دور موتور محرک بهای نفت

به گزارش سی‌ان‌بی‌سی، بهای معاملات آتی نفت‌برنت در روز جمعه 29 سپتامبر 63‌سنت در هر بشکه افزایش یافت و به 96‌دلار در هر بشکه رسید ‌که بسیار بالاتر از قیمت‌های نیمه اول سال‌2023 بود. در پایان معاملات هفته گذشته، قیمت نفت‌برنت 92‌دلار و 29‌سنت و بهای نفت وست‌تگزاس‌اینترمیدیت موسوم به WTI حدود 90‌دلار و 73‌سنت گزارش شد. برخی از تحلیلگران هشدار می‌دهند که این تحولات کوتاه‌مدت خواهد بود.  سوشانت گوپتا، مدیر تحقیقات پالایش آسیا در موسسه تحقیقاتی وود مکنزی، گفت: «نشانه‌‌‌‌‌‌هایی وجود دارد که به‌طور بالقوه می‌توانیم شاهد افزایش بهای نفت به بشکه‌‌‌‌‌‌ای 100‌دلار در سه‌ماهه چهارم باشیم.»

وی هشدار داد که شکنندگی اقتصاد جهانی و کاهش تقاضای فصلی در سه‌ماهه اول سال‌2024 باعث خواهد شد این افزایش قیمت ناپایدار باشد.  در گزارش روز جمعه، تحلیلگران موسسه آی‌ان‌جی نشان‌دادند که بازار نفت به‌وضوح به لحاظ خرید اشباع شده‌است. در بطن افزایش قیمت‌ها، مجموعه‌ای از کاهش‌های داوطلبانه وجود دارد که خارج از سیاست رسمی سازمان کشورهای صادرکننده نفت و متحدان آن موسوم به اوپک است. ابتدا شاهد کاهش تولید 66/ 1‌میلیون بشکه‌ای در روز توسط برخی از اعضای اوپک تا پایان سال‌2024 بودیم. علاوه‌بر این، عربستان‌سعودی و روسیه متعهد شدند که به ترتیب یک‌میلیون بشکه در روز و 300‌هزار بشکه در روز از تولید و صادرات خود را تا پایان سال‌2023حذف کنند. افزایش تقاضا در چین (که به گفته تحلیلگران به‌زودی به اوج خود می‌رسد) که به کاهش موجودی ذخایر این کشور می‌افزاید، و تقاضا در بازار را بالا خواهد برد. برخی می‌گویند خریداران می‌توانند توفان قیمت‌های بالا را تحمل کنند. هفت پالایشگر و تاجر اروپایی که به دلیل تعهدات قراردادی به‌طور ناشناس صحبت کردند، به سی‌ان بی‌سی گفتند که خریداران محلی می‌توانند بدون کاهش تولید خود، در‌برابر سه رقمی‌شدن قیمت نفت مقاومت کنند.

حاشیه‌های بالای سود پالایشی

همه این افراد به حاشیه‌های بالای سود پالایشی اشاره کردند، به این معنی که اختلاف بین ارزش محصولات پالایش‌شده و قیمت خوراک نفت‌خام برای تولید هنوز در سطح مطلوب است. ابهاماتی در مورد سهمیه‌‌‌‌‌‌های بیشتر صادرات سوخت چین وجود دارد، درحالی‌که ممنوعیت نامحدود صادرات سوخت روسیه (که اروپا نمی‌تواند به دلیل تحریم‌های ناشی از تهاجم مسکو به اوکراین خریداری کند) دسترسی به محصولات پالایش‌‌‌‌‌‌شده را تشدید کرده و به‌ویژه می‌تواند کمبود جهانی گازوئیل را تشدید کند. تحریم‌ها و کاهش تولید اوپک، دسترسی به نفت‌خام روسیه را مختل کرده و دسترسی خریداران غربی به نفت‌خام با چگالی و گوگرد بالا را کاهش داده و امکان آنها را برای تولید برخی محصولات پالایش‌شده را محدود کرده‌است.

به گفته یکی از پالایشگاه‌ها، حاشیه‌‌‌‌‌‌های سود پالایشگاهی تاکنون به اندازه‌‌‌‌‌‌ای جذاب بوده که برخی از پالایشگاه‌ها تعمیرات فصلی خود را به تعویق انداخته‌اند. تقاضای فرآورده‌های نفتی پالایش‌شده هنوز می‌تواند در غرب قوی بماند، زیرا تعطیلات روز شکر‌‌گزاری و زمستانی باعث افزایش سفر در ایالات‌متحده و اروپا می‌شود و فصل توفان‌های موسمی در حال نزدیک‌شدن است ، که از نظر تاریخی می‌تواند هم پالایشگاه‌های محلی و هم تولید نفت‌خام را مختل کند. موسسه اطلاعات انرژی ایالات‌متحده در ماه ژوئیه گفت: «ما تخمین می‌زنیم که یک توفان سهمگین در سال‌جاری می‌تواند منجر به کاهش ماهانه حدود 5/ 1‌میلیون بشکه تولید نفت‌خام در روز شود.»  کاهش در این مقیاس می‌تواند میانگین ماهانه قیمت بنزین خرده‌فروشی ایالات‌متحده را بین 25‌سنت در هر گالن تا 30‌سنت در هر گالن افزایش دهد. برخی از فعالان بازار اروپا که توسط سی‌ان‌بی‌سی نظرسنجی شدند، تردید داشتند که قیمت‌های سه‌رقمی نفت در بلندمدت پایدار باشد و به تخریب احتمالی تقاضا اشاره کردند؛ جایی‌که مشتریان به‌تدریج قیمت‌های بالا را با خرید کمتر پاسخ می‌دهند. زمانی‌که قیمت‌ها به 110‌دلار در هر بشکه برسد، تخریب تقاضا دور از انتظار نیست.

