سؤال و جواب از مراجع عظام تقلید

حضرت آیة اللّه خامنه ای: مراعات کامل حجاب اسلامی در برابر نامحرم در هر حال لازم است و فیلمبرداری از مجالس زنانه یا از مجالس مختلط اگر مستلزم نظر حرام یا موجب اشاعه فساد و ترتیب مفاسد باشد جایز نیست. (مجله نصیحت شماره ۱۴۳)

سوال: فیلم برداری و عکاسی در برخی مجالس عروسی که به علت لاابالیگری مسائل محرم و نامحرم احیانا رعایت نمی شود توسط عکاس زن که شغلش اینکار است چه حکمی دارد؟

حضرت آیة اللّه صافی گلپایگانی: در صورتیکه فیلمبرداری ملازم با ارتکاب محرّم مثل نظر به نامحرم و مانند آن باشد جایز نیست.

حضرت آیة اللّه مکارم شیرازی: جایز نیست.

حضرت آیة اللّه سیستانی: اگر مفسده بر آن مترتب باشد یا مستلزم نگاه حرام باشد جایز نیست.

حضرت آیة اللّه تبریزی: چنانچه ترویج فساد در جامعه باشد جایز نیست.

حضرت آیة اللّه فاضل لنکرانی: برای عکاس زن اشکال ندارد مشروط بر اینکه خودش مرتکب کار حرامی نشود.

سؤال: در صورتیکه سوژه و یا قالب موضوع حاکم بر فیلمی اقتضا نماید که کارگردان و یا بازیگران مؤنث (مسلمان یاغیر مسلمان) حجاب کامل، یا اصلاً حجاب را رعایت نکند از نظر شرعی ساخت، نمایش و تماشای چنین فیلمی چه حکمی دارد؟

حضرت آیة اللّه خامنه ای: هر گونه فیلمی که در ساخت آن ضوابط شرعی اهمال شود و یا مفاسدی بر آن مترتب باشد اشکال دارد بلکه ساختن، نمایش و تماشای آن جایز نیست. (نشریه نصیحت شماره 156)

حضرت آیة اللّه فاضل لنکرانی: اگر ساختن فیلم مستلزم انجام کاری خلاف شرع باشد جایز نیست.

حضرت آیة اللّه صافی گلپایگانی: اشکال دارد.

حضرت آیة اللّه تبریزی: بر زن واجب است بدن و زینت خود را از نامحرم بپوشاند و اختلاط زن و مرد جایز نیست و ساختن فیلم یا سوژه آن مجوز ارتکاب معصیت نمی شود، و تماشای فیلم های مزبور نیز چنانچه موجب تهییج شهوت بر حرام یا مستلزم گوش دادن به موسیقی لهوی باشد جایز نیست.

حضرت آیة اللّه سیستانی: اگر ساخت آن مستلزم نگاه محرَّم است جایز نیست، همچنین اگر مفسده بر آن مترتب باشد، و نمایش آن دائر مدار مفسده و عدم آن است.

حضرت آیة اللّه بهجت: دیدن نامحرم از طریق تلویزیون و شنیدن صدای آنها که مقرون به فساد و ریبه است اشکال دارد و بعضی اقسام آن حرام یقینی است. «نقل از رساله»

حضرت آیة اللّه مکارم شیرازی: در مورد مسلمانان جایز نیست و در مورد غیر مسلمانان در صورتی جایز است که منشأ فسادی نباشد.

سوال: خوانندگی زنان در مجالس زنانه (روضه یا مولودی) در حالیکه با بلندگو صدای آنها در کوچه و خیابان توسط نامحرمان شنیده می شود و چه بسا موجب تحریک آنان می شود چه حکمی دارد؟

حضرت آیة اللّه خامنه ای: با فرض اینکه موجب مفسده است جایز نیست. (مجموعه استفتائات)

حضرت آیة اللّه سیستانی: اگر صدا تحریک کننده باشد جایز نیست.

حضرت آیة اللّه صافی: چون معرضیت برای فساد اخلاق و ریبه و التذاذ دارد محل اشکال است.

حضرت آیة اللّه فاضل لنکرانی: در فرض مزبور جایز نیست.

حضرت آیة اللّه بهجت: در فرض مزبور اشکال دارد و اگر موجب تحریک نامحرم بشود حرام قطعی است.

