به گزارش
خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا)، نشست علمی تحجر و تکفیر از منظر گفتمان سیاسی امام خمینی(ره) دوشنبه 20 اردیبهشت با سخنرانی داود مهدوی‌زادگان و غلامعلی رجایی در سازمان جهاد دانشگاهی برگزار شد.
در این نشست غلامعلی رجایی بحث خود را با بیان سخنی از سیداحمد خمینی آغاز کرد و گفت: «اگر از من به عنوان فرزند امام بپرسند از دید امام بزرگ‌ترین خطری که متوجه نظام و اسلام است چیست؟ من نمی‌گویم آمریکا، بلکه به تحجر بعضی از مسلمانان اشاره می‌کنم». پس از دید امام خمینی(ره) تحجر مسئله مهمی است که قدمت آن به زمان پیامبر اسلام(ص) و امیرالمومنین باز می‌گردد.
نویسنده کتاب «برداشت‌هایی از سیره امام خمینی(ره)» افزود: تحجر از منظر امام خمینی(ره) طلبه‌های جوان را مورد هدف قرار می‌دهد که در آینده رهبری و مرجعیت امت اسلامی را برعهده می‌گیرند. البته بحث تحجر برخلاف آنچه گفته می‌شود لایه‌هایی در خارج از دین دارد و به عنوان ایادی بیگانه عمل می‌کند و قابلیت این را دارد که یک امر ساختگی و جعلی باشد.
وی در ادامه گفت: اما تحجر به چه معناست؟ تحجر از «حجر» و سنگ می‌آید؛ یعنی مفاهیمی که سنگ شده‌اند. یکی از مهم‌ترین ویژگی‌های متحجرین اعتقاد آن‌ها به «گذشته‌گرایی» است، یعنی آن‌ها هر آنچه که در گذشته نبوده است را منکر می‌شوند از جمله عینک، قاشق و چنگال، رادیو، گوجه فرنگی و...
رجایی با نقل خاطره‌ای از محمدرضا بهشتی گفت: « پدرم در شهر اصفهان در حال رانندگی بود که پسری از اهالی آنجا به پدرم گفت: روحانی را چه به رانندگی کردن و رادیو گوش دادن». در واقع یکی از مشکلات مرحوم بهشتی این بود که زبان انگلیسی در دبیرستان‌ها آموزش می‌داد. اما ما در حال حاضر به بحث‌هایی که در دهه 20 مطرح می‌شد می‌خندیم.
این پژوهشگر تاریخ معاصر افزود: تاکید متحجرین بر سنت محض است، به‌همین خاطر با بنای حکومت اسلامی مخالفت می‌کردند؛ چرا که معتقد بودند قبل از ظهور مهدی موعود(عج) تشکیل حکومت به شکست منجر می‌شود.
وی ادامه داد: اما چه اتفاقی می‌افتد که در یک مکتب 2 نگرش متضاد شکل می‌گیرد؛ جریان اسلام رفاه و جریان انبیاء ریشه در چه باورهایی دارند؟ جریان رفاه با محافظه‌کاری و احتیاط سروکار دارد، به همین خاطر قائلین به این باور حتی یک جمله علیه طاغوت پهلوی، آمریکا و اسرائیل بر زبان نمی‌آوردند و پیکان انتقاد آن‌ها به سمت روحانیت مبارز نشانه می‌رفت.
این پژوهشگر تاریخ معاصر افزود: این‌جا این پرسش مطرح می‌شود که چرا استعمار از حربه تحجر استفاده می‌کند؟ شواهد نشان می‌دهد که استعمار با اسلامی که گنج عزلت را اختیار کرده باشد کاری ندارد و اگر اسلام را محدود به حوزه خصوصی افراد کند به هدف خود رسیده است.
نویسنده کتاب «امام به روایت امام» اظهار کرد: همواره مسلمانان از 2 طریق ارعاب و نفوذ مورد حمله قرار می‌گرفتند؛ اما ارعاب هیچ‌گاه نتوانست مسلمانان را به حاشیه بکشاند، اما متاسفانه نفوذ صدمات زیادی به بدنه اسلام وارد کرده است. از منظر امام خمینی(ره) تحجر، عرصه جریان نفوذ است و امری وارداتی، جعلی و ساختگی محسوب می‌شود. اگر ادبیات امام را مطالعه کنیم هیچ‌گاه از واژگان درشت علیه طرف مقابل خود استفاده نمی‌کردند، اما در مقابل متحجرین از عباراتی چون این افعی‌ها و ... استفاده می‌کردند.
