آغاز معامله برق در بورس انرژی
در ابتدای مراسم علی نقوی، مدیرعامل بورس انرژی اظهار کرد: امروز، روز مهمی برای بازار سرمایه است؛ چرا که نخستین معامله تجدیدپذیر در تالار برق سبز بورس انرژی رقم می‌خورد. وی ادامه داد: تولید انرژی تجدیدپذیر و بازار این نوع انرژی‌‌‌ها در سالهای اخیر به صورت فزاینده‌‌‌ای در جهان مورد توجه قرار گرفته و هم‌‌‌اکنون سهم آسیا و اقیانوسیه از این بازار 35درصد است و پیش‌بینی می‌شود ارزش بازار انرژیهای تجدیدپذیر در دنیا تا سال 2030 به بیش از 2هزار میلیارد دلار برسد. کشورهای همسایه همچون عربستان، امارات و پاکستان نیز توجه شایانی به این امر مهم داشته‌‌‌اند. در نتیجه افزایش سهم انرژیهای تجدیدپذیر در ایران اهمیت دوچندانی پیدا می‌کند. نقوی با اشاره به نحوه تامین سرمایه در این بخش، عنوان کرد: گسترش انرژیهای تجدیدپذیر بیش از هر چیز به فعال شدن بخش خصوصی در زمینه تامین مالی نیازمند است و این مهم بدون راهاندازی بازاری شفاف امکان‌پذیر نیست.
وی با ابراز خرسندی نسبت به افزایش همکاری بین دو سازمان بورس انرژی و وزارت نیرو اعلام کرد: توسعه مبادلات برق در دوسال گذشته جزو برنامه‌‌‌های راهبردی وزارت نیرو بوده است. در نتیجه این همکاری نیز در روزهای پایانی سال گذشته دستورالعمل توسعه مبادلات برق در بورس توسط وزیر نیرو ابلاغ شد. طبق این دستورالعمل انجام مبادلات برق تجدیدپذیر مورد تاکید قرار گرفت و پس از طی مراحل مختلف این معاملات آغاز می‌شود. مدیرعامل بورس انرژی همچنین از پذیرش نیروگاهها در بورس انرژی برای انجام معاملات روی تابلوی برق سبز خبر داد و گفت: پس از اعلام اطلاعیه درخواست پذیرش نیروگاهها، طی هفته گذشته هشت‌نیروگاه تجدیدپذیر در بورس انرژی مورد پذیرش قرار گرفتند و در قدم‌‌‌های بعدی نیروگاههای بیشتری پذیرش خواهند شد.
وی در خصوص نحوه انجام این معاملات نیز توضیحاتی ارائه کرد. به گفته مدیرعامل بورس انرژی، در حال‌‌‌حاضر شیوه انجام معاملات به صورت سلف و با تحویل ماهانه خواهد بود. همچنین به‌زودی از ابزارهای مالی جدید دیگر همچون گواهی انرژی تجدیدپذیر در این زمینه رونمایی خواهد شد. نقوی گفت: صادرات برق مازاد صنایع دیگر مساله‌ای است که از طریق سازوکار معاملات در این بستر و کشف قیمت می‌توان آن را پیگیری کرد؛ چرا که تاکنون صادرات برق به کشورهای همسایه تنها در انحصار وزارت نیرو و توانیر بوده، اما این رویه در حال تغییر است. وی در این باره نیز با ارائه توضیحاتی بیان کرد: صادرات برق شرکت‌های حوزه انرژی تجدیدپذیر از بورس انرژی دیگر جنبه مثبت راهاندازی این معاملات است. با توجه به اینکه نرخ برق تجدیدپذیر در کشورهای همسایه حدود دوبرابر نرخ خرید تضمینی در داخل است، در صورتی که بتوان امکان صادرات برق در ساعات غیر‌پیک را برای نیروگاههای تجدیدپذیر فراهم کرد و به نوعی انحصار توانیر در این بازار شکسته شود، مزیتی برای این نیروگاهها به وجود خواهد آمد که بتوانند با صادرات برق مازاد درآمد ارزی کشور را نیز افزایش دهند.
مدیرعامل بورس انرژی خاطرنشان کرد: در سال‌جاری در حوزه برق شاهد معاملات مشترکان با مصرف بیش از یک‌مگاوات خواهیم بود و از مجموع 7هزار و600مشترکی که به بورس معرفی شدند، تعداد 4هزار و 726مشترک کد بورسی دریافت کردهاند و مراحل نهایی آغاز معاملات آنها در حال انجام است. در ادامه این مراسم، محمود کمانی، رئیس سازمان ساتبا اعلام کرد: در حال حاضر تمام سرمایه‌گذاران می‌توانند درخواست خود را در سامانه مجوزها ثبت کنند. سازمان ساتبا قرارداد 20سالهای را با سرمایه‌گذاران منعقد کرده است و از طریق معرفی آنها به مدیریت شبکه و بورس انرژی، آنها با دریافت کد بورسی می‌توانند برق خود را به دو روش معامله فیزیکی و اوراق که به‌زودی به کمک سازمان بورس مراحل نهایی را طی می‌کند عرضه کنند. همچنین به‌منظور کاهش ریسک، در صورتی که سرمایه‌گذاران نتوانند برق تولیدی خود را در بورس عرضه کنند، سازمان ساتبا آن را به قیمت 70درصد ارزش نرخ کشف‌شده در همان ماه، خریداری خواهد کرد.