حضرت آیة اللّه تبریزی: چیزهائیکه موجب تحریک است نباید واقع شود.

حضرت آیة اللّه مکارم شیرازی: اگر با صوت و آهنگ باشد اشکال دارد.

سوال: ضرب، دف و دایره زدن در مجالس ائمه معصومین(ع) چه صورت دارد؟ در برخی جلسات خصوصا زنانه گروه هائی با گرفتن مبالغ سنگین بوسیله این آلات اجرای برنامه می کنند و در برابر اعتراضات به سخن معصومین(ع) که فرمودند: «در شادی ما شاد و در عزای ما عزادار باشید» استناد می کنند آیا اینگونه حرکات موجب رضایت اهل بیت(ع) و در راستای این حدیث شریف و مشروع می باشد؟ و دعوت از این گروهها و افراد و پول دادن به آنها چه صورت دارد؟

حضرت آیة اللّه بهجت: برپائی آن مجالس و پول دادن به آنها حرام است.

حضرت آیة اللّه صافی گلپایگانی: هیچ یک جایز نیست و در مجالس مربوط به اهل بیت (ع) توهین به مقامات آن بزرگواران نیز می باشد و در ایام شادی آن بزرگواران این گونه حرکات موجب غضب آنهاست و با انجام معاصی نمی توان در این مراسم ابراز شادی کرد و دعوت از مجریان این گونه برنامه ها و پول دادن در مقابل آن جایز نیست و اگر اشخاص از این مجریان دعوت کنند و یا به آنها پول بدهند و یا در مجالس آنها شرکت کنند موجب رواج منکرات شده اند و قلب مبارک امام زمان ارواحنافداء را نگران می سازند.

حضرت آیة اللّه فاضل لنکرانی: بطور کلی هر امری که هتک و بی احترامی به ائمه اطهار(ع) تلقی شود جایز نیست، و ظاهرا مجموع این اعمال عرفا هتک محسوب می شود.

حضرت آیة اللّه تبریزی: استعمال آلات لهو در مجالس معصومین(ع) جایز نیست و نیز حضور در مجالسی که این برنامه ها در آن اجرا می شود جایز نیست و گرفتن پول برای امر مزبور جایز نیست مجالس معصومین(ع) باید طوری باشد که مردم را به فضایل و سفارش های معصومین(ع) آشنا نماید و آنها را به یاد خداوند متعال بیندازد.

حضرت آیة اللّه سیستانی: اگر زدن به کیفیت لهوی باشد که غالبا هم چنین است حرام است و در غیر این صورت هم مناسب اهلبیت(ع) نیست و اگر هتک شمرده شود حرام است و آن حدیث شامل اظهار شادی به کیفیت محرّم نیست.

سوال: دختران می پرسند، آیا می توانیم جهت بازی در فیلم یا تئاتر آموزش بازیگری ببینیم؟ با توجه به آنکه مربی آنان معمولاً مردان می باشند خواهشمند است نظر مبارکتان را بفرمایید.

حضرت آیة اللّه خامنه ای: اگر مربی مرد است و آموزش ذکر شده فسادی دارد، جایز نیست، در فرض سؤال چنانچه موجب فساد است یا مراعات حجاب شرعی نمی شود یا جلب نظر نامحرم می شود، جایز نیست.

حضرت آیة اللّه بهجت: اختلاط زن و مرد جایز نیست و همچنین اگر موجب مفسده یا ترک واجب یا فعل حرامی شود جایز نیست.

حضرت آیة اللّه صافی گلپایگانی: جایز نیست.

حضرت آیة اللّه تبریزی: اختلاط زن و مرد که معرض فساد و وقوع در حرام است، مثل شوخی کردن با همدیگر و مسخره بازی درآوردن به اسم نمایش، جایز نیست.

حضرت آیة اللّه فاضل لنکرانی: اگر مستلزم امر حرامی مثل نگاه مستقیم زن و مرد یا تماس بدنی باشد جایز نیست.

حضرت آیة اللّه مکارم شیرازی: در صورتی که مربی آن زن باشد و هدف صحیح فرهنگی برای این بازی ها وجود داشته باشد مانعی ندارد.

