سابرینا سینگ، معاون سخنگوی پنتاگون، روز دوشنبه از استقرار F-35 در منطقه خبر داد و گفت ممکن است برخی از این هواپیماها در حال حاضر در مسیر باشند، اما مشخص نکرد که چه مدت در منطقه باقی خواهند ماند. اواخر هفته گذشته یک ناوشکن موشک هدایتشونده نیروی دریایی آمریکا - یو اس اس توماس هادنر - پس از عبور از کانال سوئز به مقر ناوگان پنجم نیروی دریایی در بحرین رسید. در آخر هفته، نیروی هوایی ایالات متحده پرواز F-16های تازهوارد را برای گشتزنی بر فراز خلیج فارس برای نظارت بر کشتیهای تجاری آغاز کرد. تانکشکنهای آمریکایی A-10 Warthog مستقر در منطقه از اواخر ماه مارس پروازهای گشتزنی منظم خود را بر فراز خلیج فارس آغاز کردند که بخشی از تجمیع گشتهای آمریکا و متحدانش در اطراف تنگه هرمز در واکنش به توقیف نفتکشهای اخیر توسط ایران بوده است.
پس از اقدام وزارت دادگستری ایالات متحده برای مصادره محموله نفتی روی نفتکش سوئز راجان با پرچم جزایر مارشال که عازم چین بود، نیروهای دریایی ایران حداقل سه نفتکش را از آوریل توقیف کردهاند. توقیف نفتکش با پرچم پاناما از سوی ایران که بین بنادر اماراتی دبی و فجیره در 3 مه ترانزیت میکرد، شکایات امارات متحده عربی را برانگیخت مبنی بر اینکه ایالات متحده به اندازه کافی برای ایمنسازی آبراههای منطقه اقدام نمیکند. در 5 ژوئیه، نیروی دریایی آمریکا دو تلاش نیروی دریایی ایران را برای توقیف دو نفتکش به فاصله چند ساعت در خلیج عمان خنثی کرد. به ادعای المانیتور، در یکی از آن حوادث، نیروهای کشتی تعقیبکننده نیروی دریایی ایران به نفتکش ریچموند وویجر تیراندازی کردند. المانیتور در ادامه با طرح این پرسش که چرا این اقدام مهم است، مینویسد: دولت بایدن در حال انجام اقداماتی برای تقویت امنیت در منطقه است زیرا به دنبال متعادل کردن شکایات کشورهای عربی خلیج فارس با فشار مجدد قانونگذاران در کنگره است که خواستار سرکوب صادرات نفت و گاز ایران به چین شدهاند.
مقامات پنتاگون که در حال لابی کردن برای استقرار توان نظامی بیشتر در منطقه هستند، استقرار سریع و کوتاهمدت را به عنوان راهی برای اطمینان بخشیدن به متحدان خاورمیانه عنوان میکنند، زیرا واشنگتن توجه استراتژیک خود را در اروپا و آسیا متمرکز کرده است. یک مقام ارشد ارتش آمریکا که نخواست نامش فاش شود، هفته گذشته به خبرنگاران گفت که 22- Fها در متقاعد کردن خلبانان روسی به عقبنشینی موفق بودند. این مقام گفت: «ما توانستیم پشت سر آنها مانور دهیم و موقعیت برتر را حفظ کنیم. آنها دست از اقدامات تحریکآمیز برداشتند.» یک مقام ارشد آمریکایی روز جمعه گفت: روسیه و ایران بیسر و صدا در حال هماهنگی در سوریه برای تحت فشار قرار دادن آمریکا هستند. تقویت این همکاری در راستای تحقق یک هدف مشترک و آن خروج تقریبا 900 نیروی آمریکایی از سوریه است.
