بزرگترین واجب!

امام رضا (علیه السلام) فرمود: خداوند متعال فرمان داده سه چیز همراه سه چیز دیگر انجام گیرد:

1 - به نماز همراه زکات فرمان داده است، پس کسی که نماز بخواند و زکات نپردازد نمازش نیز پذیرفته نمی شود.

2 - به سپاسگزاری از خودش و پدر و مادر فرمان داده است، پس کسی که از پدر و مادرش سپاسگزاری نکند، خدا را شکر نکرده است.

3 - به تقوای الهی فرمان داده و به صله رحم، پس کسی که صله رحم انجام ندهد تقوای الهی را هم بجا نیاورده است. (بحارالانوار، ج 74، ص 77)

در آموزه های دینی ما نیکی به والدین اهمیت زیادی دارد و بلکه از مهمترین مسائل اخلاقی است که خداوند متعال بلافاصله بعد از مسأله توحید به آن سفارش فراوان کرده است. تا جاییکه در سوره لقمان آیه 14 می خوانیم: مرا و پدر و مادرت را شکر کن. یعنی شکرگزاری در برابر پدر و مادر در قرآن مجید در ردیف شکرگزاری در برابر نعمتهای خدا قرار داده شده است. و این اهمیت جایگاه پدر و مادر را نشان می دهد که بسیار والاست.
ما در این نوشتار با بیان دو داستان کوتاه اجمالا به بیان اهمیت این موضوع می پردازیم:
فوائد نیکی به والدین
در عیون اخبارالرضا از بزنطی نقل می کند که گفت از حضرت رضا علیه السلام شنیدم فرمود مردی از بنی اسرائیل یکی از بستگان خود را کشت و کشته او را بر سر راه مردی از بهترین بازماندگان یعقوب (اسباط بنی اسرائیل ) گذاشت بعد مطالبه خون او را کرد. حضرت موسی علیه السلام گفت گاوی بیاورید تا کشف حقیقت کنم حضرت رضا علیه السلام فرمود هر نوع گاوی می آوردند کافی در اطاعت و پیروی امر بود ولی سخت گفتند چون توضیح خواستند خداوند هم بر آنها سخت گرفت پرسیدند چگونه گاوی باشد؟ گفت: (بقرة لافارض ولابکر عوان بین ذلک ) نه کوچک و نه بزرگ بلکه ما بین این دو باشد. باز پرسیدند چه رنگ داشته باشد؟
حضرت موسی گفت : (صفراء فاقع لونها تسر الناظرین ) زرد رنگ نه مایل به سفیدی و نه پر رنگ مایل به سیاهی باز بر خود دشوار گرفتند خداوند هم بر آنها سخت گرفت گفتند ای موسی گاو بر ما مشتبه شده واضح تر از این توصیف کن موسی گفت (لا ذلول تثیر الارض ولاتسقی الحرث مسلمة لاشیة فیها) گاوی که به شخم زدن آرام و نرم شده و برای زراعت آبکشی نکرده باشد بدون عیب و غیر از رنگ اصلیش رنگ دیگری در آن وجود نداشته باشد بالاخره آن گاو منحصر شد به یکی و آن هم در نزد جوانی از بنی اسرائیل بود وقتی که برای خرید به او مراجعه کردند گفت نمی فروشم مگر اینکه پوست این گاو را پر از طلا نمائید! به حضرت موسی اطلاع دادند گفت چاره ای نیست باید بخرید. به همان قیمت خریدند و آن را کشتند. دم گاو را بر مرد مقتول زدند زنده شد و گفت یا رسول الله پسر عمویم مرا کشته نه آنکسی که بر او دعا می کنند: بدین وسیله بنی اسرائیل قاتل را شناختند.
پیامبر خدا (صلی الله علیه و آله) فرمود: کسی که دوست دارد عمرش طولانی و روزیش زیاد شود، نسبت به پدر و مادرش نیکی کند و صله رحم بجای آورد. (کنز العمال، ج 16، ص 475)