تامین مالی سرمایه‌گذاران چگونه خواهد بود؟
در بخش بعدی این مراسم، مجید عشقی، رئیس سازمان بورس و اوراق بهادار در خصوص کاربرد بازار سرمایه در انجام این معاملات توضیحاتی داد. به گفته عشقی، سرمایه‌گذاران این صنعت می‌توانند با بررسی آمار معاملات برق در بورس، آینده این بازار را پیش‌بینی کنند. همچنین سازمان بورس به‌عنوان متولی بازار سرمایه می‌‌‌تواند به تامین مالی شرکت‌ها در قالب صندوق پروژه، ابزارهای بدهی و شرکت‌های سهامی عام بپردازد و این ابزارها را در اختیار صنعت برق قرار دهد.
وی با اشاره به مدیریت مصرف صنایع نیز عنوان کرد: در سال 1400 قطعی‌‌‌های مکرر برق به صنایع آسیب جدی رساند؛ اما شدت قطعی‌‌‌ها در سال قبل با کاهش چشمگیری مواجه شد. در واقع از طرفی به دلیل اعمال محدودیت‌ها سرمایه‌گذاران نیز مجبور به کاهش تولید شدند که در نهایت منجر به ضرر آنها شد. همچنین در صنعت برق به واسطه مطالباتی که طی سنوات گذشته جمع شده، زیان زیادی دیده شده است. لازم است که برای توسعه این صنعت از طریق توسعه سرمایه‌گذاری به این دو بخش کمک‌‌‌هایی شود؛ چرا که صنعت برق تاثیر زیادی بر صنایع دیگر دارد. همچنین بررسی‌‌‌ها نشان می‌دهد که بسیاری از شرکت‌های داخلی، نیروگاه احداث کردهاند و با توجه به اینکه این شرکت‌ها از منابع مالی خود در احداث نیروگاهها سرمایه‌گذاری کردند باید مدیریت مصرف این شرکت‌ها نیز به حداقل برسد تا بتوانند از این سرمایه‌گذاری به سوددهی برسند.
تجدیدپذیرها؛ ارزان و پرکاربرد
در انتهای مراسم نیز علی‌اکبر محرابیان، وزیر نیرو به شرح تاثیر این رویداد بر صنعت برق کشور پرداخت و به دلایل تاکید بر استفاده از انرژیهای تجدیدپذیر اشاره کرد. به گفته محرابیان، در کشور ناترازی قابل‌توجهی در تامین برق وجود دارد که یک روش به‌صرفه برای رفع آن استفاده از انرژیهای تجدیدپذیر است. همچنین این انرژی در مقایسه با سایر روش‌های تامین انرژی بسیار اقتصادی و مقرون به‌صرفه است. از طرفی این انرژی، در دنیا به‌نام انرژی پاک شناخته می‌شود که هیچ نوع آلایندگی تولید نمی‌‌‌کند. با توجه به افزیش آلاینده‌‌‌های هوا باید به روش‌هایی که موجب کاهش آن می‌شود رجوع کنیم. میزان مصرف آب در فرآیند تولید برق دیگر نکته‌‌‌ای است که باید به آن توجه کرد. تقریبا در تمام روش‌های تولید برق به‌جز روش تجدیدپذیر، مصرف آب بسیار بالاست.
در برخی روش‌ها همچون روش تولید برق در نیروگاههای بخار مصرف آب بسیار زیاد است. در نتیجه با توجه به اینکه کشور ما از اقلیمی نیمه‌خشک و بعضا خشک برخوردار است، مصرف تجدیدپذیرها به تامین آب پایدار نیز کمک خواهد کرد. به عنوان مورد آخر باید اشاره کرد، به دلیل محدودیت در مصرف سوختهای فسیلی ناترازی قابل‌توجهی در مصرف این حامل‌‌‌‌‌‌های انرژی به‌ویژه در فصول سرد سال وجود دارد. پس انرژیهای تجدیدپذیر را می‌توان راه‌‌‌حلی برای مسائل گفته‌شده دانست.
وزیر نیرو در پاسخ به اینکه با توجه به مزیت‌‌‌های زیاد استفاده از این نوع انرژی چرا استفاده از آن گسترش پیدا نکرده است، گفت: این امر به دلیل گران‌تر بودن هزینه تامین برق از طریق انرژیهای تجدیدپذیر نسبت به استفاده از سوختهای فسیلی است؛ چرا که در محاسبه هزینه این روش نهاده اصلی یعنی سوخت را رایگان حساب می‌کنیم. آمارها نشان می‌دهد که هر یک‌کیلووات تولید برق با استفاده از سوختهای فسیلی به طور متوسط 27/0مترمکعب گاز مصرف می‌کند. اگر هزینه این نهاده را نیز در محاسبات اعمال کنیم، متوجه می‌‌‌شویم که تجدیدپذیرها ارزان‌‌‌تر هستند. در واقع بورس سبز امکان رقابت بین تولیدکنندگان برق تجدیدپذیر را فرهم می‌کند. همچنین به منظور ایجاد فضای رقابتی برای تولیدکنندگان برق سبز، صنایع باید در سال اول یک‌‌درصد برق خود را از طریق نیروگاههای تجدیدپذیر تولید کنند و اگر موفق به انجام این امر نشدند، باید از طریق عرضه در بورس نیاز خود را تامین کنند.
در انتهای مراسم، وزیر نیرو به همراه رئیس بورس اوراق بهادار و مدیرعامل بورس انرژی به رونمایی از تابلوی برق سبز در بورس انرژی پرداختند. همچنین علی نقوی، سازوکار اولین عرضه و معامله برق انجام‌شده در این بستر را شرح داد. در اولین معامله 670کیلووات برق با قیمت کشف‌شده هزار و 995تومان به ازای هر کیلووات ساعت به فروش رسید.
