هواپیماهای تهاجم زمینی مدت‌هاست که یکی از اصلی‌ترین انواع جت‌های جنگنده بوده‌اند، اما به نظر می‌رسد آن‌ها نژادی در حال مرگ بوده و در سال‌های آینده ناپدید خواهند شد. از دهه 1960 ، جهان تنها دو نوع هواپیمای تهاجمی اختصاصی را در تولید انبوه مشاهده کرده است – Fairchild Republic A-10 Thunderbolt II (در مرحله بازنشستگی) و Sukhoi Su-25 Frogfoot (تقریباً هر روز فعالانه در حال نبرد است).
با این حال، هر دو هواپیما از تولید خارج شده و هیچ جایگزینی مستقیماً برنامه ریزی شده ای برای آن ها وجود ندارد.
هواپیماهای تهاجمی
به گزارش روزیاتو، مطمئناً سایر هواپیماها نیز می توانند نقش تهاجمی پشتیبانی هوایی نزدیک را انجام دهند. بسیاری از جنگنده‌های چندمنظوره، هواپیماهای آموزشی/تهاجمی سبک مختلف، جنگنده توپ دار و ترسناک AC-130 و هلیکوپترهای تهاجمی مانند آپاچی و Ka-52 Alligator روسی می‌توانند این کار را انجام دهند.
با این حال، هیچ یک از این هواپیماها مانند A-10 و Su-25 هواپیماهای تخصصی حمله زمینی نیستند. از این گذشته، A-10 تنها هواپیمای موجود در ناوگان هوایی ایالات متحده است که حرف A را در نام رسمی خود به عنوان جنگنده ای تهاجمی دارد.
تعریف هواپیمای تهاجمی، طبق دایره المعارف بریتانیکا، «نوعی از هواپیماهای نظامی است که با انجام حملات هوایی و بمباران در ارتفاع پایین علیه نیروهای زمینی، تانک ها و سایر وسایل نقلیه زرهی و تأسیسات دشمن، از نیروهای زمینی خودی پشتیبانی می کند.
هواپیماهای تهاجمی معمولاً کندتر و مانور کمتری نسبت به جنگنده‌های نبرد هوایی دارند، اما بار بیشتر و متنوع تری از سلاح‌ها (توپ خودکار، مسلسل، راکت، موشک‌های هدایت شونده و بمب) را حمل می‌کنند و توانایی پرواز نزدیک به زمین را دارند».
بازنشستگی A-10 Warthog
بدنه هواپیما A-10 در اطراف یک توپ 30 میلی متری پرقدرت GAU-8 Avenger ساخته شده است. این هواپیما به عنوان یک قاتل تانک طراحی شده بود که می توانست تانک ها را از بین ببرد و پشتیبانی هوایی نزدیکی برای سربازان خودی فراهم کند. نظرات در مورد میزان کارآیی و قدرت جنگنده A-10 Warthog بسیار متفاوت است.
برخی ادعا می کنند که A-10 در عملیات طوفان صحرا علیه نیروهای عراقی برتری داشته است، در حالی که برخی دیگر می گویند که چنین نبوده است. علاوه بر این، برخی خواهند گفت که این جنگنده به ندرت از توپ خودکار خود استفاده می کند و در عوض تمایل به استفاده از موشک (حداقل در محیط های مورد مناقشه) دارد.
می توان پرسید که چرا ظاهراً هیچ کشور خارجی علاقه ای به خرید این هواپیما نداشته است (اگرچه ایالات متحده اکنون به دنبال ارسال A-10 های بازنشسته به اردن است و ممکن است اردن خریدار مرموز A-10 باشد یا نباشد).
| سال های تولید |
1972 تا 1984 |
| تعداد فروندهای تولید شده |
716 فروند |
| تعداد کنونی |
281 فروند |
| تعداد فروندهای بازنشسته شده تا فوریه 2025 |
56 فروند |
| تاریخ برنامه ریزی شده برای بازنشستگی کامل |
2029 |
| دارندگان |
نیروی هوایی ایالات متحده (احتمالاً نیروی هوایی اردن در آینده) |
به نظر می رسد نیروی هوایی ایالات متحده به این نتیجه رسیده است که A-10 جایی در میدان نبرد مدرن ندارد. بدین ترتیب، جنگنده های A-10 به تدریج و بدون جایگزینی مستقیم بازنشسته شده و انتظار می رود تا سال 2029 به طور کامل از سرویس خارج شود.
