فن سانتریفیوژ (Centrifugal Fan) یا فن گریز از مرکز، دستگاهی است که برای جابه‌جایی هوا یا گازهای دیگر به‌کار می‌رود. این نوع فن از یک پروانه با پره‌های منحنی تشکیل شده که هوا را به صورت شعاعی از مرکز به بیرون می‌برد و از طریق نیروی گریز از مرکز جریان هوا را ایجاد می کند. این فن‌ها به دلیل راندمان بالا، فشار قوی و تنوع در کاربرد، در صنایع مختلف از جمله تهویه مطبوع، تصفیه هوا، صنایع فولاد و معدن و ... مورد استفاده قرار می‌گیرند.
ساختار فن سانتریفیوژ
پروانه (Impeller) : قسمت اصلی فن سانتریفیوژ که شامل پره‌های منحنی است و وظیفه جابه‌جایی هوا را دارد.
محفظه (Housing) : بدنه‌ای که پروانه را در بر می‌گیرد و مسیر خروجی هوا را هدایت می کند.
ورودی هوا (Inlet) : محلی که هوا وارد فن می شود.
خروجی هوا (Outlet): محلی که هوا پس از جابه‌جایی توسط پروانه از فن خارج می شود.
موتور (Motor): نیروی محرکه‌ای که پروانه را به حرکت در می آورد.
نحوه عملکرد فن سانتریفیوژ
وقتی پروانه توسط موتور به چرخش در می آید، هوا از ورودی هوا به مرکز پروانه مکش می‌شود سپس با چرخش پروانه، هوا به سمت پره‌ها پرتاب شده و به دلیل نیروی گریز از مرکز، سرعت آن افزایش می‌یابد. هوای پر سرعت از طریق دهانه خروجی فن به بیرون رانده می‌شود. در نهایت از خروجی هوا خارج می‌گردد. این فرآیند باعث ایجاد جریان هوا با فشار بالا و حجم زیاد می‌شود.
انواع فن های سانتریفیوژ
فن های سانتریفیوز مانند سایر فن های صنعتی و خانگی، دمنده های سانتریفیوژ نیز در طرح های مختلف موجود هستند. برای آشنایی بیشتر با انواع هواکش سانتریفیوژ صنعتی اینجا کلیک کنید.
فن های گریز از مرکز منحنی عقب
این طراحی دارای تیغه هایی است که در جهت مخالف چرخش چرخ پروانه منحنی می شوند. تیغه ها معمولاً ایرفویل شکل هستند اما ممکن است در فن های کوچکتر صاف باشند. فن‌های منحنی رو به عقب معمولاً با سرعت‌های بالاتری نسبت به سایر دمنده‌ها کار می‌کنند و معمولاً بدنه سنگین‌تری دارند.
آنها یک انتخاب عالی برای برنامه هایی هستند که به خروجی فشار بالا نیاز دارند و با این طراحی بهره وری کلی انرژی مورد توجه بسیاری از افراد قرار گرفته اند.
فن های گریز از مرکز منحنی رو به جلو
در مقابل، تیغه های منحنی رو به جلو در جهت چرخش چرخ فن قرار دارند. این نسبت به مدل‌های خمیده به عقب صدای کمتری تولید می‌کند اما جریان هوای حاصله فشار کمتری خواهد داشت.
این طراحی همچنین نسبت به ذرات معلق در هوا حساس تر است. فن های منحنی رو به جلو معمولاً فقط برای سیستم های فیلتر هوا استفاده می شوند.
دمنده های سانتریفیوژ خطی
قابل توجه ترین و مورد بحث دمنده های سانتریفیوژ خطی، ساختار ناهموار آنها است که شامل یک چرخ متمایل به عقب در یک محفظه لوله محوری است. آنها یک ابزار ایده آل برای کانال های مربعی به عنوان یک تقویت کننده هوای تمیز برای سیستم های تامین و اگزوز هستند که در آن دمنده های دیگر غیر عملی هستند که میتوان دمنده های سانتریفیوژ خطی را به صورت عمودی یا افقی در هر زاویه ای نصب کرد.
