اشاره
شبکه اطلاع رسانی آل البیت(ع) یکی از شبکه های اطلاع رسانی اسلامی است که متکفل عرضه اطلاعات و داده های اسلامی شیعی می باشد. این شبکه در طول مدت کوتاهی که از تاسیس آن می گذرد توانسته است خدمات شایسته ای در جهت اهداف مورد نظر خود به مخاطبان در سطح جهان ارائه نماید. امید است با افزایش کمی و کیفی در اطلاعات مورد عرضه در این شبکه; «آل البیت » بتواند ضمن گسترش دامنه مخاطبان خود، به ارائه خدمات هرچه بیشتر و مؤثرتر در اقصی نقاط جهان بپردازد.
آنچه در اینجا می خوانید حاصل گفت وگوی «ره آورد نور» با آقای آقامیری مسئول این شبکه است.
جناب آقامیری! به عنوان اولین سؤال بفرمایید که چه اهدافی در تاسیس مرکز اطلاع رسانی جهانی آل البیت(ع) داشته اید؟ همچنین به نظر خودتان تا کنون به چه میزان به این اهداف دست یافته اید؟
بنده در ابتدا از بذل عنایتی که دوستان دارند مخصوصا از برادرانمان در مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی تشکر می کنم. در رابطه با این سؤال باید عرض کنم که هدف ما از تشکیل مرکز جهانی اطلاع رسانی آل البیت دو مسئله بود. مسئله اول ایجاد فرهنگ اینترنتی در حوزه علمیه قم و ارتباط حوزه علمیه با خارج از حوزه و جا انداختن این فرهنگ در و یا واگذاری Domain (دامنه)، اجاره فضا و خدمات متفرقه ای که اینترنت می تواند داشته باشد، بوده است. این یکی از اهداف ما بود و در این قسمت نظر ما بیشتر معطوف به آقایان علما و مراجع تقلید و دفاتر موجود در قم بود که با اینترنت مرتبط باشند و از اوضاع فرهنگی امروز دنیا بیشتر مطلع شوند. مطلب دومی که ما در تاسیس مرکز جهانی اطلاع رسانی آل البیت(ع) مد نظر داشتیم، ایجاد یک سایت بسیار بزرگ برای شیعه بوده است. همان طور که می دانید متاسفانه تبلیغ دشمنان بر روی اینترنت - به طور عام و یا به صورت خاص- بسیار زیاد است و متاسفانه مسلمانان در اینترنت فعالیت چندانی نداشته اند و به همین ترتیب فعالیت شیعه نیز اندک بوده. الحمد لله هم اینک روزنه هایی باز شده و سایت های مختلفی ایجاد گردیده است. غرض این بود که با برخورداری از یک سایت بسیار قوی بر روی اینترنت بتوانیم اولا جهان تشیع را به دیگران معرفی کنیم. علاوه بر شناساندن تشیع به دیگران، قصد داشتیم تا از این طریق به یاری دوستداران و علاقه مندان تشیع شتافته و به روشنگری در زمینه شبهات موجود که پیش روی آنان قرار دارد پرداخته شود، سؤالات پاسخ داده شود، و احکام و استفتائات تبیین گردد و تا کنون هم به همین صورت قدم گذاشته ایم.
اما اینکه در این دو هدفی که از تاسیس مرکز داشته ایم، چه میزان موفق بوده ایم، باید عرض کنم که در قسمت اول موفقیت زیادی داشته ایم. در مجموع با توجه به شبکه هایی که با همکاری برخی دوستان در قم راه اندازی شده است، می توان گفت که قم به لحاظ وسعت دامنه ارتباط با اینترنت حتی از تهران هم جلوتر است. به این ترتیب ما و نیز سایر همکارانمان - از جمله در خود مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی- احساس می کنیم قدم بسیار بزرگی را در این زمینه برداشته ایم. اما در مورد مطلب دوم که عبارت است از ایجاد یک سایت بزرگ برای شیعه، باید گفت که متاسفانه در این قسمت میزان موفقیت ما خیلی اندک بوده است. به نظر می رسد در اوایل کار با یک نوع بلندپروازی با این موضوع برخورد شده و به عبارت دیگر مطالعه لازم در این خصوص انجام نگرفته است یعنی ما به درستی نمی دانستیم که ایجاد یک سایت بزرگ روی اینترنت چه مشکلاتی دارد و چه امکاناتی می خواهد; این است که الان با این مسائل مواجه شده ایم. البته در نظر داریم که ان شاءالله تمام این مشکلات را از بین ببریم و با رفع موانع بتوانیم این سایت را که فعلا به نام «الشیعة » روی اینترنت داریم هر چه بیشتر گسترش دهیم تا بتوانیم آن را به صورت مرکزی برای دریافت سؤالاتی که از خارج قم - از اقصی نقاط جهان- وارد می شود در آوریم و بدین وسیله شیعه را معرفی کنیم.
