مقایسه اف-۳۵ با سوخو-۳۵؛ سوپر فلنکر روسی بهتر است یا صاعقه آمریکایی؟

جنگنده F-35 ساخت لاکهید مارتین ایالات متحده که با نام Lightning II نیز شناخته می شود؛ و سوخو Su-35 ساخت روسیه (نام گزارش ناتو Flanker E/M یا Super Flanker) اتفاقاً دو عدد آخر نامگذاری های الفبایی عددی رسمی شان با هم یکی است.

با این اوصاف، این سوال پیش می‌آید که این دو جت جنگنده چه چیزهای مشترک دیگری دارند، تفاوت‌های متمایز آنها چیست؟ و از نظر کیفیت کلی چگونه با هم مقایسه می شوند. در ادامه این مطلب قصد داریم جنگنده اف-35 آمریکایی (و در مواردی نسخه اسرائیلی این جنگنده با نام آدیر) را با سوخو سو-35 روسی مقایسه کنیم.

مقایسه اعداد و ارقام F-35 و Su-35

به گزارش روزیاتو، بهتر است همه چیز را با اطلاعات پایه در مورد این دو جنگنده پیشرفته شروع کنیم.

مولفه ها	F-35I	Su-35
سال اولین پرواز	2016	2008
سال عملیاتی شدن	2017	2014
طول بدنه	15.7 متر	21.9 متر
ارتفاع	4.4 متر	5.9 متر
طول بال ها	11 متر	15.3 متر
وزن خالی	13,290 کیلوگرم	19,000 کیلوگرم
حداکثر وزن برخاست	29,900 کیلوگرم	34,500 کیلوگرم
موتور	1 موتور توربوفن پس سوز F135-PW-100 ساخت پرت اند ویتنی؛ 28,000 پوند (125 کیلونیوتن) پیشرانه خشک، 43,000 پوند (191 کیلونیوتن) با پس سوز	2 موتور توربوفن پس سوز Saturn AL-41F1S، هر کدام با 86.3 کیلونیوتن (19,400 پوند) پیشرانه خشک، 137.3 کیلونیوتن (30,900 پوند) با پس سوز، 142.2 کیلونیوتن (32,000 پوند) در حالت اضطراری
حداکثر سرعت	1.6 ماخ در ارتفاع بالا 1.06 ماخ یا 1,296 کیلومتر در سطح دریا	2,400 کیلومتر بر ساعت/ 2.25 ماخ در ارتفاع 1400 کیلومتر بر ساعت/ 1.13 ماخ در سطح دریا
برد رزمی	1,239 کیلومتر در ماموریت های ممانعتی (هوا به سطح) با سوخت داخلی 1,410 کیلومتر در ساختاربندی هوا به وا با سوخت داخلی	1,600 کیلومتر
سقف پروازی	50,000 فوت (15,000 متر)	59,000 فوت (18,000 متر)
نرخ صعود	45000 فوت (13716 متر) در دقیقه	بیش از 55000 فوت (بیش از 16764 متر) در دقیقه
محدوده جی	+ 9	+ 9
قدرت حمل بار روی بال	526 کیلوگرم در متر مربع در وزن ناخالص	408 کیلوگرم بر متر مربع با 50 درصد سوخت 500.8 کیلوگرم بر متر مربع با سوخت داخلی کامل
پیشرانه/وزن	0.87 در وزن ناخالص (1.07 در وزن بارگیری شده با 50 درصد سوخت داخلی)	1.13 با 50 درصد سوخت 0.92 با سوخت داخلی کامل
تسلیحات	توپ: یک توپ 25 میلیمتری چرخان چهار لول GAU-22/A نقاط اتصال: 4 ایستگاه داخلی و 6 ایستگاه بیرونی روی بال ها با ظرفیت 2,600 کیلوگرم داخلی، 6,800 کیلوگرم خارجی، در مجموع 8,200 کیلوگرم با امکان حمل ترکیبی از: موشک ها: موشک های هوا به هوا: AIM-9X Sidewinder AIM-120 AMRAAM AIM-132 ASRAAM AIM-260 JATM (قرار است به کار گرفته شود) MBDA Meteor (Block 4, برای F-35B, نه قبل از 2027) موشک های هوا به سطح: AGM-88G AARGM-ER (Block 4) AGM-158 JASSM AGM-179 JAGM SPEAR 3 (Block 4, در حال توسعه, قرارداد ادغام سازی بسته شده) Stand-in Attack Weapon (SiAW) موشک های ضد کشتی: AGM-158C LRASM (ادغام سازی شده) Joint Strike Missile (در حال ادغام سازی) بمب ها: Joint Direct Attack Munition (JDAM) Paveway بمب گلایدری نقطه زن: AGM-154 JSOW بمب شعاع کوچک GBU-39 GBU-53/B StormBreaker بمب هسته ای B61 mod 12	توپ: 1 توپ 30 میلیمتری خودکار Gryazev-Shipunov GSh-30-1 با 150 گلوله نقاط اتصال: 12 نقطه اتصال، شامل 2 ریل روی نوک بال و 10 ایستگاه روی بال و بدنه با ظرفیت 8,000 کیلوگرم تسلیحات، با امکان نصب ترکیبی از: راکت ها: راکت هوا به زمین S-25 موشک ها: موشک های هوا به هوا: 8 موشک R-27ER/ET/EA 6 موشک R-73E/M 12 موشک R-77M/P/T/-1 4 موشک R-74 2 موشک R-37 موشک های هوا به سطح: 6 موشک Kh-29L/TE 3 موشک 3M-14AE موشک های ضد کشتی: 3 موشک 3M-54AE1 6 موشک Kh-31A/AD موشک Kh-35U 5 موشک Kh-59MK 1 موشک P-800 Oniks موشک های ضد تشعشع: 6 موشک Kh-31P/PD 5 موشک Kh-58UShE بمب ها: 8 بمب هدایت بصری KAB-500KR 8 بمب هدایت لیزری KAB-500 8 بمب هدایت شونده KAB-500OD 8 بمب هدایت ماهواره ای KAB-500S-E 3 بمب هدایت بصری KAB-1500KR 3 بمب هدایت لیزری KAB-1500L