یک دمنده گریز از مرکز با اندازه و فضای مصرفی یک دمنده سانتریفیوژ تمام مزایای یک دمنده گریز از مرکز را دارد. جذابیت دمنده های سانتریفیوژ درون خطی، تطبیق پذیری آنهاست زیرا در کاربردهای متعددی استفاده می شوند.
فن سانتریفیوژ فوروارد
فن سانتیرفیوژ فوروارد دارای انحنای پروانه به جلو است که نسبت به نوع بکوارد دارای پروانه ای رو به عقب است که فشار مثبت بیشتری را تولید کرده ولی راندمان پایین تری دارد. این هواکش می تواند در برابر حرارت و رطوبت بالا بسیار کار آمد باشد به همین منظور در محیط های انفجاری و صنایع نفت و گاز مورد استفاده قرار می گیرند.
کاربردهای فن سانتریفیوژ
کارخانجات: جابه‌جایی هوا و خنک‌سازی ماشین‌آلات
معادن: تهویه و خنک‌سازی تونل‌ها
کشاورزی: تهویه و خنک‌سازی فضاهای نگهداری محصولات کشاورزی و گلخانه‌ها
آزمایشگاه‌ها: تهویه و جابه‌جایی هوا در فضاهای بسته آزمایشگاهی
ساختمان‌ها: جابه‌جایی هوا و تهویه فضاهای مسکونی و تجاری
مزایا و معایب فن سانتریفیوژ
مزایا
مناسب برای سیستم‌های تهویه صنعتی و تجاری راندمان بالا: فن‌های سانتریفیوژ به دلیل طراحی کارآمد، راندمان بالایی در جابجایی هوا دارند.
فشار قوی: این فن‌ها می‌توانند فشار بالایی را برای جابجایی هوا در مسافت‌های طولانی و غلبه بر مقاومت‌های جریان ایجاد کنند.
تنوع در کاربرد: فن‌های سانتریفیوژ در انواع مختلفی با ظرفیت‌ها و فشارهای مختلف موجود هستند که آنها را برای طیف گسترده‌ای از کاربردها مناسب می‌کند.
قابلیت تنظیم: سرعت و جریان هوای برخی از فن‌های سانتریفیوژ قابل تنظیم است که آنها را برای کاربردهایی که نیاز به کنترل دقیق دارند، مناسب می‌کند.
قیمت مناسب: فن‌های سانتریفیوژ به طور کلی در مقایسه با سایر انواع فن‌ها مانند فن‌های محوری، قیمت مناسب تری دارند.
معایب
ایجاد صدای بیشتر نسبت به فن‌های محوری
حجم بزرگتر و نیاز به فضای بیشتر برای نصب
نیاز به نگهداری و مراقبت دوره‌ای
در انتخاب فن سانتریفیوژ چه نکاتی را در نظر بگیریم؟
ظرفیت هوا: حجم هوای مورد نیاز برای جابه‌جایی در سیستم.
فشار: میزان فشاری که فن باید تولید کند.
شرایط محیطی: دما، رطوبت و حضور ذرات معلق در هوا.
کاربری: نوع کاربرد (صنعتی، تجاری، مسکونی).
صدای تولیدی:میزان صدایی که فن در حال کار ایجاد می‌کند.
کلام آخر
فن‌های سانتریفیوژ به دلیل توانایی بالا در جابه‌جایی هوا با فشار و حجم زیاد، از جمله ابزارهای حیاتی در سیستم‌های تهویه صنعتی و تجاری محسوب می‌شوند. انتخاب نوع مناسب فن سانتریفیوژ و نگهداری منظم آن، می‌تواند بهبود قابل توجهی در کیفیت هوای محیط و عملکرد سیستم‌های تهویه ایجاد کند.