هاردیپ سینگ‌پوری، وزیر انرژی هند در ماه اوت هشدار داد: گاهی اوقات قیمت‌های بالای نفت می‌تواند به‌نوعی «خودزنی» منجر شود؛ به این معنی که در یک مقطع زمانی خاص، قیمت‌ها به اوج می‌رسد و سپس تقاضا کاهش می‌‌‌‌‌‌یابد. یکی از منابع بازار همچنین خاطرنشان کرد که وارونگی شدید - جایی‌که قیمت‌های فعلی بیشتر از قیمت‌های آینده است و معیاری کلیدی برای ارزیابی دوام ذخیره‌سازی است - پالایشگران را از ذخیره محصولات پالایش‌شده بر حذر می‌دارد و بازار را در‌برابر هرگونه اختلال آسیب‌‌‌‌‌‌پذیر می‌کند.  جیووانی استانوو، استراتژیست بانک یو‌بی‌اس در یادداشتی با تخمین قیمت نفت این بانک در 90 تا 100‌دلار در هر بشکه گفت: «کاهش تولید اوپک، از جمله کاهش داوطلبانه عربستان‌سعودی، به‌ثمر نشسته، ذخایر نفت را کاهش داده و قیمت‌ها را در ما آینده بالا برده است.» افزایش قیمت نفت به‌رغم تحریم‌ها به نفع مسکو بوده‌است. بر اساس برنامه بزرگ‌ترین اقتصادهای جهانی موسوم به جی‌هفت، خریداران غیر‌گروه جی‌هفت فقط می‌توانند از حمل‌ونقل و بیمه غربی برای واردات نفت‌خام روسیه که به قیمت 60‌دلار در هر بشکه یا کمتر از آن خریداری می‌شود، استفاده‌کنند.

ناوگان سایه مسکو

 اما مسکو ناوگان سایه خود را مستقر کرده و معامله‌گران می‌گویند نفت‌خام اورال روسیه در حال‌حاضر با تخفیف تقریبا 8 تا 10‌دلار در هر بشکه نسبت به قیمت نفت در بازارهای بین‌المللی به‌فروش می‌رسد که به‌معنای ارزش 25‌دلار در هر بشکه بالاتر از سقف قیمتی گروه جی‌هفت است. وزارت انرژی روسیه به درخواست سی‌ان‌بی‌سی برای اظهارنظر پاسخ نداد.  کمیته فنی اوپک در 4 اکتبر برای بررسی بازار تشکیل جلسه خواهد داد. هرچند که کمیته مشترک نظارت وزرای اوپک قادر به تنظیم سیاست اوپک نیست، اما می‌تواند وزیران کشور‌های عضو را برای انجام این کار به یک نشست اضطراری دعوت کند. سه نماینده اوپک که به دلیل حساسیت مذاکرات به‌صورت ناشناس صحبت می‌کردند، به سی‌ان‌بی‌سی گفتند؛ بعید است که نشست آینده کمیته مشترک نظارت وزرای اوپک منجر به تغییراتی در سیاستگذاری شود.

کاخ‌سفید قبلا صریحا از تولیدکنندگان اوپک خواسته بود تولید خود را افزایش دهند، چراکه به‌این‌ترتیب قیمت‌ها در جایگاه‌های سوخت و نهایتا تورم در ایالات‌متحده کاهش خواهد یافت؛ اما واشنگتن در واکنش به کاهش تولید فعلا سکوت کرده‌است. در اکتبر سال‌گذشته، ایالات‌متحده اتهاماتی را علیه اعضای اوپک و عربستان‌سعودی، رهبر اصلی اوپک که به درآمدهای نفتی برای ابرپروژه‌های اقتصادی خود وابسته است، مطرح کرد. کاخ‌سفید با اقدام متعادل‌کننده دشواری روبه‌رو است، زیرا برای عادی‌سازی روابط بین اسرائیل و عربستان‌سعودی، دو متحد اصلی در خاورمیانه، نهایت سعی خود را می‌کند. ریاض همچنین پس از احیای روابط با ایران از طریق مذاکرات با میانجیگری پکن و دریافت دعوتنامه برای پیوستن به اقتصادهای نوظهور ائتلاف بریکس، شواهدی از نزدیک‌شدن به چین و روسیه را نشان‌ داده‌است. موجی از بازدیدهای مقامات بلندپایه ایالات‌متحده از عربستان‌سعودی در تابستان حاکی از گفت‌وگوهای مداوم است؛ هرچند باید دید آیا نفت دوباره وارد دستور کار دیپلماتیک می‌شود یا خیر. 

هلیما کرافت، رئیس موسسه استراتژی کالای جهانی آربی‌سی، می‌گوید: به‌رغم اینکه ما به‌وضوح شاهد حرکت نفت‌برنت برای 100‌دلاری‌شدن در هر بشکه هستیم، ایالات‌متحده گزینه‌‌‌‌‌‌های زیادی در مورد پذیرش شرایط موجود ندارد.» آیا در توافق احتمالی آمریکا و عربستان مسائل مرتبط با انرژی نقشی خواهند داشت؟ من فکر می‌کنم که دولت عربستان به‌وضوح مایل است بشکه‌‌‌‌‌‌های نفت بیشتری در بازار باشد.» دولت عربستان قبلا آزادسازی بزرگ [ذخایر استراتژیک نفت] را انجام داده، سوال این است که آیا آنها واقعا اقدامات بیشتری انجام خواهند داد؟ آنها با ایران معاملاتی انجام داده‌اند، اما این بشکه‌ها در حال‌حاضر در بازار هستند، بنابراین مشخص نیست که دولت عربستان چه طرحی برای کاهش تولید در آینده‌دارد.»