به قلم : دکتر سعید بی‌طرفان - فوق تخصص بیماری‌های قلب کودکان
تحریریه زندگی آنلاین : تب روماتیسمی حاد یک بیماری التهابی است که در صورت خوب درمان نشدن گلودرد یا مخملک ایجاد می‌شود. گلودرد استرپتوکوکی و تب مخملک در اثر عفونت باکتری‌های استرپتوکوک (strep-toe-KOK-us) ایجاد می‌شود.تب روماتیسمی اغلب کودکان بین 5 تا 15 سال را تحت تأثیر قرار می‌دهد . اگرچه در کودکان کوچک‌تر و بزرگ‌سالان هم ایجاد می‌شود. اگرچه گلودرد استرپتوکوکی شایع است ولی تب روماتیسمی در ایالات‌متحده و سایر کشورهای توسعه‌یافته نادر است. بااین‌حال ، تب روماتیسمی در بسیاری از کشورهای درحال‌توسعه شایع است. تب روماتیسمی می‌تواند باعث آسیب دائمی به قلب ، ازجمله آسیب دریچه‌های قلب و نارسایی قلبی شود. درمان درست و به‌موقع عفونت گلو و پوست می‌تواند آسیب ناشی از این بیماری را کاهش دهد . همچنین درد و سایر علائم را کاهش می‌دهد و از عود تب روماتیسمی جلوگیری کند.
علائم تب روماتیسمی حاد چیست؟
علائم تب روماتیسمی حاد متفاوت است. کودک می‌تواند علائم کمی یا چندین مورد را داشته باشید و علائم می‌توانند در طول دوره بیماری تغییر کنند. شروع تب روماتیسمی معمولاً حدود دو تا چهار هفته پس از عفونت استرپتوکوک گلو رخ می‌دهد.
بیشتربخوانید:
علائم و نشانه‌های تب روماتیسمی – که ناشی از التهاب در قلب ، مفاصل ، پوست یا سیستم عصبی مرکزی است – می‌تواند شامل موارد زیر باشد. علائم اصلی و تشخیصی بیماری شامل:
آرتریت یا التهاب مفصل: یک یا چند مفاصل ممکن است قرمز ، گرم ، دردناک ، متورم شوند. مفاصل بزرگ‌تر مانند زانو ، مچ پا ، مچ دست و آرنج. (بسیار شایع گرفتار می‌شود.) اغلب درد در یک مفصل است که به مفصل‌های دیگر مهاجرت می‌کند.
تب: تب همراه لرزهای سرد و گرم که ممکن است شبیه علائم سرماخوردگی یا آنفولانزا باشد. (بسیار شایع است)
Sydenham chorea کره سیدنهام : حرکات تند ، غیر هماهنگ ، غیرقابل‌کنترل ، به‌ویژه در دست‌ها ، پاها ، زبان و صورت. (غیرمعمول) طغیان رفتارهای غیرمعمول ، مانند گریه یا خنده نامناسب ، که ممکن است همراه این علامت باشد.
کاردیت یا التهاب قلب : تورم قلب و دریچه‌های قلب. (این ممکن است واضح باشد یا نباشد)
اریتما مارژیناتوم Erythema marginatum: بثورات پوستی بدون درد ، معمولاً در تنه بدن ، گاهی در بازوها و پاها ، تقریباً هرگز روی صورت دیده نمی‌شود. (نادر)
ندول های زیر جلدی: توده‌های کوچک ، گرد و بدون درد روی آرنج ، مچ ، زانو ، مچ پا و نواحی نزدیک ستون فقرات. (نادر)
بیشتربخوانید:
چه زمان فرزندتان را نزد پزشک ببرید؟
از فرزند خود بخواهید اگر این علائم یا نشانه‌های گلودرد را دارد به شما اطلاع دهد تابه پزشک مراجعه کنید.
علائم شامل موارد زیر است:
گلودرد که ناگهان ظاهر می‌شود.