بنابراین، بر روی کاغذ، به نظر می رسد که این اعداد و ارقام در حوزه های مختلف نشان از برتری جنگنده روسی سوخو 35 دارد. چیزی که در این اعداد منعکس نمی شود این است که F-35 به نسل پنجمی عنوان یک جنگنده پنهانکار و با ماموریتی متفاوت طراحی شده است در حالی که Su-35 نسل چهارمی برای داشتن توانایی پنهانکاری طراحی نشده است. (برای مقایسه، اولین جنگنده پنهانکار روسیه، Su-57 “Felon” است که اولین پرواز خود را در سال 2010 انجام داد و سرانجام در سال 2020 عملیاتی شد).

چیزی که در این آمارها منعکس نمی شود، ویژگی های منحصر به فرد نسخه اسرائیلی جنگنده اف-35 است که آن را از F-35 های دیگر کشورها (از جمله ایالات متحده) متمایز می کند. مایا کارلین در The National Interest چنین نوشته است:

«آدیر به طور ویژه توسط لاکهید مارتین با در نظر گرفتن نیازهای امنیتی متمایز اسرائیل بهینه سازی شده است. ایهود باراک، وزیر دفاع وقت اسرائیل بر مشارکت صنعتی اسرائیل اصرار داشت که منجر به مونتاژ در محل و تولید قطعاتی بومی در بدنه این هواپیما شد.»

«شاید بزرگترین ویژگی آدیر، سیستم جنگ الکترونیک (EWS) آن باشد. سنسورها و سیستم اقدامات متقابل تولید داخلی، علاوه بر نمایشگرهای روی کلاهخود، در این پلتفرم گنجانده شده بودند. همچنین نسخه های آدیر دارای سیستم پیوند داده طراحی شده به طور خاص برای نیازهای اسرائیل و همچنین بهینه سازی های اضافی در قابلیت‌های جمع‌آوری و پردازش داده‌های جت انجام شده است.»

هر دو در میدان نبرد آزمایش شده اند

سوخو 35 اولین مورد از این دو جنگنده بود که در میدان نبرد با خون غسل تعمید داده شد. این اتفاق در ژانویه 2016 رخ داد، زمانی که دولت روسیه چهار فروند از سوپر فلنکرهای خود را به سوریه اعزام کرد، تا حدی برای نشان دادن همبستگی ولادیمیر پوتین برای حمایت از بشار اسد، رهبر سوریه در برابر مخالفان.

تا به امروز، سوخو-35های مستقر در سوریه از مهمات خود تنها علیه اهداف زمینی استفاده کرده اند. آنها ماموریت های رهگیری علیه اف-16 های ترکیه ای و هواپیماهای اسرائیلی (نوع ناشناخته) را انجام داده و آنها را مجبور به عقب نشینی کرده اند.

Su-35 در اوکراین کاربرد جنگی بیشتری داشته است، جایی که خلبانان سوپر فلنکرهای روسی حداقل یک مورد تایید شده کشتار هوا به هوا را در برابر هلیکوپتر Mil Mi-14 نیروی دریایی اوکراین به ثمر رساندند که منجر به کشته شدن سرهنگ ایهور بدزی، معاون ریاست دفتر هوانوردی دریایی اوکراین شد. Su-35 ممکن است چهار فروند Su-27 اوکراینی را نیز ساقط کرده باشد، اگرچه مشخص نیست که آیا این سرنگونی توسط Super Flanker یا Su-30 “Flanker-C/G/Hs” انجام شده است.

به نوبه خود، حداقل پنج Super Flanker در نبرد سرنگون شده اند، یکی با آتش خودی و چهار فروند هم توسط پدافند هوایی اوکراین مانند موشک های آمریکایی MIM-104 Patriot.

