در دنیای کار، بسیاری از افراد برای ورود به بازار کار نیاز به کسب تجربه عملی دارند، و کارآموزی یکی از رایج‌ترین راه‌های دستیابی به این تجربه است. اما یکی از پرسش‌های مهمی که همواره مطرح می‌شود این است که آیا به دوره های کارآموزی حقوق و بیمه تعلق می‌گیرد یا خیر. برخی کارفرمایان این دوره ها را فرصتی برای آموزش نیروی کار جدید می‌دانند، در حالی که برخی دیگر از کارآموزان انتظار دارند که در ازای فعالیت خود، حقوق و مزایای مشخصی دریافت کنند.
طبق نظرات مشاور اداره کار در موسسه یارامشاور، شرایط حقوق و بیمه در دوره کارآموزی به عوامل مختلفی از جمله نوع قرارداد، میزان مشارکت کارآموز در فرآیند کاری و قوانین داخلی هر شرکت بستگی دارد. برخی از کارآموزان به صورت آموزشی فعالیت می‌کنند و در نتیجه حقوقی دریافت نمی‌کنند، اما در صورتی که نقش مؤثری در تولید یا ارائه خدمات داشته باشند، ممکن است مشمول حداقل دستمزد و بیمه شوند. ازاین رو، درک قوانین و آیین نامه های مربوط به کارآموزی برای هر دو طرف (کارفرما و کارآموز) ضروری است.
از سوی دیگر، مشاور قانون کار تأکید دارد که نبود شفافیت در پرداخت حقوق و بیمه کارآموزان میتواند منجر به اختلافات حقوقی شود. برخی از کارفرمایان با بهره گیری از عدم آگاهی کارآموزان، از پرداخت حقوق و مزایای قانونی سر باز می‌زنند. بنابراین، آگاهی از آیین نامه انضباطی کار و قوانین مرتبط میتواند به کارآموزان کمک کند تا از حقوق خود دفاع کرده و تجربه کارآموزی را به‌عنوان یک فرصت ارزشمند برای رشد حرفه ای خود در نظر بگیرند.
آیا کارفرما موظف به پرداخت حقوق به کارآموز است؟
پرداخت حقوق به کارآموز یکی از دغدغه‌های اصلی افراد مشغول به کارآموزی و کارفرمایان است. بر اساس راهنمایی مشاور اداره کار، در بسیاری از موارد، پرداخت حقوق به کارآموزان به نوع قرارداد و توافق بین کارفرما و کارآموز بستگی دارد. در برخی از سازمانها، کارآموزی رایگان است، اما اگر فردی به صورت عملی در تولید یا خدمات نقش داشته باشد، کارفرما موظف است حداقل دستمزد را پرداخت کند.
طبق نظر مشاور قانون کار، اگر کارآموز به عنوان یک نیروی مؤثر در مجموعه فعالیت کند، باید مطابق با قوانین کار از حقوق و مزایای قانونی برخوردار شود. کارفرمایان موظف‌اند در قرارداد کارآموزی، شرایط پرداخت حقوق را مشخص کرده و از سوءاستفاده از نیروی کار ارزان پرهیز کنند. برخی سازمان ها برای جذب و حفظ نیروهای مستعد، حقوقی برابر با حداقل حقوق مصوب وزارت کار در نظر می‌گیرند.
با توجه به آیین نامه انضباطی کار، در صورتی که کارآموز وظایف خود را به درستی انجام ندهد یا تخلفی مرتکب شود، کارفرما میتواند نسبت به کاهش حقوق یا خاتمه دوره کارآموزی اقدام کند. این موارد باید در قرارداد اولیه کارآموزی مشخص شده باشد تا از هرگونه اختلاف حقوقی جلوگیری شود.
آیا بیمه تأمین اجتماعی برای کارآموزان اجباری است؟
یکی از سؤالات رایج در مورد کارآموزی، موضوع بیمه تأمین اجتماعی است. بر اساس مشاوره های ارائه شده توسط مشاور اداره کار در موسسه یارامشاور، بیمه کردن کارآموز به نوع کارآموزی بستگی دارد. اگر کارآموز در دوره آموزشی بدون وظایف تولیدی یا خدماتی خاص شرکت کند، الزام قانونی برای بیمه کردن او وجود ندارد. اما اگر کارآموز در کنار یادگیری، در روند کاری سازمان نقش داشته باشد، کارفرما موظف است او را بیمه کند.
مطابق با قوانین ارائه شده توسط مشاور قانون کار، در صورت کارآموزی رسمی تحت قرارداد، کارفرما باید بیمه تامین اجتماعی را برای فرد در نظر بگیرد. این امر شامل بیمه بازنشستگی، درمان و بیکاری نمی‌شود، اما بیمه حوادث و مسئولیت مدنی میتواند برای کارآموزان اعمال گردد. همچنین، در برخی شرکت ها کارآموزان می‌توانند با پرداخت حق بیمه خویش فرما از خدمات تامین اجتماعی بهره مند شوند.
