به قلم : مهسا رضازادگان ؛ دانشجوی دکترای تخصصی (Ph.D) علوم تغذیه و رژیم‌درمانی دانشگاه علوم پزشکی اصفهان
زیر نظر: دکتر رضا امانی ؛ استاد گروه تغذیه بالینی دانشگاه علوم پزشکی اصفهان
تحریریه زندگی آنلاین : غذای فرآوری شده یک فرمول صنعتی است که معمولاً دارای روغن‌های هیدروژنه، کربوهیدرات‌های تصفیه شده، سدیم و دیگر افزودنی‌ها برای بهینه شدن طعم غذا است. از جمله غذاهای فرآوری شده می‌توان به تنقلات بسته‌بندی شده، آب نبات، دسرهای یخ‌زده، نوشیدنی‌های دارای قند افزوده و فست‌فودها اشاره کرد. در زمینه چاقی، تغییر محیط غذایی به طور گسترده مورد توجه قرار گرفته است. شواهد نشان می‌دهند که شیوع چاقی بیانگر در دسترس بودن غذاهای فرآوری شده پر کالری و فاقد مواد مغذی است. همچنین، اعتیاد به غذا ممکن است خطر افزایش وزن را در بلندای زمان افزایش دهد. اعتیاد به غذا نوعی رفتار لذت‌‌جویانه در خوردن می‌باشد که شامل خوردن غذاهای خوش‌طعمی است که دارای نمک، چربی و قند بالایی هستند. میل به یک ماده خاص یکی از ویژگی‌های اساسی رفتار اعتیاد آور است.
انواع غذاهای اعتیاد آور و مغز
نه همه غذاها، بلکه سطوح بالای کربوهیدرات‌های تصفیه شده یا چربی‌های افزوده، از جمله مواد غذایی اعتیاد آور هستند. در پژوهش‌های اخیر به اعتیاد آور بودن رژیم غذایی غربی و تمایل بیش از حد به آن اشاره شده است. تنقلات نمکی، شکلات و فست‌فود نمونه‌هایی از غذاهای اعتیادآور هستند که به نظر می‌رسد تأثیر بارزی بر سیستم پاداش مغزی دارند که ممکن است پتانسیل اعتیاد آور بودن آنها را افزایش دهد. همچنین افزودنی‌هایی که طعم و حس را در دهان بهبود می‌بخشند، دربرگیرنده شکر، کاکائو، منتول و نمک قلیایی هستند که در اعتیاد آوری غذاها نقش دارند. هم‌پوشانی فیزیولوژیکی و عصبی بین مسیرهای چاقی و اعتیاد در تازه‌های علمی مورد تاکید قرار گرفته‌اند.
راهکارهایی برای مدیریت اعتیاد به غذا
به نظر می‌رسد کمبود مواد مغذی نظیر کم‌خونی فقر آهن، بخش کوچکی از هوس‌های غذایی را در بر می‌گیرد. یک رویکرد جایگزین این است که توجه بیشتری به کمیت و کیفیت مواد غذایی دریافتی داشته باشید. همچنین می‌توان بر مصرف بیشتر غذاهای مغذی و سیر‌کننده مانند فیبرهای خوراکی تاکید کرد. افزون بر این، درمان شناختی مرتبط با اختلالات خوردن و سایر بیماری‌های مرتبط با روان بایستی در نظر گرفته شود. همچنین، مکمل‌های کروم و پروبیوتیک ممکن است در تنظیم مصرف غذا و سیری مؤثر باشند، اما به پژوهش‌های بیشتری در این زمینه نیاز است. ضروری است سیاست‌هایی به منظور کاهش اعتیاد به غذا در نظر گرفته شود که از آن جمله می‌توان به وضع مالیات هدفمند برای غذاهای فرآوری شده و سیستم برچسب‌گذاری پیشرفته اشاره کرد.
علائم اعتیاد به غذا
محققان پرسشنامه‌ای تهیه کرده‌اند که می‌تواند به شناسایی اعتیاد به مواد غذایی کمک کند. موارد زیر از جمله علائم اعتیاد به غذا می‌باشند:
حتی اگر دیگر گرسنه نیستید، به خوردن برخی غذاها ادامه دهید.
به اندازه‌ای غذا بخورید که احساس بیماری به شما دست دهد.
نگران نخوردن یا کاهش مصرف انواع خاصی از غذاها باشید.
وقتی غذای خاصی در دسترس شما نیست، برای به دست آوردن آن تلاش کنید.
بیشتربخوانید:
اعتیاد به غذا و بیماری‌ها
اعتیاد به غذا بسیار پیچیده است، زیرا اختلالات خوردن و وسواس فکری را در بر می‌گیرد و می‌تواند با مشکلات مختلف سلامتی، از جمله اختلالات خلقی (افسردگی، اضطراب، کاهش عزت نفس بر اثر افزایش وزن)، جسمی (چاقی یا اضافه وزن، دیابت یا بیماری‌های قلبی - عروقی) یا اجتماعی مرتبط باشد. این موارد در نهایت به کاهش کیفیت زندگی می‌انجامند.