در همین حال، اسرائیلی‌ها تاکنون تنها کشوری بوده‌اند که واقعاً از F-35 در نبرد استفاده کرده‌اند و برخلاف Su-35، هیچ‌یک هنوز در نبرد سرنگون نشده‌اند. به گفته مایا کارلین:

«در سال 2018، نسخه اصلاح شده F-35I Adir در عملیاتی برای نیروی هوایی اسرائیل پرواز کرد… طبق گزارش نیروی هوایی اسرائیل، آدیر حملاتی را در داخل سوریه انجام داد و زیرساخت های نظامی این کشور را هدف قرار داد. در سال 2021، آدیر اسرائیلی اولین هواپیمای اف-35 نیز شد که اهداف هوایی را نابود می کند. این اتفاق زمانی رخ داد که F-35 های نیروی هوایی اسرائیلی یک جفت پهپاد را که به سمت اسرائیل حرکت می کردند، رهگیری کردند. مقامات اسرائیلی مدعی شدند که این پهپادها که گمان می رود پهپادهای شاهد 198 باشند، بسیار فراتر از حریم هوایی اسرائیل سرنگون شدند».

تفاوت عمده در فروش خارجی

نیروی هوایی اسرائیل تنها یکی از 17 خریدار F-35 است که تفاوت هایی با نسخه خود ایالات متحده نسخه فروخته شده به کشورهای دیگر متحد دارد اما بخش عمده قابلیت ها و مشخصات آن ها مشترک است. اگرچه لایتنینگ II های متعلق به آمریکا توسط مطبوعات به دلیل انبوهی از مشکلات مرتبط با قابل اعتماد بودن مورد انتقاد قرار گرفته اند، خریداران خارجی این پرنده جنگی، به هر دلیلی، به نظر نمی‌رسد که این مشکلات قابلیت اطمینان بودن را تجربه کرده باشند و به همین خاطر خریداران بسیاری در خارج از ایالات متحده برای خرید اف-35 صف بسته اند.

در مقابل، تنها چند خریدار غیرروسی برای Su-35 وجود داشته است، نیروی هوایی ارتش آزادیبخش خلق کمونیست چین (PLAAF) که تخمین زده می شود 24 فروند از این هواپیما در موجودی خود داشته باشد. مصر نیز قراردادی برای خرید تعدادی از این جنگنده روسی بسته بود که پیش از تحویل و در حالی که این جنگنده ها ساخته شده بودند، به خاطر ترس از تحریم های ایالات متحده، قرارداد با روسیه را فسخ کرد.

 اکنون خبر می رسد که این جنگنده ها به ایران فروخته خواهند شد. در حالی که سال ها بود خبر خریدن جنگنده های روسی سوخو-35 توسط ایران وجود داشت اما اخیراً مقامات نظامی ارشد ایران از نهایی شدن خرید این جنگنده خبر داده و برخی رسانه های خارجی حتی مدعی شده اند که تعداد معدودی از سوخو 35 ها به ایران رسیده اند تا خلبانان ایرانی با آن ها آشنا شوند.

اف-35 بهتر است یا سوخو-35؟

نتیجه گیری در مورد اینکه آیا اف-35 بهتر است یا سوخو-35، کمی دشوار است زیرا این دو جنگنده با ساختارها و اهداف متفاوتی طراحی و ساخته شده اند. اف-35 یک جنگنده غیرپنهانکار نسل چهار پلاس دو موتوره است که برای نبردهای تن به تن هوایی طراحی و ساخته شده و به همین دلیل نیازی به قابلیت پنهانکاری نداشته و قدرت حمل سلاح بسیار بیشتری نسبت به اف-35 دارد.

 همچنین برد و سرعت این جنگنده روسی از حریف آمریکایی اش بیشتر بوده و قدرت مانور بسیار بالایی نیز دارد. تقریباً در تمام فاکتورها سوخو-35 بر اف-35 برتری دارد اما معیارهای دیگری وجود دارد که ممکن است این توازن را تغییر دهد.

اف-35 یک جنگنده پنهانکار نسل پنجمی تک موتوره است که برای انجام ماموریت های برتری هوایی و تهاجمی طراحی و ساخته شده است. جنگنده اف-35 از لحاظ جثه، برد و سرعت در جایگاه پایین تری نسبت به سوخو-35 قرار می گیرد اما سیستم های آویونیک پیشرفته تر، سلاح های قوی تر (اما در تعداد کم تر) و سیستم کامپیوتری مجهزتری دارد که باعث می شود حتی بدون وارد شدن در یک درگیری تن به تن با سوخو-35، از کیلومترها دورتر و شاید خیلی زودتر از حریف روسی خود متوجه حضور جنگنده سوخو 35 شود، و از همان فاصله آن را هدف قرار دهد، بدون اینکه دو هواپیما بتوانند یکدیگر را در آسمان ببینند.

نقطه برتری جنگنده سوخو-35 سرعت و برد بالای آن همراه با توانایی مانور بی بدیلش است در حالی که برتری عمده اف-35 به قدرت پنهانکاری و سیستم آویونیک پیشرفته آن بر می گردد. بعید به نظر می رسد که این دو جنگنده در یک نبرد به صورت آگاهانه با هم روبرو شوند مگر اینکه یکی از آن ها دیگری را در نبردی ناخواسته غافلگیر کند.