توجه به کارکرد قواعد ادبی در تفاسیر قرون اخیر مغفول است

حجت‌الاسلام والمسلمین محمدجواد نوروزی، عضو هیئت علمی مرکز تخصصی تفسیر قرآن در گفت‌وگو با خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا) گفت: تا آنجا که بنده مطالعه کرده‌ام در قرون اخیر برخلاف قرون اولیه مانند قرن‌های 3 تا 5 هجری قمری به بحث قواعد ادبی برای کاربرد در تفسیر کمتر کار شده و این عرصه مغفول مانده است.

وی افزود: در تفسیر المیزان به مقدار بسیار زیادی از ادبیات بهره برده  شده است و از این حیث همانند کشاف زمخشری است که وی نیز اهتمام زیادی به بحث ادبیات در تفسیر خود داشته است ولی  بحث به کارگیری قواعد ادبی کمتر مورد توجه در قرن اخیر است.

ویژگی‌های لازم برای تفسیر

نوروزی با اشاره به ویژگی‌های لازم برای تفسیر تصریح کرد: کسی که می‌خواهد مفسر شود باید در سه حوزه جدی تلاش کند؛ یکی زبان‌شناسی قرآن، قلمروشناسی و معناشناسی؛ البته در کتب ادبی اگرچه استعاره و طباق و ... مطرح است اما به صورت قاعده‌مند در دو زمینه قلمروشناسی و زبان‌شناسی قرآن کار زیادی صورت نگرفته است و البته بنده در تحقیقی این مسئله را مود توجه قرار داده‌ام.

این محقق حوزوی بیان کرد: تفسیر تلاش برای دست‌یابی به مراد پروردگار از بیان مسئله‌ای در قرآن کریم است و روش صحیح تفسیر و قواعد آن نیز به دنبال کشف فرمول‌های رسیدن به این مرادات است.

وی افزود: مثلا در بحث زبان‌شناسی یکی از سؤالات جدی مطرح این است که آیا زبان قرآن خاص است یا عرفی است و آیا برای آشنایی با زبان قرآن فرمولی وجود دارد یا نه که من در تحقیقی با عنوان روش صحیح تفسیر و قواعد آن به طور مفصل به این موضوع پرداخته‌ام و در یک عبارت می‌توان گفت در زبان‌شناسی و قلمروشناسی قرآن کار قاعده‌مندی صورت نگرفته است.

ساختارشکنی قرآن

وی تاکید کرد: در تفسیر صحیح آیات قرآن توجه به چند نکته ضروری است اول اینکه باید به ساختارشکنی قرآن که در یک موضوع خاصی سخن نمی‌گوید توجه داشته باشیم.

نوروی بیان کرد: توجه به ذووجوه بودن قرآن و انعطاف‌پذیری آن، ذوابعاد بودن مثل توجه به مسائل دنیوی و اخروی و ... همچنین لزوم توجه به کارکردهای حقیقی و مجازی کلام الهی از موضوعات لازم التوجه در تفسیر است.

مراجعه به زبان مرجع برای فهم واژگان دخیل

وی مراجعه به زبان مرجع برای دست‌یابی به معنای دقیق واژه را یکی دیگر از بایسته‌های تفسیری برشمرد و عنوان کرد: تعداد واژه‌های قابل توجهی است که داخل در زبان قرآن شده است که بنده بیش از 300 عدد برشمرده‌ام که لزوم توجه به زبان مرجع به خوبی حس می‌شود.