به گزارش خبرگزاری بینالمللی قرآن (ایکنا) حجتالاسلام والمسلمین علی همت بناری، عضو هیئت علمی جامعه المصطفی(ص) در پیش همایش تفسیر المیزان در مجتمع امام خمینی گفت: علامه طباطبایی از دو ویژگی مهم برخوردار بودند که نخست اینکه ایشان از نظر علمی یک فیلسوف بودند و ذهنی ورزیده و خلاق داشتند و در بعد عقلانی سرآمد بود؛ در کنار این ویژگی، شاهد جایگاه معظم ایشان در عرفان و سیر وسلوک هستیم.
وی افزود: تجلی عرفان علمی و واقعی در علامه دیده می‌شود که جنبه تزکیه علامه است که وقتی این دو بعد در عرصه تربیت و تعلیم با هم جمع شود، یعنی هم علم و تزکیه نفس و عرفان حقیقی، خروجی این شاخص در شخصی چون علامه منتج به تفسیری بی همتا به نام المیزان می‌شود.
این مدرس حوزه خاطرنشان کرد: از نظر علامه، مهمترین هدف وجودی قرآن هدایت و تربیت است و محوریت تفسیر المیزان رویکرد تربیتی است.
وی گفت: علامه طباطبایی دارای دیدگاههای تحولآفرینی در نظام آموزشی و تربیتی هستند و باید در اینجا به کلام ایشان استناد کرد؛ ایشان در ذیل آیات تعلیم و تزکیه بیانات بسیار شیوایی دارند؛ ایشان میفرمایند که تعلیم این است که معلم خبیر متعلم را ارشاد کند، نسبت به مطالبی که به آسانی نمیتواند به دست بیاورد؛ سپس بیان میفرمایند که تعلیم تسهیل کردن راه و نزدیک کردن مقصد است نه ایجاد و خلق مقصد.
بناری تصریح کرد: معلم محوری و شاگردمحوری از سوالات مهم حوزه آموزشی است زیرا باید مشخص شود که کدام یک باید محور باشند؛ شاگرد نباید منتظر باشد که همه محتوا را باز کند بلکه استاد باید راه را نشان دهند و به بیان دیگر، شیوه یادگیری و رسیدن به نتیجه را یاد بدهد.
وی گفت: ایشان در تفسیر آیه فرقان بیان میدارند که اگر قرار به آموزش یک علم باشد، باید بخشهای محتوایی رشته علمی به شاگرد القا شود؛ اگر صرفا آموزش انتقال و ارایه مطالب باشد، نتیجه آن صورتی از محتوا تحصیل خواهد شد؛ این تاثیر زمانی ایجاد می‌شود که مخاطب به آن مطلب احساس نیاز کند.
این کارشناس قرآنی حوزه تصریح کرد: مرحوم علامه بیان میکردند که باید برای شاگرد احساس نیاز ایجاد کرد تا بتواند با این عامل انگیزشی بهتر حرکت کند و گام بردارد و اینگونه است که تعلیم نقش تربیتی خواهد داشت و این محتوا در شخص تعلیم گیرنده تاثیرگذار باشد.
وی گفت: اگر نسبت به دانشی احساس نیاز نداشته باشیم، زمینه یادگیری فراهم نمیشود؛ باید افراد را انگیزهمند کرد تا دامنه تاثیرگذاری فراتر از صورت های ذهنی در جان فرد تجلی پیدا کند.
بناری با ذکر این مطلب که عدم نگاه به این روش تربیتی باعث ایجاد مشکلات فراوان در حوزه تعلیم و تربیت شده است، تصریح کرد: وقتی که این روش را احیا کنیم میتوانیم به نوآوری در پژوهشها و پژوهشگران دست یابیم.
وی گفت: از نظر علامه، شاگرد محوری مطرح است یعنی شاگرد باید فعال باشد و خودش منبع یادگیری خودش باشد و استاد باید نقش تسهیلگری را به عهده داشته باشد ولی بیشتر آموزشهای امروز ما بمباران اطلاعات است و به همین دلیل است که پس از امتحانات ترم دیگر نمیتوانیم بدون مطالعه چنین نمرهای را کسب کنیم.
بناری یادآورشد: نقش استاد نیز میتواند در نوع نگاه ما در راهبردهای آموزشی بسیار تاثیرگذار باشد؛ استادی که جزوه محور است، از فعالیت شاگردان جلوگیری میکند؛ هنر استاد این است که بر امر یادگیری شاگردان نظارت داشته باشد.
وی گفت: اهمیت نیازسنجی در نظام آموزشی از دیگر دلالتهای این بحث است؛ نیازسنجی نقش مهمی در توفیق شاگرد و معلم دارد و نقش بسیار مهمی نیز در برنامه ریزیهای آتی ایفا خواهد کرد.
این کارشناس حوزوی خاطرنشان کرد: مرحوم علامه در ذیل چهار آیه تزکیه در قرآن دو بعد را برای تزکیه قائل هستند که شامل ابعاد سلبی و ایجابی است؛ ایشان در حوزه سلبی بر عقاید و اعمال و خلقیات تاکید دارد؛ در بعد ایجابی نیز بیان میدارند که باید زمینه رشد متربی را فراهم کنیم و صفات فضیله در وی ایجاد شود یعنی معنای دو قطبی از تزکیه بیان میدارند و یک جامعیت و شمول را به این مسئله میدهند که مبنای بسیار مهمی دارد.
وی گفت: با توجه به واقعیت انسان که هم زمینه خیر و شر را با هم دارد و میتواند مسیر بد و خوب را انتخاب کند پس برنامه تربیتی جامع است که هم جنبههای سلبی را در نظر بگیرد و هم ایجابی را؛ مراقبه و مبارزه با نفس و دوری از غفلت از مهمترین راهکارهای تربیتی است که در حوزه آسیب زدایی جای میگیرد.
بناری یادآور شد: علامه در بیان راهکار در این حوزه یک شاهکار را ارایه میدهند؛ ایشان سه مسلک عمومی و انبیا و قرآن را بیان میدارد که میفرمایند که شیوه قرآن در تزکیه و تربیت شیوه حب عبودی است که انسان به گونه ای باشد که تجلی ربوبیت الهی باشد و خداوند را در تمام زندگی مالک قراردهد و همه چیز را در خدا ببیند؛ ایشان میفرمایند که مشکل انسان این است که انسان همه چیز را از خود و برای خود میداند.