المانیتور در گزارش 14 ژوئن خود در این خصوص به نقل از یک مقام آمریکایی نوشت: «یک تلاقی منافع بین این سه گروه، ایرانیها، روسها و سوریها وجود دارد. من شواهدی از برنامهریزی در سطح عملیاتی بین رهبری سطح متوسط نیروی قدس و نیروهای روسی در حال عملیات در سوریه را میبینم.» این مقام آمریکایی از بیان جزئیات بیشتر در مورد سطح این همکاری خودداری و به گفتن این جملات بسنده کرد: در حال حاضر ما شاهد همکاری فشردهتر تهران و مسکو در «برنامهریزی مشترک، درک مشترک و به اشتراکگذاری اطلاعات» در «سطح میانی تا بالاتر» هستیم. این همان الگویی است که ما هم در کار با شرکای خود برای تامین هدف مشترک انجام دادیم. آنها تلاش میکنند کارهای مختلف را با استفاده از بازوهای مشترک برای تشدید فشار بر ما یعنی نیروهای آمریکایی همگام کنند.
اقدامی در راستای بازدارندگی یکپارچه؟
ارسال جنگندهها و ناوشکنها که پیشتر نیز توسط آمریکا به منطقه ارسال شده بود، بخشی از چارچوب بازدارندگی یکپارچه است که واشنگتن قصد دارد آن را با مشارکت متحدان منطقهای خود نهادینه کند. سال گذشته، کنگره به عنوان بخشی از قانون مجوز دفاع ملی 2023، قانون بازدارندگی و توانمندسازی دفاع ملی (DEFEND) را تصویب کرد؛ قانونی که به وزیر دفاع ایالات متحده اجازه داد تا یک سیستم دفاع هوایی و موشکی یکپارچه با اسرائیل و سایرین تعریف کند. این لایحه از حمایت گسترده دوحزبی برخوردار شد. پنتاگون با انتشار این سند، تهدیدهای پیش روی آمریکا را بهروزرسانی کرده و ایران در کنار چین و روسیه بهعنوان تهدیدهای اصلی شناسایی شدهاند. در این سند بر لزوم بازدارندگی در مقابل این تهدیدها و ضرورت ایجاد سیستم یکپارچه دفاع موشکی با مشارکت متحدان منطقهای آمریکا برای مقابله با توانمندیهای هستهای، موشکی و پهپادی ایران در منطقه تاکید شده است.
در این سند تاکید شده است که شکل و گستره تهدید علیه خاک ایالاتمتحده بهطور اساسی تغییر کرده است. در سند دفاع ملی آمریکا سه تهدید از یکدیگر تفکیک شده است. تهدید فوری روسها، تهدید تدریجی چین و تهدیدهای پایدار ایران و کرهشمالی و گروههای خشن فراملی. یک واژه کلیدی تحت عنوان بازدارندگی یکپارچه با هدف مقابله با این سه سطح تهدید و پیشگیری و بازدارندگی و پرهیز از جنگ در این سند مورد تاکید قرار گرفته است. ایجاد این بازدارندگی یکپارچگی از سه طریق انجام میشود. همکاری بینبخشی در درون آمریکا بین وزارت دفاع، وزارت خارجه و شورای امنیت ملی آمریکا، تقویت همکاری بینالمللی با شرکا، سازمانها و نهادهای بینالمللی از جمله ناتو و تقویت همکاریهای منطقهای با متحدان از جمله در منطقه خاورمیانه.
در این چارچوب یک هیات بلندپایه از دولت آمریکا به سرپرستی «رابرت مالی» نماینده سابق آمریکا در امور ایران اواسط فوریه ماموریت چهار روزهای را با گروه کاری از شورای همکاری خلیجفارس برگزار کرد. مساله ایران یکی از محورهای نشست هیات آمریکایی با مقامات سعودی و دیگر مقامات شورای همکاری خلیجفارس بود. این سفر در واقع نشانهای از عزم آمریکا برای اجرایی کردن پروژه استراتژی یکپارچه موشکی بود. تمرکز دولت بایدن بر تهدیدهای اصلی و در حال وقوع برای آمریکا بهخصوص در منطقه حیاتی خلیجفارس است که دلمشغولی و همزمان تردیدهای شرکای عرب آمریکا از تعهدات ایالاتمتحده را به دنبال داشته است. بهخصوص که روند همکاریهای شورای همکاری خلیجفارس و در راس آنها عربستان سعودی با چین و روسیه در حال افزایش است.