روز نهم رمضان‌المبارک و تمنای رحمت واسعه الهی

خداوند رحمت
ما در آغازین کلمات قرآن، با نام خداوند بخشنده مهربان یا با «بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِیمِ» آغاز می‌‎کنیم. کلمه «الرحمن» در سراسر قرآن 157 مرتبه و «الرحیم»، «رحیم» و «رحیما» در مجموع 166 بار آمده و به غیر از یک مورد این واژگان به عنوان صفت الهی بیان شده است.
از دو نوع رحمت رحمانیه و رحیمیه سخن گفته شده است که نخسین آن به معنای رحمتی بی‌کران و فراگیر بر همه هستی و نوع دیگر آن، رحمتی است که تنها پرهیزگاران و نیک‌سیرتان را شامل می‌شود.
نعمات الهی مانند «بعثت پیامبران، نزول باران، توان یافتن انسان در تسخیر پدیده‌های طبیعی، دور شدن بلایا از انسان، آسان‌گیری خداوند نسبت به انسان و پذیرفته شدن توبه او» در قرآن مصادیق رحمت خداوند عنوان شده است و البته انسان می‌تواند با اعمال نیک، خود را بیشتر در معرض رحمت الهی قرار دهد.
دانشنامه حوزوی ویکی فقه به نقل از علم‌الیقین فی اصول‌الدین، در این زمینه می‌نویسد «رحمت خداوندی از ویژگی‌های تمامیت، عمومیت و کمال، بهره‌مند است و «تمامیت» بدین معناست که خداوند می‌خواهد نیازمندی و ناتوانی را از جمیع نیازمندان بردارد. «عمومیت» بدین معناست که گستره رحمت الهی هم نیک‌سیرتان و شایستگان را دربرمی‌گیرد و هم بدسیرتان و سرکشان را و هم مؤمنان و هم کافران را و هم در این جهان مشمول آنان می‌شود و هم در آن جهان. «کمال» به این معناست که خداوند مانند مردمان مهربان و نیکوکار، بر اثر مهربانی آوردن و نیکی کردن، دچار رنج و تعب نمی‌شود». از این رو می‌توان خداوند را خدای رحمت دانست، زیرا او تمامیت دارد و مطلق است و به این معنا خداوند بنا به ذات خود، مرجع رحمت است.
رحمت الهی در قرآن
رحمت الهی در قرآن انعکاس زیادی یافته است. در قرآن خداوند رحمت را بر خود واجب کرده؛ «...قُلْ لِلَّهِ کَتَبَ عَلَى نَفْسِهِ الرَّحْمَةَ...: ... رحمت (و بخشش) را بر خود حتم کرده...». (انعام، 12) همچنین رحمت الهی گسترده و شامل هر چیزی می‌شود «...وَرَحْمَتِی وَسِعَتْ کُلَّ شَیْءٍ ...: ... و رحمتم همه چیز را فرا گرفته ...».(اعراف 156) همچنین جایگاه این امر الهی چنان است که تنها گمراهان از آن مایوس می‌شوند «قَالَ وَمَنْ یَقْنَطُ مِنْ رَحْمَةِ رَبِّهِ إِلَّا الضَّالُّونَ: گفت چه کسی غیر از گمراهان از رحمت پروردگارش مایوس ‍ می‌شود». (حجر، 56) سخن درباره رحمت بسیار می‌تواند ادامه یابد؛ اما همین رحمت تمنای مومنان در روز نهم ماه مبارک رمضان قرار گرفته است.
روز نهم رمضان‌المبارک و تمنای رحمت واسعه الهی
چنانچه آمد رحمت الهی در قرآن بی‌کران وصف شده است و ناامیدان از آن تنها گمراهان خوانده شده‌اند، از این رو چه زیباست که روزی از ماه خدا تقاضای این رحمت بی‌کران را داشت.
آیت‌الله گرامی درباره رحمت الهی و تفسیر این فراز از دعای ماه مبارک، می‌گوید: رحمت بیکران حضرت حق، به گونه‌ای است که همه موجودات، اعم از نبات، جماد و حیوان، انسان و مسلمان و کافر و... را در برگرفته است؛ خداوند به همه این‌ آفریده‌ها نعمت وجود را اعطا کرده و به همه آنها، نعمت سلامت و نعمت‌های جسمی و روحی داده است. خدایا از آن رحمتی که گستره بسیار بزرگی دارد، نصیبی هم به من بده. این درخواست رحمتی که از حق متعال می‌کنیم یک رحمت مضاعفی است که می‌طلبیم. این رحمت شامل مسائل مادی و معنوی و حتی زندگی پس از مرگ نیز می‌شود.