تا کنون چه اطلاعاتی بر روی این شبکه قرار داده اید؟
اطلاعاتی که ما بر روی شبکه اطلاع رسانی قرار داده ایم بر دو قسم است; یک قسمت مربوط به خود ماست که مستقیم کار کرده ایم و تحقیقات مربوط به آن را انجام داده ایم. قسمت دیگر مربوط به کسانی است که ما برای آنها سایت ایجاد کرده ایم. ما به این مورد اخیر کار نداریم چون برخی از این قبیل مؤسسات خودشان روی این سایت اطلاعات می گذارند (اطلاعات مختلف پیرامون حدیث، قرآن، دائرة المعارف، کلام و...). اما اینکه خود ما مستقلا در این مرکز چه اطلاعاتی داریم، باید به اطلاع برسانم که حدودا بین 250 تا 300 جلد کتاب از ناحیه ما بر روی اینترنت موجود است. قصد ما این است که سایت مان در هر سه زبان فارسی، عربی و انگلیسی از قابلیت خوبی برخوردار باشد، هم از لحاظ اطلاعات و هم از لحاظ سهل الوصول بودن اطلاعات موجود بر روی سایت برای کاربران. ما در این قسمت در بخش فارسی، کتب مختلفی را بر روی اینترنت گذاشته ایم. در رابطه با قرآن 8 موضوع قرآنی در نظر گرفته ایم که حاوی مطالب متعدد و متنوعی است. همچنین در قسمت حدیث و نیز در قسمت شیعه و همین طور در قسمت خدمات و ارتباط با علما. این یک مسئله بسیار بدیعی بوده که نظر بسیاری از افراد را جلب کرده است. ما برای کلیه علمای طراز اول حوزه علمیه قم home page اختصاص داده ایم و طی آن جداگانه به معرفی این بزرگان پرداخته ایم. علاوه بر معرفی این علما و آثار و تالیفاتشان، یک پست الکترونیکی ویژه نیز به آنها در سایت خودمان داده ایم که مورد مراجعه بسیاری از کاربران خارجی قرار گرفته است. استفتائات زیادی از این طریق برای این آقایان می آید که به دفاترشان ارسال می شود. در زمینه مباحث اجتماعی و مسائل مربوط به بانوان و جوانان و کودکان مطالبی را تهیه کرده ایم. از جمله راجع به اصل «نظام خانواده » مطالبی به زبان فارسی بر روی اینترنت داریم. تمام آن مطالب را کم و بیش در بخش عربی هم داریم. متاسفانه در بخش انگلیسی خیلی موفق نبوده ایم. علت آن هم این بوده است که حجم کارمان عمدتا به دو بخش فارسی و عربی معطوف شد و در نتیجه نتوانستیم آن طور که شایسته است به ارائه مطالب به زبان انگلیسی بپردازیم. ولی در هر حال سایت انگلیسی ما نیز سایتی قابل عرضه است. ما در این سایت به سؤالات در اسرع وقت پاسخ می دهیم و در حد توان سعی خودمان را در معرفی شیعه به انجام می رسانیم. کتبی در بازار نشر موجود است، روی اینترنت آورده ایم. بعضی کتابها را خودمان ترجمه کرده ایم که در آینده چاپ خواهد شد. اطلاعات موجود روی سایت ما در همین حد است. تصور می کنم سایت ما نسبت به سایت های دیگر، اطلاعات بسیار حجیم و خوبی دارد.
مسئله ای که بر روی اینترنت مطرح است، تبلیغات بر روی سایت است که ما از آن غافل بوده ایم و راجع به سایت مان تبلیغاتی نداشته ایم. روشهای مختلفی برای تبلیغ وجود دارد که می توانیم از آن استفاده کنیم و سایت را به بسیاری جاها معرفی نماییم تا ان شاءالله بیش از پیش از رونق لازم برخوردار شود. البته بحمد لله نسبت به سایت های دیگر توفیق زیادی داشته ایم ولی انتظار ما خیلی بیشتر از اینهاست.