درد گلو هنگام بلع
تب
سردرد
درد معده ، تهوع و استفراغ
درمان مناسب گلودرد استرپتوکوک می‌تواند از تب روماتیسمی جلوگیری کند. همچنین ، در صورت مشاهده علائم دیگر تب روماتیسمی ، با فرزند خود به پزشک مراجعه کنید.
علت تب روماتیسمی حاد چیست؟
تب روماتیسمی می‌تواند پس از عفونت گلو از باکتری به نام استرپتوکوک گروه A ایجاد شود. عفونت‌های استرپتوکوک گروه A در گلو بندرت سبب تب مخملک می‌شوند.
عفونت‌های استرپتوکوکی گروه A پوست یا سایر قسمت‌های بدن به‌ندرت باعث ایجاد تب روماتیسمی می‌شوند.
ارتباط بین عفونت استرپتوکوکی و تب روماتیسمی مشخص نیست . اما به نظر می‌رسد که باکتری‌ها سیستم ایمنی بدن را فریب می‌دهند.
باکتری‌های استرپتوکوک حاوی پروتئین مشابه پروتئینی است که در بافت های خاصی از بدن یافت می‌شود. سیستم ایمنی بدن ، که معمولاً باکتری‌های عامل عفونت را هدف قرار می‌دهد . به بافت خودی ، به‌ویژه بافت های قلب ، مفاصل ، پوست و سیستم عصبی مرکزی حمله می‌کند. این واکنش سیستم ایمنی منجر به تورم بافت ها (التهاب) می‌شود.
اگر فرزند شما برای از بین بردن باکتری‌های استرپتوکوک تحت درمان سریع با آنتی‌بیوتیک قرار گیرد و تمام داروها را طبق دستور مصرف کند . احتمال ابتلا به تب روماتیسمی بسیار اندک است.
اگر کودک شما یک یا چند قسمت گلودرد استرپتوکوک یا تب مخملک داشته باشد که درمان نشود یا به‌طور کامل درمان نشود ، ممکن است دچار تب روماتیسمی شود.
بیشتربخوانید:
چگونه احتمال تب روماتیسمی بالا می‌رود؟
عواملی که می‌توانند خطر ابتلا به تب روماتیسمی حاد را افزایش دهند عبارت‌اند از:
سابقه خانوادگی. برخی از افراد دارای ژن یا ژن‌هایی هستند که احتمال ابتلا به تب روماتیسمی را در آن‌ها افزایش می‌دهد.
نوع باکتری‌های استرپتوکوکی. برخی از گونه‌های باکتری‌های استرپتوکوک بیشتر از سایر گونه‌ها در ایجاد تب روماتیسمی نقش دارند.
فاکتورهای محیطی. خطر بیشتر تب روماتیسمی با ازدحام بیش‌ازحد جمعیت ، بهداشت نامناسب و سایر شرایط همراه است. که به‌راحتی می‌تواند منجر به انتقال سریع با تماس‌های متعدد با باکتری‌های استرپتوکوک شود.
تب روماتیسمی در کودکان چه عوارضی دارد؟
التهاب ناشی از تب روماتیسمی می‌تواند چند هفته تا چند ماه طول بکشد. در برخی موارد ، التهاب باعث عوارض طولانی‌مدت می‌شود.
تب روماتیسمی حاد می‌تواند باعث آسیب دائمی به قلب شود (بیماری روماتیسم قلبی). معمولاً 10 تا 20 سال پس از بیماری اولیه رخ می‌دهد ، اما موارد شدید تب روماتیسمی می‌تواند باعث آسیب به دریچه‌های قلب شود درحالی‌که کودک شما هنوز علائمی دارد. مشکلات بیشتر با دریچه بین دو اتاق چپ قلب (دریچه میترال) شایع است ، اما سایر دریچه‌ها می‌توانند تحت تأثیر قرار گیرند.
آسیب می‌تواند منجر به موارد زیر شود:
باریک شدن سوپاپ. این باعث کاهش جریان خون می‌شود.
