به قلم : دکتر مهتاب رفاهی ؛ متخصص کودکان
تحریریه زندگی آنلاین : اگزمای پوستی یکی از شایع‌ترین بیماری‌های پوستی در کودکان و نوزادان است که دلیل و درمان قطعی آن هنوز مشخص نشده است. با آغاز فصل پاییز و زمستان و همزمان با اوجگیری آلودگی هوا، این مشکل در برخی از کودکان و نوزادان تشدید شود. اگزما نوعی ناراحتی پوستی است که خود را با تورم، التهاب، خارش و قرمزی پوست نشان می‌دهد. شاید تحمل این علایم و شرایط برای بزرگ‌ترها کار چندان سختی نباشد، اما بچه‌ها به سادگی توان کنار آمدن با چنین مشکلی را ندارند.
معمولا کودکان در چه سنی این بیماری را تجربه می‌کنند؟
معمولا 65 درصد کودکان در طول سال اول زندگی خود، علائم اگزما را تجربه می‌کنند. در90 درصد، علائم این ناراحتی پوستی تا پیش از 5 سالگی افزایش می‌یابند و وخیم‌تر می‌شوند.
اولین نشانه‌های این بیماری چیست؟
در دوران شیرخوارگی اولین نشانه‌های اگزمای آتوپیک معمولا در صورت و به شکل ضایعات قرمزرنگ روی گونه‌ها ظاهر می‌شود. با گذشت زمان سایر نواحی بدن به‌خصوص اندام‌ها هم گرفتار می‌شوند. پوست ناحیه درگیر غالبا خشک و خشن است و گهگاه دانه‌های ریز آبدار هم به مجموعه علائم اضافه می‌شود. علاوه بر این، پوست مبتلایان به اگزمای آتوپیک بسیار بیشتر از سایرین مستعد عفونت‌های جلدی به‌خصوص با استافیلوکوک اورئوس است. اما آنچه کودک مبتلا به اگزمای آتوپیک را بیش از هر چیز آزار می‌دهد، خارش و تحریک‌پذیری شدید پوست است، به‌طوری که ممکن است کودک دائم در حال خاراندن خود باشد و حتی شب هنگام خواب نیز آسایش نداشته باشد. از سوی دیگر، این خارش خود باعث افزایش ابتلا به عفونت خواهد شد.
بیشتربخوانید:
آیا اگزمای کودکان خودبه‌خود از بین می‌رود؟
نوزادان و بچه‌های زیر 5 سال معمولا در ناحیه گونه‌ها، چین گردن، چین پشت آرنج و چین پشت‌زانو دچار اگزما می‌شوند. قرمزی، التهاب و خارش این نواحی می‌تواند بچه‌ها را آزار دهد. هنوز کسی دلیل قطعی و مشخصی برای ابتلای نوزادان به اگزما اعلام نکرده، اما می‌توان گفت حساسیت به برخی مواد غذایی، صابون‌ها، کرم‌ها، لوسیون‌ها، لباس‌ها و حتی شوینده‌های بدن و لباس می‌تواند باعث ابتلای نوزادان به اگزما شود. به‌هرحال اگر عامل ایجاد اگزما در بچه‌ها تشخیص داده شود، به راحتی و با حذف عامل حساسیت‌زا، اگزما نیز بهبود می‌یابد. معمولا التهاب، خارش و سایر علائم اگزما تا پیش از 6 تا 7 سالگی در بچه‌ها از بین خواهد رفت. با این حال، گاهی این علائم تا بزرگسالی باقی می‌مانند و ممکن است خشکی پوست یکی از شایع‌ترین ناراحتی‌های پوستی این بچه‌ها در آینده باشد.
آلرژیهای پوستی کودک
کودکان نسبت به بزرگ سالان پوستی حساس تر دارند. آلرژی های پوستی نیز در این گروه سنی بیشتر دیده می شود. برای رفع انواع حساسیت های پوستی در کودکان داروهای شیمیایی و درمان های طبیعی گوناگونی وجود دارد. با توجه به عوارض درمان های شیمیایی به خصوص در بدن حساس و آسیب پذیر کودکان روش های طبیعی توصیه می شود. در این گروه در حد امکان از درمان های طبیعی و گیاهی بهره بگیرید.
چرا آلرژی به وجود می آید؟
زمانی که سیستم ایمنی بدن حساس شده و مواد غیر مضر را به عنوان دشمن شناسایی کند حساسیت به وجود می آید. در بروز آلرژی ها سیستم ایمنی با تشخیص اشتباه، مواد خارجی بی ضرر را مهاجم شناخته و به آن ها حمله می کند. مواد شیمیایی هیستامین در اثر این واکنش سیستم ایمنی در بدن تولید می شود از همین رو است که مصرف آنتی هیستامین ها در بروز آلرژی عوارض را از بین می برند.
بیشتربخوانید:
حساسیت پوستی رایج ترین آلرژی در کودکان
حساسیت پوستی، حساسیت های غذایی و حساسیت تنفسی به ترتیب رایج ترین حساسیت های پوستی در کودکان هستند. آلرژی های پوستی، شایع ترین آلرژی در کودکان هستند. دومین آلرژی شایع حساسیت مواد غذایی است. آلرژی تنفسی که در میان کودکان بزرگ تر شایع تر است، در درجه سوم شیوع قرار دارد. آلرژی مسئله بسیار شایعی است، ولی به دلیل ضعف سیستم های بدن در کودکان اهمیت ویژه ای دارد.