استقبال از شبکه چطور بوده و تا چه اندازه با مخاطبان خصوصا کاربران خارج از کشور ارتباط برقرار کرده اید؟
استقبال از سایت ما در مجموع خوب بوده است. می دانید که ما گوشه ای کوچک از این جهان نامحدود را اشغال کرده ایم و طبیعتا با عده کمی از مخاطبان مواجه هستیم. با توجه به حجم بسیار زیاد سایت های فرهنگی و غیر فرهنگی، مذهبی و غیر مذهبی، اسلامی و غیر اسلامی، شیعه و غیر شیعه بر روی اینترنت; سایت های مختلف جذابیتهای زیادی دارند هم از نظر موضوع و هم از نظر شکل ظاهری. مخاطبان نیز بر اساس خواست خودشان بیشتر به سایت های دیگر مراجعه می کنند. اما ما هم در این جهان نامحدود سهم قابل ملاحظه ای از نظر جذب مخاطب داشته ایم. تعداد مراجعان به سایت در بخش فارسی خوب بوده و جمعیت زیادی از ایرانیان خارج از کشور از جمله آمریکا، انگلیس و دیگر جاها مرتب با ما در تماس هستند و ضمن طرح سؤالات و گرفتن جواب، احساس مثبت خودشان را در خلال نظراتشان به ما منتقل نموده و اظهار تشکر می کنند. در بخش عربی هم در بسیاری از کشورها مخاطبان زیادی داشته ایم، البته نه به اندازه سایت های دیگر. چون سایت های دیگر دارای فونت و codepage عربی هستند و روی ویندوز عربی مشغول فعالیت می باشند و لذا بیش از ما طرفدار دارند. اما ما از روز اول فونت خاصی برای خودمان تعریف کرده ایم که در قسمت عربی هم از همان فونت بهره می بریم. لذا در قسمت عربی مثل قسمت فارسی موفق نبوده ایم. در مورد انگلیسی هم همان طوری که اشاره کردم کمترین کار را در قیاس با دو زبان قبلی انجام داده ایم. اما در عین حال بیشترین مخاطب ما مربوط به همان قسمت انگلیسی سایت است که تا به حال مجموعا حدود 35 هزار نفر از آن بازدید داشته اند.
چه برنامه هایی برای توسعه شبکه در دست انجام دارید؟
برای توسعه شبکه، نخستین کاری که قصد انجام آن را داریم این است که از لحاظ شکل ظاهری، سایت را با خواست مخاطبان تطبیق بدهیم. این خودش نکته خیلی مهمی است. سهل الوصول بودن دسترسی به اطلاعات هم صوصیت بسیار مهمی است یعنی اینکه از فرمتی استفاده شود که مطالب خیلی سریع و آسان در دسترس قرار بگیرد (مثل سایت های موجود روی اینترنت). بخصوص در مورد سایت هایی که از اطلاعات زیادی برخوردار هستند باید از روشهایی استفاده نمود که کاربران به سرعت به اطلاعات مورد نظر خود برسند و گر نه در صورتی که مراجعه و دستیابی به اطلاعات به یک کار خسته کننده تبدیل شود، ممکن است کاربر را به کلی از استفاده منصرف کند. لذا ما در قسمت عربی به این نتیجه گیری قطعی رسیدیم که فونت خودمان را با کد پیج های عربی تطبیق بدهیم چرا که جهان عرب عموما با ویندوز عربی سر و کار دارند و کمتر از ویندوز انگلیسی استفاده می کنند. شاید بشود گفت بسیاری از دستگاههایشان فاقد ویندوز انگلیسی است و هر چه هست عمدتا ویندوز عربی است. البته با ورود ویندوزهای جدید که بعد از سال 2000 خواهد آمد، ممکن است به طور کلی این مسئله برطرف شود ولی فعلا مسئله ویندوز عربی و انگلیسی مسئله ای است که باید مد نظر داشت. اما برای جذابیت سایت ها و برای اینکه مخاطبان استفاده بیشتری ببرند طبیعتا باید از موضوعات جدیدی استفاده کنیم و اطلاعات را روز به روز افزایش بدهیم.
