موارد جواز غیبت چیست؟

غیبت عبارت است از ذکر نقاط ضعف و معایب دیگران که اگر بشنوند ناراحت شوند. خواه نقاط ضعف مربوط به جنبههای دینی، اخلاقی، روحی و اجتماعی باشد، یا مربوط به جهات جسمانی، اعم از قیافه و اعضای بدن و طرز حرکات و رفتار، یا مربوط به متعلقات انسان اعم از زن و فرزند و یا لباس و خانه او و امثال آن. اباذر از رسول خدا(ص) درباره غیبت پرسید، حضرت فرمود: غیبت آن است که راجع به برادر مسلمانت چیزی بگویی که آن را بشنود، ناراحت بشود.
موارد جواز غیبت:
1 - فاسق بی حیا، یعنی کسی علنا مرتکب فسق و فجور میشود. غیبت از چنین کسی در مورد کارهای زشتی که علنا انجام میدهد، جایز است.
2 - تظلم مظلوم علیه ظالم؛ یعنی مظلوم فریاد مظلومیت خویش را از دست ظالم بلند کند و بگوید فلانی این ظلم را به من کرده است.
3 - نصیحت مشورت کننده، مثلا اگر کسی میخواهد ازدواج کند، دختر یا پسری را از کسی تحقیق کند. او اطلاعاتی از مورد تحقیق دارد و به مسئله ازدواج مربوط میشود، در اختیار مشورت کننده بگذارد.
4 - نهی از منکر، یعنی غیبت کننده قصدش این باشد که به وسیله غیبتش، غیبت شونده را از عمل خلافش باز دارد.
5 - مبارزه با ریشه فساد؛ یعنی با غیبت، بدعت گذاری کسی را آشکار کند و بدعت در دین را از بین ببرد.
6 - رو کردن دست شاهد دروغگو؛ یعنی انسان در پیش قاضی اثبات کند که فلان شاهد دروغگو است و عادل نیست.
7 - دفع ضرر از غیبت شونده؛ یعنی به وسیله غیبت کردن از کسی ضرر مهمی از وی بر طرف میشود.
8 - در لقب مشهور؛ یعنی ذکر کردن کسی به عیب و نقصی که به آن مشهور شده باشد، (مثل چشم چپ) به قصد معرفی او، نه به قصد عیب گویی و او هم ناراحت نباشد.
9 - باز گویی به یکدیگر؛ بازگویی به یکدیگر؛ یعنی دو نفر از گناه کسی اطلاع داشته باشند، بعد یکی همین مسئله را به آن دیگر بازگو کند. البته بهتر است انسان زبانخود را از این نوع غیبت هم نگاه دارد و به این عمل نفس خود را آلوده نسازد.
10 - در مدعی نسب دروغ؛ یعنی رد کردن کسی که به دروغ ادعای نسبی کرده باشد، مثلا به دروغ بگوید: فلانی پسر من است. در موارد جواز غیبت، عبیب پنهانی آشکار نمیشود و یا این که مصلحت افشای عیب و نقص از نظر شرع.
اسلام بیش از مفسده غیبت است و از باب قاعده اهم و مهم شرع انور برای رعایت مصلحت اهم، غیبت را جایز شمرده است. از این رو در هر جا غیبت منطبق با یکی از موارد فوق الذکر باشد، جایز میشود و گر نه بر حرمت خود باقی است، نبی گرامی اسلام(ص) فرمود: بهشت بر سه نفر حرام است: منت گذار، غیب کننده و شراب خواری که ادامه میدهد.