سؤال: متأسفانه گروههای سرود متشکل از پسران و دختران به شکل نامناسب در محافل به اجرای برنامه می پردازند. آیا تشکیل چنین گروهها و شرکت در محافلی که آنها اجرای برنامه می کنند، چاپ عکس و ترویج آن توسط برخی مطبوعات یا پخش آن از تلویزیون چه صورت دارد؟

حضرت آیة اللّه خامنه ای: در صورت بدآموزی و ترتّب مفسده حرام است و هر عملی که سبب ترویج حرام باشد حرام است.

حضرت آیة اللّه صافی: امور مذکوره در سؤال خلاف شرع و حرام است و مفاسد آن بر کسی پوشیده نیست.

حضرت آیة اللّه تبریزی: ترویج اموری که مبدأ فساد در جامعه شود جایز نیست.

حضرت آیة اللّه بهجت: جایز نیست.

حضرت آیة اللّه مکارم شیرازی: حرام است.

سؤال: معمولاً مرسوم است که در جشنواره های هنری کشوری و منطقه ای... از گروه های سرود آنهم با ادوات و ابزاری مانند دوتار، شش تار، پیانو، تمبک، دایره و رقص دسته جمعی و چوب بازی استفاده می شود؛ در این رابطه حکم اللّه را بیان فرمایید. چنانچه اشکال شرعی دارد، مشاهده می شود که مسائل فوق الذکر در سیمای جمهوری اسلامی پخش می گردد استفاده از آن برای ما چه حکمی دارد.

جواب: اگر در نظر شنونده از قسم خوانندگی و نوازندگی مطرب لهوی که غالبا در مجالس لهو و گناه از آن استفاده می شود نباشد گوش دادن به آن اشکال ندارد، و گر نه جایز نیست، و مجرّد پخش از صدا یا سیما حجت شرعی بر اباحه و حلّیت آن برای شنونده نیست.

فتوای مقام معظم رهبری در مورد استفاده از آلات و ابزار موسیقی و اشتغال به نوازندگی در پایگاه های بسیج جهت جذب جوانان:

بسمه تعالی

استفاده از آلات و ابزار موسیقی در نواختن مطرب لهوی حرام است، و استعمال این قبیل آلات حتی در غیر موسیقی مطرب لهوی اگر مستلزم مفاسدی باشد جایز نیست. ولی استفاده از آلات موسیقی در نواختن موسیقی غیر مطرب لهوی چنانچه مفاسدی بر آن مترتب نباشد فی نفسه منعی ندارد، لیکن در هر صورت ترویج موسیقی و اهتمام و اشتغال به آن با هدف های نظام اسلامی منافات دارد مخصوصا اشتغال به نوازندگی در پایگاه بسیج برای عزیزان بسیجی وجهی ندارد و صلاح نیست، جلوگیری از محرمات و مفاسد اجتماعی، و جذب جوانان و نیروی مقاومت اسلامی راهش پرداختن به نوازندگی نیست، بلکه باید از طریق امر به معروف و نهی از منکر و کارهای فرهنگی مناسب اقدام شود، ان شاءاللّه موفق باشید.

آموزش موسیقی و نوازندگی به نونهالان و نوجوانان موجب انحراف آنان و ترتب مفاسد است و جایز نیست. بطور کلی ترویج موسیقی با اهداف عالیه نظام اسلامی منافات دارد، مسئولین فرهنگی مجاز نیستند سلیقه های شخصی خود را به اسم نشر فرهنگ و معارف در آموزش و پرورش نوجوانان به کار بگیرند.

سؤال: با توجه به ترویج موسیقی از طرف بعضی مراکز فرهنگی، برخی می گویند: غنا حرام است و موسیقی اشکال ندارد، لطفا فرق بین غنا و موسیقی را بیان فرمایید و برخی می گویند: موسیقی اصیل وسنتی اشکال ندارد، لطفا نظرتان را بفرمایید.

حضرت آیة اللّه تبریزی: غنا (آوازه خوانی مناسب مجالس خوشگذرانی که در مضمون باطل باشد) و گوش دادن به آن حرام است و بنابر احتیاط واجب باید از مطلق خواندنی که با ترجیع صوت (چهچه) است و لو در مضمون باطل نباشد اجتناب نمود و نیز موسیقی لهوی (نواختن با آلات مخصوصه که مناسب خوشگذرانی باشد) و گوش دادن به آن حرام است. موسیقی ای که مناسب خوشگذرانی باشد حرام است و بین انواع آن فرقی نیست چه سنّتی باشد یا غیر آن.