مسئله بسیار مهمی که وجود دارد - چنانکه قبلا نیز اشاره کردم- مسئله تبلیغات بر روی سایت است. تبلیغات روی سایت باید خیلی گسترده باشد تا با آشنایی هر چه بهتر مخاطبان با سایت، بر تعداد آنان افزوده شود. برای نمونه جالب است بدانید که تعداد بازدید کنندگان از سایت یکی از روزنامه های موجود کشور در عرض 2 ماه حدود 14 تا 15 میلیون نفر بوده و این تازه مربوط به ماه اول و دوم افتتاح این سایت بوده است. مورد دیگر سایت خبرگزاری جمهوری اسلامی (ایرنا) است که بنا به قول سرپرست خبرگزاری در عید نوروز سال گذشته حدود 50 میلیون نفر در عرض چند روز از آن بازدید داشته اند. این یک رقم معتنابه است که از رهگذر تبلیغات مناسب به دست آمده است.
با توجه به اینکه محتوای برنامه های شما بیشتر تخصصی است; آیا شما برای استفاده عموم هم فعالیتی داشته اید؟
بلی. الان تمام برنامه های سایت - در هر سه قسمت عربی، فارسی و انگلیسی- دسته بندی شده است. در قسمت فارسی ده شمایل (icon) قرآن، حدیث، شیعه، خدمات، مسائل اجتماعی، احکام و... وجود دارد که کلا تقسیم بندی شده است مثلا وقتی به قسمت «اجتماعی » وارد می شوید می بینید که مطالب مختلفی برای بانوان، کودکان، اطفال و خانواده ها به صورت مجزا وجود دارد. این سایت از نظر شکل ظاهری نیز خیلی عالی طراحی شده است.
چه توصیه ای برای شبکه های اطلاع رسانی اسلامی که هم اکنون هم عرض با شبکه شما در تلاش هستند، دارید؟
الان وقتی به گذشته نگاه می کنیم مسئله ای که باعث خوشحالی است تعدد مراکز تولید نرم افزار، اطلاع رسانی و نیز تعدد سایت های موجود در قم و ایران است. خود این تنوع و گوناگونی مراکز، مهم و مفید است. به این مسئله فقط از دید هم عرض بودن نباید نگاه کرد. هر سایتی با شیوه های خاصی که در پیش می گیرد، جذابیتهای ویژه خودش را هم دارد. حتی اگر فرض کنیم که چند سایت هم زمان به معرفی یک شخص واحد بپردازند باز دارای مطلوبیت و جذابیتهایی هست. لذا به نظر ما تعدد سایت های شیعی خودش یک مزیت است.
اصولا وجود تنوع و تامین سلیقه ها و ذائقه های مختلف مخاطبان خودش یک مسئله عمده در دنیای امروز است. این را همه ما کم و بیش تجربه کرده ایم. مثلا وقتی خودمان سراغ موتورهای جستجو می رویم، اول به دنبال این هستیم که ببینیم راجع به فلان عنوان، چند نمونه در این سایت وجود دارد. یعنی اولین نکته مورد نظر همین «تعداد» و میزان «تنوع » است. البته هر کدام از مراکز و تشکیلاتی که دارای پایگاه می باشند در عین حال مشغول کار و فعالیت ویژه خود هم هستند. مثلا یک سایت، کار بر روی حدیث را متکفل شده است. سایت دیگر عهده دار مباحث مربوط به حوزه کلام شده. یک سایت عمدتا یا منحصرا در رابطه با تفسیر قرآن کار می کند و یک سایت دیگر هم به معرفی انقلاب مشغول است و یا یک سایت به معرفی مراجع تقلید می پردازد. هر کدام از این سایت ها یک کار خاصی را در فعالیتهای خودشان انجام می دهند و این به معنای انجام یک کار به صورت هم عرض و موازی نیست.
من معتقدم که باید بیاییم و با یکدیگر هم فکری کنیم. بنده این مطلب را هم طی دیدار و گفتگویی که در خدمت آقای شهریاری و دیگر برادران داشتیم و هم در بازدید متقابل آقایان عرض کردم که بیاییم هر کدام یک گوشه کار را بگیریم. همچنین پیشنهاد کردم که از سایت های خودمان به سایت های همدیگر ارتباط (link) داشته باشیم و تبادل اطلاعات کنیم و اعلان آمادگی کردم و گفتم که ما حاضریم همه گونه همکاری را با تمامی مؤسسات انجام دهیم.