وی در ادامه گفت: یکی از شاخصه‌های شخصیت امام(ره) این بود که هیچ‌گاه در برابر کسی عقب‌نشینی نمی‌کردند، اما تاریخ گواهی می‌دهد که امام(ره) 2 بار علیه متحجرین عقب‌نشینی کردند؛ نخست، زمانی که خود تفسیر سوره حمد می‌کردند و بار دیگر زمانی که عبدالکریم سروش در صدا و سیمای جمهوری اسلامی مثنوی معنوی را تفسیر می‌کرد. بعد اعتراض‌هایی که علیه این برنامه‌ها انجام شد، امام دستور دادند که این برنامه‌ها تعطیل شوند.
حجت‌الاسلام داود مهدی‌زادگان با اشاره به اینکه اساسا تکفیر و تحجر در زمانی ظهور پیدا کرد که گفتمان سیاسی امام (ره) در جامعه مطرح شد، اظهار کرد: تحجر در دورانی اهمیت صد چندان پیدا کرد که گفتمان سیاسی امام (ره) نیز ظهور کرد و در برابر آن قرار گرفت، اما در عین حال ممکن است که افرادی نسبت به امام (ره) نیز دچار تحجر شوند و به نوعی با رفتارهایشان امام (ره) را علیه امام قرار دهند.
وی ادامه داد: اینکه عده‌ای امروز هم بخواهند با شرایط ویژه تاریخی امام (ره) زندگی کنند و با توجه به موقعیت‌های زمانه ایشان رفتار کنند، یک رفتار تحجرآمیز و آمیخته با گذشته‌گرایی است.
مهدی‌زادگان افزود: ما باید منطق حاکم بر گفتمان سیاسی امام (ره) در زمان حاضر را هم به دست بیاوریم تا بتوانیم طبق آن با امام (ره) در زمان حاضر زندگی و رفتار کنیم که اگر چنین نکنیم در دام تحجرگرایی خواهیم افتاد.
مهدی‌زادگان با تاکید بر اینکه ما همواره نیازمند تحلیل گفتمان سیاسی امام (ره) هستیم، گفت: بهترین شخصی که گفتمان سیاسی امام (ره) را توضیح داده است رهبری هستند که در سالگرد رحلت امام (ره) در سال گذشته به این موضوع اشاره عمده‌ای داشتند.
عضو هیأت علمی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی گفت: از دیدگاه امام خمینی (ره) تحجر، تفکری است که دین جدای از سیاست معرفی می‌شود. امام (ره) تحجرگرایی را به 2 دسته سنتی و مدرن تقسیم می‌کردند و معتقد بودند هر کس قائل به جدایی دین از سیاست باشد متحجر است؛ چرا که چنین شخصی قائل به محدودیت و انسداد دین است و گمان می‌کند دین فقط در حوزه‌های خاصی کاربرد دارد.
وی افزود: این دیدگاه صرفا دیدگاه مسلمانان سنت‌گرا نیست؛ چرا که روشنفکران هم می‌توانند درباره دین چنین تفکری داشته و قائل به محدودیت دیانت در جامعه شوند.
مهدی‌زادگان با بیان اینکه در حال حاضر مقدس نماهای متحجر در جامعه کمتر ظهور و بروز دارند، اما متحجران مدرن بیشتر خودشان را نشان می‌دهند، اظهار کرد: متحجران مدرن با تکیه بر امپراتوری‌های رسانه‌ای و قدرت‌های بین‌المللی فعالیت‌شان را به شدت افزایش دادند و کانون تفکر آن‌ها نیز جدایی دین از سیاست است و در واقع روشنفکری امروزه جای متحجرین گذشته را گرفته است.
وی در آخر گفت: ما در اسلام مفهومی با نام تکفیر در فقه شیعه و سنی نداریم و این نوع تفکر اساساً یک تفکر وارداتی است که از ناحیه دنیای مدرن به جامعه اسلامی تزریق شده است و تمام جریان‌های تکفیری که امروز شاهد آن هستیم نیز با آن نسبت دارند.