پس از آن، این جنگنده های چند منظوره، هلیکوپترهای تهاجمی و هواپیماهای بدون سرنشین خواهند بود که باید پشتیبانی هوایی نزدیک را انجام دهند. A-10 ممکن است در نبرد با شورشیان در خاورمیانه مفید بوده باشد، اما احتمالاً در یک جنگ همتا به همتا در شرق اقیانوس اطلس بلااستفاده خواهد بود.
جنگنده Su-25 Frogfoot ساخت شوروی همچنان با قدرت ادامه می دهد
سوخو سو-25 شوروی/روسی (با نام Frogfoot در ناتو) دیدگاه جالبی در مورد هواپیماهای تهاجمی ارائه می دهد (این جنگنده کم و بیش پاسخ شوروی به A-10 آمریکایی بود). در حالی که بسیاری می گویند A-10 در میدان نبرد مدرن دوامی نخواهد داشت، Su-25 به طور مداوم در خط مقدم توسط روسیه و اوکراین در تمام مدت جنگ اخیرشان مورد استفاده قرار گرفته است.
در حالی که بسیاری از سوخو-25 ها از بین رفته اند، این تعداد هنوز تنها کسری از تعداد فروندهایی از این جنگنده است که روسیه در اختیار دارد. Su-25 اولین بار در سال 1975 به پرواز درآمد و در تفلیس، گرجستان امروزی تولید شد (این تأسیسات در جنگ 2008 بین روسیه و گرجستان توسط روسیه منهدم شد). جنگنده‌های Su-25 سالهاست که از خط تولید خارج شده‌اند.
اما شاید این پایان ماجرا نباشد. طبق گزارش‌ها، گرجستان در تلاش است (و شکست می‌خورد) تولید این جنگنده را از سر بگیرد، در حالی که بلاروس ادعا می‌کند که دست به تولید Su-25 Frogfoot برای روسیه خواهد زد.
این موضوع نشان می دهد که برای هواپیماهای تهاجمی جدید Su-25 هنوز تقاضا وجود دارد. به‌جای ساخت‌های جدید، فرسایش ناشی از تلفات جنگی و فرسودگی به این معنی است که Su-25 Frogfoot در حال حاضر در یک مسیر یک طرفه به سمت خروج قرار دارد.
| سال های تولید |
1978 تا 1989 (تولید محدود ممکن تا دهه 2010) |
| تعداد فروندهای در اختیار نیروی هوایی روسیه |
حدود 190 فروند پیش از جنگ با اوکراین |
| تعداد فروندهای تولید شده |
حدود 1,000 فروند (تقریباً 932 فروند بین سال های 1978 تا 1979 غیر از صادرات Su-25K در دوران شوروی) |
| تعداد فروندهای از دست رفته در اوکراین |
ساقط شدن 33 فروند روسی و 20 فروند اوکراینی از جنگنده Su-25 به صورت بصری تایید شده است |
| بازنشستگی زمانبندی شده |
نامشخص |
| دارندگان |
اوکراین، روسیه و بسیاری کشورهای دیگر |
Su-25 در بسیاری از جنگ ها از جمله توسط نیروی هوایی عراق در جنگ ایران و عراق از 1980 تا 1988، جنگ روسیه و گرجستان، جنگ داخلی سوریه، جنگ 2020 قره باغ کوهستانی، جنگ های مختلف در آفریقا (از جمله جنگ داخلی کنونی سودان) و درگیری های مختلف دیگر به کار گرفته شده است. اوکراین نیز می گوید: “Su-25T (“تانک”) یک نسخه تخصصی ضد تانک است که در طول جنگ چچن بسیار موفق بود.
در حالی که این جنگنده علیه شورشیان با قابلیت دفاع هوایی اندک (مانند استفاده ایالات متحده از A-10 ها علیه طالبان) مورد استفاده قرار گرفته است، جنگ اوکراین کاملاً چیز متفاوتی است و به نظر می رسد حداقل تا حدودی ثابت شده است که این جنگنده در چنین جنگی قابلیت بقای نسبی داشته و تا حدود زیادی کاربردی بوده است.