نظر شما در خصوص کنترل شبکه اینترنت و استفاده از فیلتر به منظور تصفیه اطلاعات آلوده چیست و این مسئله را چگونه ارزیابی می کنید؟
به نظر من بهترین طریق برای کنترل اینترنت در واگذاری [ IP ] به مشترکین است نه از روی کامپیوتر و با تجهیزات فنی. به نظر ما کنترل مورد نظر باید روی افرادی که جهت اخد IP مراجعه می کنند صورت گیرد تا از صلاحیت خاص در این مورد برخوردار باشند و به هرکسی IP داده نشود. اما کنترل توسط پروکسی را مسئله زائدی می دانیم و معتقدیم که این روش طریق کاملا مطمئنی برای کنترل نیست. به نظر من کنترلی که ما هم اینک بر روی مشترکین خود داریم نسبت به آنهایی که پروکسی روی سیستم شان می گذارند بیشتر است. ما از طریق سرورهایمان می توانیم این کنترل را انجام بدهیم و ببینیم که از اطلاعات چگونه استفاده شده است. وانگهی اگر بخواهیم از فیلتر استفاده کنیم باید به فیلترهای سخت افزاری و فایروال رو بیاوریم که آن هم از هزینه بالایی برخوردار است و این مانع از آن است که به دنبال خرید چنین تجهیزاتی باشیم. در مجموع در این فکر هستیم که با همین امکانات موجود، این مشکل را حل کنیم. البته فایروال علاوه بر کنترل اطلاعات آلوده می تواند جلو خرابکاری هکرها یا نفوذگران اینترنتی را هم بگیرد. مثلا سایتی وجود دارد که برخی از پایگاههای شیعی را مورد نفوذ خود قرار داده و آنها را تخریب کرده است و پروکسی هم نتوانسته جلو آنها را بگیرد.
نحوه واگذاری IP به متقاضیان چگونه است؟
نمی دهیم. ما اکنون IP به مؤسسات تحقیقی، علمای شناخته شده، و طلابی که مورد تایید دو یا سه نفر از علما باشند و معدود افرادی از اطبا و پزشکان - با تایید علما- واگذار کرده ایم.
با توجه به دسترسی آزاد به هر گونه اطلاعات از طریق کدهای کاربری آل البیت(ع); آیا از نظر شما این مسئله با هدفتان که اطلاع رسانی اسلامی است مغایرتی ندارد؟
مسئله گذاشتن فیلتر و محدود کردن سایت مسئله ای است که قابل چشم پوشی نیست اما همان طور که در پاسخ به سؤال قبلی هم عرض کردم، نکته در اینجا است که ایجاد محدودیت و کنترل همه جانبه اینترنت با گذاشتن فیلتر ممکن به افراد صالح و کسانی است که صلاحیت دریافت IP را دارند. به این ترتیب به نظر ما این امر هیچ منافاتی با اطلاع رسانی اسلامی ندارد و ما احساس می کنیم کاملا به رسالت خود وفادار مانده ایم. بر فرض که از میان حدود 500 تا 600 مشترکی که داریم احتمالا دو سه نفر استفاده خلاف بکنند همچنان که موردی وجود داشت و ما به سرعت ارتباط را قطع کردیم. در این قبیل موارد ما تعهد می گیریم که چنانچه استفاده خلاف صورت گیرد به سرعت اقدام به قطع خط ارتباطی می کنیم و تا کنون برخورد شدید و قاطعی در این زمینه انجام شده است.
در پایان، مایل بودیم نظر حضرت عالی را در خصوص نشریه «ره آورد نور» بدانیم و اینکه اگر توصیه ای برای پربارتر شدن این نشریه نوپا دارید، بفرمایید.
راجع به نشریه ره آورد نور باید عرض کنم که این تقریبا یک کار بدیعی از حوزه علمیه قم بوده که در خصوص نرم افزارهای علوم اسلامی انجام شده است. پیشنهاد می کنم عمومیت بیشتری به نشریه بدهید. بعلاوه احساس می کنم که این نشریه در خارج از قم به نحو مطلوبی توزیع نمی شود. همین طور لازم است بر روی جذابیت مطالب آن بیشتر کار شود. مطالب مختلف آن بویژه بخش بررسی نرم افزارها برای ما خیلی جالب بود. به عنوان مثال در یکی از شماره های آن یکی از نرم افزارهای مؤسسه تحقیقاتی آل البیت(ع) مورد بررسی قرار گرفته بود. ما از بررسی انجام شده و از قضاوت منصفانه و عادلانه ای که نسبت به این نرم افزار صورت گرفته بود خیلی خوشحال شدیم و برای ما بسیار جالب توجه بود.