یکی از پیروان و اصحاب موسی گفت یا نبی الله این گاو را قصه شیرینی است حضرت فرمود آن قصه چیست؟ مرد گفت جوانی که صاحب این گاو بود خیلی نسبت به پدر خویش مهربانی می کرد. روزی آن جوان جنسی خرید و برای پرداختن پول پیش پدر آمد، او خواب بود و کلیدها زیر سرش بود چون نخواست پدر را از خواب شیرین بیدار کند. لذا از معامله صرفنظر کرد هنگامی که پدرش بیدار شد جریان را به او عرض کرد پدر گفت نیکوکاری کردی این گاو را بجای سود آن معامله بتو بخشیدم حضرت موسی گفت نگاه کنید نیکی به پدر و مادر چه فوائدی دارد.
احترام به والدین
یکی از اصحاب امام صادق (علیه السلام) بنام عمار بن حیان می گوید: فرزندم اسماعیل نام دارد و نسبت به من خوش رفتاری می کند، به حضور امام صادق (علیه السلام) رفتم ، گفتم: پسرم ، اسماعیل نسبت به من خوش رفتار است . فرمود: من او (اسماعیل پسرت ) را دوست داشتم ، اینک (بخاطر اینکه نسبت به پدر، خوش رفتاری می کند) دوستی من نسبت به او، بیشتر شد.
سپس فرمود: خواهر رضاعی رسول خدا (صلی الله علیه و اله)، نزد آن حضرت آمد، پیامبر (صلی الله علیه و اله) وقتی که او را دید، بسیار شاد شد، و روپوش خود را، به زمین ، گسترد، و او را روی آن نشانید، سپس به او رو کرد، و در حالی که لبخند بر لب داشت با او گفتگو کرد، و احترام شایانی به او کرد، تا او برخاست و رفت . سپس برادر رضاعی آن حضرت آمد، نسبت به او نیز احترام کرد، ولی نه آن گونه که احترام به خواهر رضاعی خود نمود. شخصی از آن حضرت پرسید: چرا آن گونه که خواهر رضاعی خود را احترام کردی ، به برادر رضاعی خود، آن گونه احترام نکردی ؟! پیامبر در پاسخ فرمود: لانها کانت ابر بوالدیها منه: زیرا آن خواهر، بیش از آن برادر، به پدر و مادر، نیکی می کند.(اصول کافی ج 2 ص 161)
امیر المؤمنین علی (علیه السلام) فرمود: بزرگترین و مهمترین تکلیف الهی نیکی به پدر و مادر است. (میزان الحکمة، ج 10، ص 709)
به این ترتیب ، پیامبر مهربان (صلی الله علیه و اله) به ما آموخت ، که هر کس به پدر و مادر بیشتر احترام کند، در پیشگاه خدا ارجمندتر است، و من او را بیشتر دوست دارم، و امام صادق(علیه السلام) نیز به پیروی از پیامبر (صلی الله علیه و اله)، به ابن حیان فرمود: بر دوستیم نسبت به فرزندت ، به این خاطر افزودی.
کلام آخر اینکه:
حال که دانستیم محبت و مهربانی با پدر و مادر، امری است که عقل و شرع به ضرورت آن اقرار می کنند پس باید در برابر پدر و مادر خود حق شناس باشیم و احترام و نیکی به آنها را هرگز فراموش نکنیم. امیرالمؤمنین علی (علیه السلام) فرمود: بزرگترین و مهمترین تکلیف الهی نیکی به پدر و مادر است. (میزان الحکمة، ج 10، ص 709) و نیز پیامبر خدا (صلی الله علیه و آله) فرمود: کسی که دوست دارد عمرش طولانی و روزیش زیاد شود، نسبت به پدر و مادرش نیکی کند و صله رحم بجای آورد. (کنز العمال، ج 16، ص 475)
منابع:
داستان دوستان / محمد محمدی اشتهاردی
داستانها و پندها, ج1/ مصطفی زمانی وجدانی
سایت اندیشه قم
سایت حوزه

فرآوری: آمنه اسفندیاری