حضرت آیة اللّه فاضل لنکرانی: غنا آوازی است که در آن صدا را در گلو می گردانند که به زبان عرفی چهچهه می گویند و طرب انگیز هم باشد و مناسب مجالس لهو و لعب هم باشد که این حرام است و موسیقی به یک تعریف، ترکیب اصوات است به نحوی که خوش آیند باشد. لذا اگر مناسب مجالس لهو و لعب باشد حرام است. (جامع المسائل)

حضرت آیة اللّه مکارم شیرازی: کلیه صداها و آهنگ های مناسب مجالس لهو و فساد، حرام است و تشخیص آن با مراجعه به اهل عرف خواهد بود.

حضرت آیة اللّه خامنه ای: غنا خوانندگی مطرب و ملهی متناسب با مجالس عیش و نوش است و موسیقی نوازندگی با همان اوصاف است و در حکم با هم فرقی ندارند و هر دو حرام است.

حضرت آیة اللّه صافی گلپایگانی: غنا عبارت از آوازی است که مشتمل بر ترجیع و صوت و طرب انگیز و مناسب با مجالس طرب باشد و موسیقی گاه بر غنا و گاه بر آلات مختلف موسیقی مانند تار، سنتور، دف و غیره اطلاق می شود.

موسیقی را اگر به همان معنای غنا و آوازها و سازها و بکار گرفتن آنها بدانیم، فراگرفتن موسیقی که از قدیم الایام بین اهل لهو و بزم متداول بود و در کشورها و مناطق مختلف انواعی از آن بکار برده می شده و می شود همه حرام است. (جامع الاحکام)

سؤال: طبق برنامه ریزی اعلام شده بنابراین است که خانه های موسیقی و هنرستان هایی در این رابطه در شهرستانها تشکیل شود که با عکس العمل مردم مواجه شده است. نظر حضرتعالی در رابطه با رواج موسیقی چیست؟

حضرت آیة اللّه خامنه ای: آموزش موسیقی و ترویج آن برای نوجوانان با اهداف نظام جمهوری اسلامی سازگار نیست.

حضرت آیة اللّه مکارم شیرازی: بدون شک تاسیس اینگونه مراکز موجب گسترش فساد است و جایز نیست.

حضرت آیة اللّه تبریزی: موسیقی لهوی تعلیم و تعلم و اجرت گرفتن برای آن حرام است و اینها مظاهر فسادی است که به خاطر مسامحه بعضی متصدیان شروع شده است.

حضرت آیة اللّه صافی: موسیقی و ترویج و تأسیس مراکز برای تعلیم آن هم حرام است.

حضرت آیة اللّه بهجت: موسیقی مطرب شنیدن آن و تعلیم و تعلم آن و تعاون آن حرام است.

سؤال: حکم استماع موسیقی های صدا و سیما یا اداره ارشاد، ساخت و تعلیم و خرید و فروش ابزار آلات موسیقی چیست؟

حضرت آیة اللّه خامنه ای: هر گونه نوازندگی مطرب لهوی که متناسب با مجالس عیش و نوش باشد حرام باشد.

حضرت آیة اللّه فاضل لنکرانی: موسیقی اگر مطرب و مهیّج و مناسب مجالس لهو و لعب باشد حرام است و در غیر این صورت مانعی ندارد و مرکز پخش تأثیری در حکم ندارد.

حضرت آیة اللّه بهجت: اگر موسیقی مطرب باشد استماع و خرید و فروش آن حرام است.

حضرت آیة اللّه صافی گلپایگانی: آنچه را عرف مردم موسیقی می دانند استماع آن و ساخت و تعلیم و تعلم و فروش آلات آن حرام است.

حضرت آیة اللّه مکارم شیرازی: کلیه صداها و آهنگ ها که مناسب لهو و فساد است حرام و غیر آن حلال است و تشخیص آن با مراجعه به اهل عرف عام خواهد بود.

حضرت آیة اللّه تبریزی: گوش دادن به موسیقی لهوی که مناسب مجالس خوشگذرانی می باشد جایز نیست و همچنین ساخت و تعلیم و خرید و فروش ابزار آلات موسیقی لهوی جایز نیست.

حضرت آیة اللّه سیستانی: اگر موسیقی مناسب مجالس لهو و عیاشی نباشد حرام نیست.