زینب کبری سلام الله علیها،پیامبر خون شهدای کربلا و همراه حسین«ع»در نهضت خونین عاشورا .حضرت زینب،دختر امیر المؤمنین و فاطمه زهرا«ع»در سال پنجم هجری،روز 5 جمادی الأولی در مدینه،پس از امام حسین«ع»به دنیا آمد.از القاب اوست:عقیله بنی هاشم، عقیله طالبیین، موثقه، عارفه، عالمه، محدثه، فاضله، کامله، عابده آل علی. زینب را مخفف«زین اب» دانسته اند، یعنی زینت پدر.
امام حسین«ع»هنگام دیدار، به احترامش از جا برمی خاست. زینب کبری، از جدش رسول خدا و پدرش امیر المؤمنین و مادرش فاطمه زهرا«ع» حدیث روایت کرده است.(1) این بانوی بزرگ، دارای قوت قلب، فصاحت زبان، شجاعت، زهد و ورع، عفاف و شهامت فوق العاده بود.(2) شوهرش، عبد الله بن جعفر (پسر عموی خودش)بود.از این ازدواج، دو پسر حضرت زینب به نامهای محمد و عون، در کربلا به شهادت رسیدند.
وقتی امام حسین«ع» پس از امتناع از بیعت با یزید، از مدینه به قصد مکه خارج شد، زینب نیز با این دو فرزند، همراه برادر گشت. در طول نهضت عاشورا، نقش فداکاریهای عظیم زینب، بسیار بود. سرپرست کاروان اسیران اهل بیت و مراقبت کننده از امام زین العابدین «ع» و افشاگر ستمگری های حکام اموی با خطبه های آتشین بود. زینب، هم دختر شهید بود، هم خواهر شهید، هم مادر شهید، هم عمه شهید. پس از عاشورا و در سفر اسارت، در کوفه و دمشق، خطابه های آتشینی ایراد کرد و رمز بقای حماسه کربلا و بیداری مردم گشت. پس از بازگشت به مدینه نیز، در مجالس ذکری که برای شهدای کربلا داشت، به سخنوری و افشاگری می پرداخت. وی به«قهرمان صبر» شهرت یافت.
در سال 63 و به نقلی 65 هجری درگذشت. قبرش در زینبیه(در سوریه کنونی) است.
برخی نیز معتقدند مدفن او در مصر است. در کتاب «خیرات الحسان» آمده است: در مدینه قحطی پیش آمد. زینب همراه شوهرش عبد الله بن جعفر به شام کوچ کردند و قطعه زمینی داشتند. زینب در همانجا در سال 65 هجری در گذشت و در همان مکان دفن شد.(3)
صبح ازل طلیعه ایام زینب است
پاینده تا به شام ابد نام زینب است
در راه دین لباس شهامت چو دوختند
زیبنده آن لباس بر اندام زینب است
بارزترین بعد زندگی حضرت زینب، همان پاسداری از فرهنگ عاشورا بود که با خطابه هایش، پیام خون حسین«ع» را به جهانیان رساند. در این زمینه، نوشته ها و سروده های بسیاری است، از جمله این شعر:
سر نی در نینوا می ماند اگر زینب نبود
کربلا در کربلا می ماند اگر زینب نبود
چهره سرخ حقیقت بعد از آن طوفان رنگ
پشت ابری از ریا می ماند اگر زینب نبود
چشمه فریاد مظلومیت لب تشنگان
در کویر تفته جا می ماند اگر زینب نبود
زخمه زخمی ترین فریاد،در چنگ سکوت
از طراز نغمه وا می ماند اگر زینب نبود
در طلوع داغ اصغر،استخوان اشگ سرخ
در گلوی چشمها می ماند اگر زینب نبود
ذو الجناح داد خواهی،بی سوار و بی لگام
در بیابانها رها می ماند اگر زینب نبود
در عبور از بستر تاریخ،سیل انقلاب
پشت کوه فتنه ها می ماند اگر زینب نبود(4)
خود زینب نیز از فصاحت و ادب برخوردار بود.در هنگام دیدن سر بریده برادر، خطاب به او چنین سرود: «یا هلالا لما استتم کمالا...» بعدها هم در سوگ حسین«ع» اشعاری سرود، با این مطلع: «علی الطف السلام و ساکنیه...»: سلام بر کربلا و برآرمیدگان آن دشت، که روح خدا در آن قبه ها و بارگاههاست. جانهای افلاکی و پاکی که در زمین خاکی، مقدس و متعالی شدند، آرامگاه جوانمردانی که خدا را پرستیدند و در آن دشتها و هامونها خفتند. سرانجام، گورهای خاموششان را قبه هایی افراشته در برخواهد گرفت، و بارگاهی خواهد شد، دارای صحنهای گسترده و باز...
پی نوشتها
1الحسین فی طریقه الی الشهاده،ص .65
2درباره مقامات معنوی زینب و ویژگیهایش،ر.ک:«الخصائص الزینبیه»از سید نور الدین جزایری .
3درباره زندگینامه حضرت زینب، از جمله ر.ک:«بطلة کربلا» عایشه بنت الشاطی، که با نام «زینب، بانوی قهرمان کربلا» به قلم حبیب الله چایچیان و مهدی آیت الله زاده ترجمه شده است.
4قادر طهماسبی(فرید.