نشتی در شیر. دریچه نشتی باعث جریان خون در جهت اشتباه می‌شود.
آسیب به عضله قلب. التهاب ناشی از تب روماتیسمی می‌تواند عضله قلب را ضعیف کرده و بر توانایی پمپاژ آن تأثیر بگذارد.
گرفتاری قلبی در تب روماتیسمی چگونه است؟
التهاب ناشی از تب روماتیسمی می‌تواند چند هفته تا چند ماه طول بکشد. در برخی موارد ، التهاب باعث عوارض طولانی‌مدت می‌شود.
تب روماتیسمی حاد می‌تواند باعث آسیب دائمی به قلب شود (بیماری روماتیسم قلبی). که معمولاً 10 تا 20 سال پس از بیماری اولیه رخ می‌دهد . اما موارد شدید تب روماتیسمی می‌تواند باعث آسیب به دریچه‌های قلب شود درحالی‌که کودک شما هنوز علائمی دارد. مشکلات بیشتر با دریچه بین دو حفره چپ قلب (دریچه میترال) شایع است . اما سایر دریچه‌ها هم بندت می‌توانند تحت تأثیر قرار بگیرند.
آسیب قلبی می‌تواند منجر به موارد زیر شود:
تنگ شدن دریچه: این باعث کاهش جریان خون از دریچه می‌شود.
پس زدن خون از دریچه قلبی: زمان پمپاژ خون از قلب در دریچه نارسا باعث جریان خون در جهت برعکس نرمال می‌شود و خون به‌طور مو اثر از قلب خارج نمی‌شود.
آسیب به ماهیچه قلب: التهاب ناشی از تب روماتیسمی می‌تواند عضله قلب را ضعیف کرده و بر توانایی پمپاژ آن تأثیر بگذارد.
آسیب به دریچه میترال و دیگر دریچه‌های قلب یا سایر بافت های قلب می‌تواند مشکلات قلبی را در مراحل بعدی زندگی سبب شود. نتیجه آن می‌تواند شامل موارد زیر شود:
ضربان قلب نامنظم و آشفته (فیبریلاسیون دهلیزی)
نارسایی قلبی
برای کاهش علائم قلبی همچنین جلوگیری یا به تأخیر انداختن ناتوانی و مرگ زودرس ناشی از آن افراد مبتلابه گرفتاری قلبی ممکن است به داروهای قلبی ، نظارت و حمایت بیشتر در دوران بارداری نیاز داشته باشند. همچنین گاهی جراحی برای ترمیم یا تعویض دریچه‌های آسیب‌دیده قلب نیاز می‌شود . جلوگیری از عوارضی مانند اندوکاردیت(عفونت قلب)، نارسایی قلبی و سکته مغزی نیاز است.
چگونه می‌توانید از ابتلای فرزندتان به این بیماری پیشگیری کنید؟
کاهش تماس با افرادی که مبتلابه عفونت گلو یا تب مخملک هستند . برای افرادی که در ریسک خطر ابتلا به تب روماتیسمی حاد هستند بسیار در پیشگیری مو اثر است.
اصلی‌ترین راه پیشگیری از تب روماتیسمی درمان سریع عفونت‌های استرپتوکوکی گلو یا تب مخملک با یک دوره کامل آنتی‌بیوتیک‌های مناسب است.
اگر در اوایل عفونت استرپتوکوکی گلو ، بیماران شناسایی و درمان آنتی‌بیوتیک مناسب (معمولاً پنی‌سیلین) انجام شود. سبب جلوگیری از واکنش خود ایمنی در بدن و نتیجه آن جلوگیری از تب روماتیسمی حاد می‌شود.
شخصی که به این بیماری مبتلا شده جهت جلوگیری از عود بیماری و عوارض آن باید تا مدتی آنتی‌بیوتیک ( معمولاً پنی‌سیلین با تزریق عضلانی ) هر 21 تا 28 روز مصرف کند. برای اکثر افراد ، این پیشگیری تا اوایل بزرگ‌سالی ادامه می‌یابد.