بر اساس آیین نامه انضباطی کار، اگر کارفرما از بیمه کردن کارآموزانی که مشمول قانون بیمه هستند خودداری کند، ممکن است با جریمه های قانونی روبه رو شود. در این موارد، کارآموزان می‌توانند به مراجع قانونی مراجعه و از حقوق خود دفاع کنند.
حداقل حقوق کارآموز طبق قانون کار چقدر است؟
بر اساس نظر مشاور اداره کار، حداقل حقوق کارآموز به نوع قرارداد بستگی دارد. در برخی از موارد که کارآموز فقط آموزش می‌بیند و فعالیت تولیدی ندارد، ممکن است حقوقی دریافت نکند. اما در صورتی که فرد در کنار آموزش، وظایفی را بر عهده داشته باشد، کارفرما موظف است حداقل حقوق مصوب وزارت کار را پرداخت کند.
وکیل اداره کار تأکید دارد که کارآموزانی که قرارداد رسمی یا توافق نامه کتبی با کارفرما دارند، مشمول حداقل حقوق تعیین شده توسط شورای عالی کار هستند. این مبلغ ممکن است نسبت به نیروی کار رسمی کمتر باشد، اما نباید به گونه ای باشد که موجب سوءاستفاده از نیروی کار رایگان شود. همچنین، اضافه کاری و سایر مزایا می‌توانند در قرارداد ذکر شوند.
طبق آیین نامه انضباطی کار، هرگونه پرداختی به کارآموز باید شفاف و بر اساس توافق اولیه باشد. اگر کارفرما از پرداخت حقوق تعیین شده خودداری کند، کارآموز می تواند از طریق مراجع قانونی پیگیری کند.
آیا کارآموزی بدون حقوق قانونی است؟
بسیاری از کارفرمایان، دوره های کارآموزی را بدون پرداخت حقوق برگزار می‌کنند. بر اساس نظر مشاور اداره کار، اگر کارآموزی صرفاً جنبه آموزشی داشته باشد و فرد در فرآیندهای عملیاتی شرکت نکند، ممکن است پرداخت حقوق الزامی نباشد. اما اگر کارآموز در فرآیند کاری نقش دارد، عدم پرداخت حقوق غیرقانونی است.
مشاور قانون کار توصیه می‌کند که پیش از شروع کارآموزی، افراد درباره حقوق و مزایای خود اطلاعات کسب کنند. برخی شرکت ها از کارآموزان به عنوان نیروی ارزان قیمت استفاده کرده و پس از مدتی آن‌ها را بدون پرداخت حقوق یا بیمه کنار می‌گذارند. بنابراین، داشتن یک قرارداد مشخص و شفاف بسیار مهم است.
بر اساس آیین‌نامه انضباطی کار، اگر کارآموز در شرکت وظایف مشخصی داشته باشد و کارفرما از پرداخت حقوق خودداری کند، این موضوع قابل پیگیری قانونی است. به همین دلیل، داشتن قرارداد کتبی از همان ابتدا میتواند از بسیاری از مشکلات جلوگیری کند.
مدت زمان کارآموزی در قانون کار چگونه تعیین می‌شود؟
مدت زمان کارآموزی معمولاً بسته به نوع صنعت و سازمان متفاوت است. مشاور اداره کار اعلام کرده است که برخی از دوره های کارآموزی بین ۳ تا ۶ ماه طول می کشند، اما در برخی مشاغل فنی، دوره های کارآموزی ممکن است تا یک سال نیز ادامه داشته باشد.
مشاور قانون کار تأکید دارد که مدت زمان کارآموزی باید در قرارداد مشخص شود. در صورتی که کارفرما بدون توافق قبلی، مدت کارآموزی را افزایش دهد، کارآموز میتواند از مراجع قانونی درخواست رسیدگی کند. همچنین، در برخی موارد، دوره های آموزشی رسمی در دانشگاه‌ها و مؤسسات فنی حرفه ای، مدت زمان مشخصی دارند که باید رعایت شود.
طبق آیین نامه انضباطی کار، چنانچه کارآموز نتواند در مدت تعیین شده مهارت های لازم را کسب کند، کارفرما میتواند قرارداد او را تمدید کند. با این حال، هرگونه تمدید باید بر اساس توافق طرفین انجام شود و کارآموز نیز حق دارد درخواست استخدام یا دریافت حقوق بیشتر را مطرح کند.
نتیجه گیری
دوره های کارآموزی می‌توانند فرصتی مناسب برای کسب تجربه و ورود به بازار کار باشند، اما آگاهی از حقوق قانونی در این دوره بسیار مهم است. بر اساس نظرات مشاور اداره کار و مشاور قانون کار، شرایط پرداخت حقوق و بیمه برای کارآموزان بستگی به نوع قرارداد و وظایف محول شده دارد.
همچنین، رعایت آیین نامه انضباطی کار میتواند به جلوگیری از مشکلات حقوقی و تضییع حقوق کارآموزان کمک کند. بنابراین، توصیه می‌شود قبل از شروع کارآموزی، اطلاعات کافی درباره حقوق قانونی خود کسب کرده و از قراردادهای رسمی استفاده کنید.
