تراز تجاری متعادل می‌شود؟

آخرین آمار گمرک از تجارت ایران در سه‌‌‌ماهه نخست سال، نشان می‌دهد که تجارت ایران با احتساب صادرات نفتی، به 40میلیارد دلار رسید.بر این اساس، صادرات غیرنفتی به عدد 13.5میلیارد دلار رسیده و در مقابل ارزش واردات رقم 14.3میلیارد دلار را ثبت کرده است.با احتساب این ارقام کسری تجاری کشور در فصل بهار معادل رقم 800میلیون دلار بوده است.گرچه کسری تجاری بهار سال جاری کمتر از این رقم در مدت مشابه در سال گذشته است، اما نمی‌توان از این آمار نتیجه خاصی گرفت، زیرا در بهار سال 1401 تراز تجاری کشور مثبت 159میلیون دلار محاسبه شده بود؛ با این وجود در پایان سال همین سال، کسری تجاری معادل بیش از 6میلیارد دلار ثبت شد.بنابراین برای پیش‌بینی در مورد وضعیت تجارت ایران در سال 1403، باید قدری تامل کرد. همچنین بر اساس این آمار، در خردادماه، معادل 5.5میلیارد دلار کالا از کشور صادر و 5.2میلیارد دلار کالا به کشور وارد شده است.در نتیجه میزان صادرات ماهانه در خردادماه به بالاترین رقم در 17 ماه گذشته رسیده است.

آمارهای گمرک نشان می‌دهد که همچنان ایران با شرکای محدودی تجارت دارد و کشور جدیدی به لیست مقاصد صادراتی و مبادی وارداتی ایران اضافه نشده است.

روند صعودی صادرات

آمارهای تجارت در بهار سال جاری حاکی از رشد در وزن و ارزش صادرات نسبت به مدت مشابه در سال گذشته است.همچنین بر اساس اعلام گمرک، ارزش هر تن کالای صادراتی ایران 2درصد رشد داشته است.

محمد رضوانی‌فر، معاون وزیر اقتصاد و رئیس کل گمرک ایران، در رابطه با آمارهای صادراتی کشور گفت: میزان وزنی صادرات غیرنفتی در سه‌ماهه امسال 37.8میلیون تن بوده که افزایش 5.6درصدی نسبت به مدت مشابه سال قبل داشته است.همچنین ارزش صادرات غیر‌نفتی کشور در سه‌ماهه امسال با افزایش 7.6درصدی نسبت به مدت مشابه سال گذشته، به 13.5میلیارد دلار رسیده است.

رضوانی‌فر افزود: میزان صادرات کشور با احتساب نفت خام و نفت کوره، خدمات فنی مهندسی و تجارت چمدانی 25.7میلیارد دلار بوده است.

وی ارزش تجارت خارجی کشور (مجموع واردات و صادرات) در سه‌ماهه نخست سال 1403 را 40میلیارد دلار اعلام کرد.

معاون وزیر اقتصاد و رئیس کل گمرک ایران گفت: در سه‌ماهه نخست سال 1403، با احتساب صادرات نفت خام و نفت کوره (اعلام‌شده توسط وزارت نفت) و خدمات فنی و مهندسی، شاهد 11.4میلیارد دلار مازاد تجارت خارجی و بدون احتساب صادرات نفت خام و نفت کوره، خدمات فنی و مهندسی، حدود 800میلیون دلار کسری تجارت خارجی بوده‌ایم.

به گفته وی در سه‌ماهه امسال 15.6میلیون تن محصولات پتروشیمی به ارزش 6.2میلیارد دلار صادر شده است که رشد 7.26درصدی در وزن و رشد 8.85درصدی در ارزش را نشان می‌دهد.

رضوانی‌فر گفت: سه قلم عمده کالا‌های صادراتی در سه‌ماهه نخست سال جاری، به گاز طبیعی مایع‌شده با 1.6میلیارد دلار، پروپان مایع‌شده با 864میلیون دلار و متانول با حدود 604میلیون دلار اختصاص داشت.

