌کند یا خیر، به عوامل مختلفی از جمله سن، سلامتی و ترجیحات شخصی شما بستگی دارد. نوع تابش اغلب توسط اینکه ریسک شما در چه گروه‌بندی قرار می‌گیرد (کم، متوسط یا زیاد) و اینکه آیا سرطان موضعی است یا گسترش یافته است، تعیین می‌شود.

گاهی اوقات هورمون درمانی (به نام درمان سرکوب آندروژن یا ADT) قبل از پرتودرمانی یا همراه با آن انجام می‌شود. ADT سطح هورمون‌های مردانه به نام آندروژن را کاهش می‌دهد که می‌تواند رشد سرطان را کند یا حتی متوقف کند. مطالعات نشان داده‌اند که این روش منجر به نرخ بهزیستی بالاتری نسبت به اشعه به تنهایی، در مردان مبتلا به سرطان پروستات و نمره گلیسون 7 یا بالاتر می‌شود.

اگر جراحی را انتخاب کنید، پزشک شما ممکن است پس از آن پرتو درمانی را پیشنهاد کند که به آن پرتودرمانی کمکی می‌گویند. دکتر آنتونی آمیکو می‌گوید: “شما از جراحی برای از بین بردن سرطان، و سپس پرتو برای از بین بردن رسوبات تومور باقیمانده کمک می‌گیرید تا از بازگشت سرطان جلوگیری کنید. سرطانی که فراتر از پروستات رشد کرده است نیز ممکن است به اشعه بعد از جراحی نیاز داشته باشد.”

پس از پرتودرمانی، آزمایش آنتی ژن اختصاصی پروستات (PSA) را هر سه تا شش ماه به مدت پنج سال و سپس هر سال پس از آن برای بررسی عود سرطان انجام خواهید داد. دکتر آمیکو می‌گوید: “اگر PSA شما از 2 بالاتر رفت، آزمایش‌های تصویربرداری و در صورت نیاز، پرتوهای اضافی یا سایر درمان‌های مناسب انجام می‌شود.”

دو راه اصلی برای پرتاب اشعه به پروستات وجود دارد: پرتوهای خارجی و براکی تراپی.

تابش پرتو خارجی

پرتوهای پرانرژی به سمت محل سرطان روی پروستات (و گاهی اوقات غدد لنفاوی مجاور) هدف قرار می‌گیرند. پرتوهای خارجی به طور موثر سلول‌های سرطانی را از بین می‌برند، اما می‌تواند به بافت‌های سالم نیز آسیب برساند. سی تی اسکن، محل دقیق غده پروستات را تعیین می‌کند تا امکان تمرکز دقیق را فراهم کند و به محدود کردن آسیب جانبی به راست روده و مثانه کمک کند. شما روی میزی دراز می‌کشید که در آن دستگاهی به مدت 5 تا 10 دقیقه تابش ارسال می‌کند. به طور کلی، درمان‌ها، پنج روز در هفته به مدت چند هفته انجام می‌شود. انواع مختلفی از پرتودرمانی خارجی وجود دارد:

1. پرتودرمانی منسجم سه بعدی (3D-CRT): این پرتو شامل گرفتن عکس‌های سه بعدی از پروستات و ساختارهای اطراف آن قبل از درمان برای مشخص کردن محل دقیق آنها است. این تصاویر به رادیولوژیست کمک می‌کند تا اشعه را از مثانه و رکتوم دور نگه دارد.

2. پرتودرمانی با شدت تعدیل شده (IMRT): IMRT در حال حاضر رایج‌ترین شکل پرتودرمانی است. این روش شبیه به 3D-CRT اما دقیق‌تر است، زیرا به پزشکان اجازه می‌دهد تا شدت تابش را در هر یک از چندین پرتو تغییر دهند، که بتوانند تشعشعات به بافت‌های سالم را کاهش ‌دهند.

3. درمان پرتو پروتون: این درمان همان IMRT است اما از پروتون‌ها (ذرات زیر اتمی با بار الکتریکی مثبت) به جای فوتون‌ها (ذرات نور) استفاده شده در تابش معمولی استفاده می‌کند. در طول درمان پرتو پروتون، تشعشع در یک نوار باریک آزاد می‌شود، بنابراین آسیب به بافت اطراف به حداقل می‌رسد. نکته منفی این است که این روش گران‌تر است و در همه جا موجود نیست. دکتر آمیکو می‌گوید: «همچنین، به نظر می‌رسد نتایج از نظر درمان سرطان و بهبود کیفیت زندگی با IMRT برابر است.

4. پرتودرمانی بدن استریوتاکتیک (SBRT): SBRT از هدایت تصویری و روباتیک کنترل شده توسط کامپیوتر برای رساندن پرتوهای تشعشعی متعدد به تومور استفاده می‌کند. چندین سیستم با نام‌های تجاری مانند CyberKnife، Gamma Knife و TomoTherapy در دسترس هستند. عوارض جانبی طولانی مدت هنوز در حال بررسی است.

5. پرتودرمانی Hypofractionated: این روش دوزهای بیشتری را در هر جلسه درمان ارائه می‌کند، که به همین دلیل به جلسات کمتری نیاز است – معمولاً در مجموع پنج جلسه درمان در طول چهار تا پنج و نیم هفته انجام می‌شود. فرد تنها در صورتی واجد شرایط این درمان است که جریان ادرار خوبی داشته باشد، نیازی به ادرار مکرر در شب نداشته باشد، جراحی پروستات نداشته باشد، و داروهای ضد انعقاد (رقیق کننده‌های خون) مصرف نکند.

براکی تراپی

براکی تراپی شامل قرار دادن گلوله‌های رادیواکتیو یا به اصطلاح “دانه‌ها” – هر کدام به اندازه یک دانه برنج – در داخل یا نزدیک تومور پروستات است. تعداد دانه‌ها بسته به اندازه غده پروستات از 50 تا 150 دانه متغیر است.

پس از اینکه فرد بیهوشی عمومی یا نخاعی دریافت کرد، پزشک یک پروب (سر دستگاه) اولتراساند( امواج ماورای صوتی) را در رکتوم و یک کاتتر را در مثانه بیمار قرار می‌دهد. سپس پزشک با استفاده از یک سوزن، دانه‌ها را از طریق پرینه (ناحیه بین کیسه بیضه و مقعد) وارد می‌کند و آنها را در جای خود هدایت می‌کند. دانه‌ها در آنجا رها می‌شوند و به مرور زمان تشعشعات کمتر و کمتری از خود ساطع می‌کنند تا زمانی که غیر رادیواکتیو شوند. بسته به نوع بذر، این ممکن است از سه ماه تا یک سال طول بکشد.

اگر سرطان دوباره بازگشت، پزشک ممکن است براکی تراپی با دوز بالا را پیشنهاد کند. در اینجا، دانه‌های قوی‌تر به طور موقت قرار داده می‌شوند و سپس چندین روز بعد برداشته می‌شوند و این روند برای چندین جلسه تکرار می‌شود.