آلرژی ها علت اگزما در کودکان
اگزما در میان کودکان رایج است و یک نفر از میان هر 10 کودک به این بیماری دچار می شود. خارش به همراه التهاب پوست و نقاط قرمز را اگزما می گویند. این بیماری در سنین کم و در کودکان 1 تا 5 سال بیشتر مشاهده می شود. در بسیاری از موارد اگزما بدون علت رخ می دهد ولی در مواردی آلرژی ها علت این بیماری دانسته می شوند. حساسیت های غذایی و آلودگی های محیطی و زیست محیطی از مهم ترین دلایل ابتلا به اگزما هستند.
درماتیت تماسی آلرژیک و درمان آن
نوعی جوش که پس از تماس با مواد تحریک کننده به وجود می آید را درماتیت تماسی می نامند. درماتیت تماسی آلرژیک زمانی در کودک مشاهده می شود که بدن او به مواد یا ماده ای خاص آلرژی نشان دهد. علائم درماتیت تماسی آلرژیک زبرشدن پوست، تاول، چرمی شدن پوست و جوش است. دوری کردن از مواد تحریک کننده و آلرژی زا بهترین درمان برای درماتیت تماسی آلرژیک است، همچنین استفاده از کرم استروئید اگر پزشک آن را برای بیمار توصیه کرده باشد. در مراحل ابتدایی و اولیه مصرف انواع آنتی هیستامین منجر به تسکین خارش خواهد شد.
بیشتر بخوانید:
کهیر چیست و چه درمانی دارد؟
نوعی واکنش شدت یافته آلرژیک که با تاول و سطوح برجسته و قرمز نمایان می شود را کهیر می نامند. کهیر منجر به زبر شدن پوست نمی شود. این عارضه در هر نقطه ای از بدن دیده می شود. در موارد شدید این آلرژی مشکل تنفسی نیز برای بیمار ایجاد می شود. تورم در دهان و صورت نیز از علائم کهیر شدت یافته است. در کهیر سطح پوست در نقاطی برجسته شده ولی این سطوح خشک یا زبر نیستند و تنها رنگ آن ها به سمت قرمزی تمایل دارد. بهترین درمان در کهیر دوری از مواد محرک است.
چرا حساسیت پوستی به وجود می آید؟
واکنش سیستم ایمنی بدن به مواد خارجی مانند گردوغبار، مواد خوراکی، رایحه خاص، شوره های حیوانات، رنگ، شیره درختان و گیاهان و گرده گیاهان حساسیت پوستی را به وجود می آورد. حساسیت در هر فردی متفاوت است و انواع گوناگونی دارد و ماده محرک آن می تواند هر نوع ماده خوراکی یا غیرخوراکی باشد.
بدن برخی افراد به کپک حساسیت نشان می دهد. آلرژی ها به صورت پوستی یا تنفسی هستند. مواد حساسیت زا می تواند به صورت مستقیم با پوست فرد در تماس باشد یا در صورت استنشاق آن منجر به بروز علائم آلرژیک گردد. شایع ترین علائم حساسیت شامل سردرد، احتناق، آبریزش بینی و عطسه است. در صورت بروز هر کدام از این علائم در کودک خود مواد مورد استفاده او را بررسی کرده و آلرژی او را تشخیص دهید.
چطور حساسیت کودک را تشخیص دهیم؟
برای تشخیص آلرژی آزمایش پوستی و آزمایش خون استفاده می شود. در آزمایش ها و مخصوصاً آزمایش خون تمامی موادی که برای بدن محرک شناخته می شوند، مشخص می گردد. ممکن است در آزمایش مواردی دیده شود که بدن کودک به آن واکنش منفی نشان ندهد. شاید سال ها بعد این حساسیت ها خودشان را نشان دهند و یا هرگز چنین حساسیتی دیده نشود.
بهترین روش برای تشخیص دقت در مواد مصرفی و استنشاقی کودک است. در کنار هر آزمایشی اهمیت به نوع مواد خوراکی مورد استفاده کودک، در تشخیص آلرژی های کودک بسیار کمک کننده است. سابقه خانوادگی کودک نیز در این مورد اهمیت دارد و باید به آن توجه شود.
چه نوع حساسیتی خطرناک است؟
حساسیت خطرناک نیست ولی در برخی موارد پس از بروز آلرژی آنافیلاکسی رخ می دهد که می تواند منجر به مرگ شود. شوک آنافیلاکسی اصولاً بلافاصله پس از قرار گرفتن در معرض آلرژی در کودک رخ می دهد. در برخی از موارد حساسیت پوستی نوع کهیر منجر به این عارضه می شود. از علائم این شوک می توان به نبض ضعیف تر یا شدیدتر از حد معمول، تورم در لب، چشم یا صورت، حالت تهوع، استفراغ، سرگیجه، بیهوشی و سختی تنفس اشاره کرد. در بروز آنافیلاکسی سریعا با پزشک یا اورژانس تماس گرفته می شود. در این موارد ممکن است تزریق آدرنالین به بهبود فرد کمک کند.