به گفته وی در بین ده قلم عمده کالا‌های صادراتی، بیشترین رشد ارزشی به گاز‌های نفتی و هیدروکربور‌های گازی‌شکل مایع‌شده با 87‌درصد، پلی اتیلن گرید فیلم با 63درصد و میله‌های آهنی یا فولادی با 18درصد افزایش، اختصاص داشت.

وی در خصوص کالاهایی که در بین ده قلم عمده کالا‌های صادراتی، بیشترین کاهش ارزش را داشتند، گفت: بوتان مایع‌شده با 13‌‌‌درصد، شمش از آهن و فولاد با 9درصد و گاز طبیعی مایع‌شده با 3درصد کاهش، بیشترین کاهش در ارزش صادرات را داشته‌اند.

متوسط ارزش گمرکی هر تن کالای صادراتی از 351 دلار در سه ماهه نخست سال گذشته به 357دلار در سه ماهه نخست سال 1403 رسیده، که افزایش 2 ‌‌‌درصدی داشته است.

وی در خصوص بزرگ‌ترین مقاصد صادراتی کشور در سه‌ماهه سال جاری افزود: در این مدت چین با 3.6میلیارد دلار، عراق 3میلیارد دلار، امارات متحده عربی 1.9میلیارد دلار، ترکیه با 1.3میلیارد دلار، افغانستان با 524میلیون دلار، پاکستان با 514میلیون دلار و هند با 443میلیون دلار، 7 مقصد اصلی صادراتی ایران بودند.

به گفته وی در سه‌ماهه امسال 81درصد از وزن و 83درصد از کل ارزش صادرات غیرنفتی کشور به مقصد 7 کشور مذکور صادر شده است.

واردات ارزان شد

مهم‌ترین نکته در آمار واردات کالا به کشور افت قیمت هر تن کالای وارداتی است. رضوانی‌فر در خصوص میزان واردات در سه‌ماهه سال جاری گفت: در این مدت 9میلیون و 400هزار تن کالا به ارزش 14.3میلیارد دلار وارد کشور شده است که به لحاظ وزنی 7.73درصد و از حیث ارزش 1.33درصد افزایش نسبت به مدت مشابه سال گذشته را نشان می‌دهد.

او افزود: 3 قلم عمده کالا‌های وارداتی در سه‌ماهه نخست سال 1403، ذرت دامی با 890میلیون دلار، کنجاله سویا با 483میلیون دلار و طلا به اشکال خام با 476میلیون دلار بوده است. در بین ده قلم عمده کالا‌های وارداتی، بیشترین افزایش به لحاظ ارزش، به کنجاله سویا با رشد 1015درصدی، طلا به اشکال خام با رشد 265درصدی و شکر با رشد 150‌‌درصدی اختصاص داشت.

به گفته رضوانی‌فر، در بین ده قلم عمده کالا‌های وارداتی، بیشترین کاهش به لحاظ ارزش دلاری، مربوط به روغن دانه آفتابگردان با 50درصد کاهش، برنج با 19درصد کاهش  و ذرت دامی با 13درصد کاهش بوده است.

او افزود: متوسط ارزش گمرکی هر تن کالای وارداتی 1526دلار بوده که نسبت به رقم 1622دلار در سه‌ماهه نخست سال 1402، 6درصد کاهش را نشان می‌دهد.

وی در خصوص 7 کشور عمده طرف معامله واردات با ایران در سه‌ماهه سال 1403، گفت: در این مدت امارات متحده عربی با 4.5میلیارد دلار، چین با 4میلیارد دلار، ترکیه با 1.8میلیارد دلار، آلمان با 492میلیون دلار، هند با 428میلیون دلار، روسیه با 309میلیون دلار و هلند با 273میلیون دلار 7 کشور عمده طرف معامله واردات با ایران بودند.