به گزارش خبرگزاری بین‌المللی قرآن (ایکنا)، حجت‌الاسلام و المسلیمن علی اکبر رشاد، رئیس پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی در همایش ملی فلسفه اصول فقه که پنج شنبه، 21 آذر ماه، در تالار اندیشه پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه قم برگزار شد، بیان کرد: نخستین اجلاس از این سلسله نشست‌ها در خصوص فلسفه مضاف یازده سال پیش برگزار شد که در آن اجلاس نیز آیت‌الله سبحانی با موضوع فلسفه دین سخنرانی کردند؛ هر ساله این سلسله نشست‌ها با یک موضوع و با محوریت تکریم یک عالم بزرگ و عالیقدر برگزار می‌شود که امسال با عنوان فلسفه اصول فقه با محوریت تکریم محمدحسین غروی اصفهانی توسط پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه برگزار شده است.
وی افزود: محمدحسین غروی اصفهانی شخصیت بزرگی است اگر چه ایشان را بسیاری به عنوان یک شخص فلسفی می‌شناسند اما ایشان در بسیاری از رشته‌های دینی موثر بوده است؛ وی به مدت 13 سال از خدمت مرحوم آخوند خراسانی استفاده کرده و شاگردی ایشان را کرد، همچنین با نوشتن کتاب «الاصول علی نهج‌الحدیث» ساختار جدیدی به اصول داد، این عالم جلیل القدر و برخی از علمای قبل از وی زمینه‌ساز تولد علم جدیدی به نام اصول بودند که سهم محقق اصفهانی از دیگران بسیار برجسته‌تر است.
علامه شعرانی اولین کسی که به فلسفه مضاف پرداخته است
حجت‌الاسلام رشاد با اشاره به نگارش مقاله برای این همایش علمی در تشریح این مقاله عنوان کرد: در بین علمای اسلام مرحوم علامه شعرانی اول کسی است که به بحث فلسفه مضاف اشاره کرده است مانند فلسفه زیبایی، فلسفه حقوق و .... اما با وجود اشاره به این مباحث تعریفی برای آن ارائه نکرده است.
تعریف علامه جعفری از فلسفه مضاف
وی تصریح کرد: به نظر می‌رسد علامه جعفری اولین عالمی است که در جهان معاصر به این بحث پرداخته و تعریفی برای فلسفه‌های مضاف ارائه کرده است؛ البته ایشان به طور جداگانه فلسفه‌های مضاف را تعریف نکرده‌اند، اما از آنجا که به تعریف فلسفه علم پرداخته‌اند می‌توان این تعریف را به طور عام برای مطلب فلسفه‌های مضاف در نظر گرفت، وی در تعریف فلسفه علم می‌گوید علم به اصول موضوعه و مبادی آن و شناخت نتایج کلی آن تعریف فلسفه علم است.
تعریف فلسفه‌های مضاف از نظر علامه جوادی
عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی اظهار کرد: علامه مصباح یزدی و علامه جوادی از دیگر علمایی هستند که تعریفی را در این زمینه بیان کرده‌اند که تقریبا به یک سمت و سو است و آن صورت بسط یافته رئوس ثمانیه است که البته علامه جوادی در جای دیگر این تعریف را بسط داده‌اند، از نظر علامه جوادی فلسفه‌های مضاف عهده‌دار کاوش در علت‌های غائی، صوری و مادی علوم هستند.
حجت‌الاسلام رشاد ادامه داد: بنده به طور کلی دوازده تعریف را برای مطلق فلسفه مضاف یا فلسفه‌های مضاف خاص در مقاله خود ارائه کرده‌ام و نکاتی را که به ذهنم خطور پیدا می‌کرد در ذیل هر کدام نوشتم و هر کدام از تعاریف مطرح شده در فلسفه مضاف را تحلیل و بررسی کرده‌ام که علاقه‌مندان می‌توانند برای اطلاع بیشتر به مقاله مراجعه کنند.
وی تصریح کرد: همان طور که دیگران هم بیان کرده‌اند و تقریبا همه اهل علم به این مسئله واقف هستند تعریف یک علم باید جامعیت و مانعیت داشته باشد در حقیقت این یکی از خصوصیات بحث تعریف است بنابراین برای تعریف فلسفه علم اصول باید جامعیت تعریف آن گونه باشد که همه مواردی را که در حیطه این علم وجود دارد، شامل شود و مانعیت آن باید به گونه‌ای باشد که همه آن چیزهایی که خارج از حیطه علم است را از دایره تعریف خارج کند.
توجه به جهت‌مندی در تعاریف
عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی با اشاره به مقوله جهت‌مندی در تعریف گفت: جهت‌مندی را نیز باید در تعریف مورد توجه قرار داد، باید توجه کرد که ما کدام علم را می‌خواهیم تعریف کنیم نگاه ما به تعریف پسینی است یا پیشینی؛ نگاه پیشینی به تعریف وضعیت مطلوب یک علم را در نظر دارد و به عبارت دیگر برای تحقق یک علم تعریف ارائه می‌کند و معمولا قبل از تحقق آن تعریف می‌شود اما نگاه پسینی برای تعریف علم موجود است، بسیاری از انتقاداتی که به تعاریف مطرح می‌شود از همین سنخ است گاهی تعریف پسینی است اما نقد از نوع نگاه پیشینی است و گاهی نیز نگاه پیشینی است و نوع دیدگاهی که برای نقد آن استفاده شده است پسینی.
رئیس پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی ادامه داد: یکی از شاخصه‌های مهم فلسفه اصول فقه اضافه علم به علم است؛ یعنی فلسفه به اصول که هر دو علم هستند اضافه شده است آیت‌الله سبحانی نیز در مقاله خویش به این مسئله اشاره کرده‌اند که فلسفه علم است اصول هم علم است و پس این فلسفه مضاف در حقیقت اضافه علم به علم است بر خلاف دیگر فلسفه‌های مضاف مانند فلسفه هنر که اگر چه فلسفه علم است ولی هنر علم نیست.
