سومین همایش کتاب برگزیده حوزه یازدهم بهمن ماه سال جاری در محل مدرسه علمیه دارالشفای قم برگزار گردید.
در این همایش ابتدا معاونت پژوهشی و ریاست شورای عالی کتاب برگزیده حوزه، جناب حجة الاسلام و المسلحین آقای اعرافی با بیان این که یکی از اهداف برگزاری این همایش، «عرضه اندیشه به شکل روش مند و قانونمند و مبتنی بر اصالت های دینی و سنت های اصیل حوزوی و استفاده از تجارب جدید می باشد»، گفت: «از دیگر اهداف این کار هماهنگ شدن تحقیقات و جلوگیری از کارهای تکراری و موازی و تدوین یک نظام جامع است».
معاونت پژوهشی حوزه در ادامه «تعیین اولویت، پاسخگویی به نیازهای جدید و پر کردن خلأهای موجود را» از دیگر اهداف برگزاری همایش بر شمرد.
حجة الاسلام اعرافی، حضور در مجامع خارج از حوزه همانند مجامع دانشگاهی و مجامع خارج از کشور را از اقدامات این همایش توصیف کرد و در ادامه خاطر نشان کرد: «توجه به ارتباطات وسیعی که حوزه باید داشته باشد مورد نظر می باشد».
سخنرانی آیت اللّه استادی از دیگر برنامه های این همایش بود. وی با اشاره به این که جای تردید نیست که حوزه علمیه قم و سایر حوزه های علمیه باید در مسایل فرهنگی جامعه نقش تعیین کننده و بسیار مؤثری داشته باشند، گفت: «اگر قدم هایی که شروع شده رو به کمال و تصاعد نباشد، این رسالت را نمی توان انجام داد».
وی با بر شمردن دایرة المعارف های نوشت هشده و ذکر آمار و ارقام کتب منتشره گفت: «یک روز حوزه این قبیل کارها راه انجام نمی داد، ولی الان این گونه فعالیت ها و حرکت ها در واقع گزارش کارهای انجام شده در حوزه می باشد تا حوزه متهم به این نشود که کاری صورت نداده است. هم چنین این کار منجر به معرفی نسبی فعالیت های حوزه می شود. فاضل گرانقدر حوزه، با توجه به کتاب های تدوین شده دینی پیشنهاد کرد، کل کتاب های دینی با مشورت وزیر ارشاد مورد بررسی قرار گیرد.
ایشان در ادامه افزود: «اگر قرار است تشویق صورت بگیرد، نباید حق کسی ضایع شود. اثرهای بزرگان حوزه جای تقدیر دارد، اما اگر هدف تشویق فضلای جوان است، حتی در زمینه هایی که کارهای گروهی صورت می گیرد، مشخص شود که چه کسی زحمت بیش تر کشیده است». وی خاطر نشان ساخت: «محققانی هستند که زحمت می کشند، ولی ارج گذاشته نمی شوند».
آیة اللّه استادی در ادامه گفت: «با توجه به هزینه بر بودن چاپ کتاب ها، باید ملاک ها از قبیل ظواهر و دیگر خصوصیات ظاهری کتاب مد نظر قرار نگیرد».
در پایان، ایشان با تأکید بر این که کتاب منتخب و نمونه کتابی است که امام زمان بپسندد، هر چند از نظر ویراستاری اشکال داشته باشد، افزود: «با توجه به فرمایشات مقام معظم رهبری، تمام کارها باید به گونه ای باشد که مردم را متدین تر کند،. لذا اگر کتابی مورد تشویق قرار گیرد و همه دنیا هم بگویند قیمتی است، ولی برای خدا قلم نزده باشد، هیچ کدام از این تشویق ها به درد نمی خورد».در ادامه همایش، دبیر شورای عالی کتاب برگزیده حوزه، جناب حجة الاسلام حیدری فر، گزارشی از مراحل و نحوه انتخاب کتاب برگزیده حوزه را ارایه داد و اظهار داشت: «از طریق فراخوان و اطلاع رسانی فعال مراکز پژوهشی و انتشاراتی در جریان امر قرار می گیرند و سپس کتاب ها از طریق مؤلفین یا مراکز به دبیرخانه ارسال می شود».
وی گفت: امسال 381 عنوان کتاب به دبیرخانه ارسال شده که در 2 نوع طبقه بندی جای گرفته است: طبقه بندی موضوعی در 21 موضوع و طبقه بندی رشته ای که در 4 رشته تألیف، ترجمه، تحقیق و تصحیح، و اطلاع رسانی است و تعداد آثار به ترتیب رشته ها 323 عنوان تألیف، و 26 ترجمه، 29 تحقیق و تصحیح و 3 عنوان اطلاع رسانی می باشد.
حجة الاسلام حیدری فر در توضیح نحوه گزینش گفت: «گزینش در 3 مرحله صورت می گیرد؛ در مرحله اول هر موضوع را گروه کارشناسی مربوطه متشکل از 4 نفر مورد ارزیابی قرار می دهند که در این مرحله 119 اثر به مرحه بعدی راه یافت».
وی در ادامه، مرحله دوم را ارزیابی نفسی معرفی نمود. در این مرحله 3 یا 4 کارشناس، به گونه ای که از کار یکدیگر مطلع نباشند، هر کتاب را ارزیابی می نمایند و طبق آیین نامه 19 ماده ای شورای علی کتاب برگزینه، هر کتابی که 3 یا 4 امتیاز بالای 90 را بیاورد، رتبه اول و امتیاز بالای 80 رتبه دوم، و بالای 70 شایسته تقدیر می باشد.
دبیر شورای عالی کتاب برگزیده، در زمینه ملاک داوری ها گفت: «95 درصد امتیاز به محتوا از نظر اتقان متن، ادبیات، نقدآرا و منابع مورد استفاده اختصاص یافت و فقط 5 درصد به شکل کتاب و نوع حروف چینی آن تعلق گرفته است.
آقای حیدری فر هم چنین ابراز داشت: «امسال امتیاز بالای 90 نداشتیم و لذا رتبه یک نداریم». ایشان با اشاره به عملکرد سال گذشته که کتاب فرهیختگان را نیز در دستور کار داشتند، گفت: با اعتراضات فراوان موجه شدیم و فضلای جوان اظهار می داشتند با وجود فرهیختگان حوزه نوبت به آثار آنها نخواهد رسید، لذا تصمیم گرفته شد که هر ساله فقط یکی از آثار بزرگان به عنوان نمونه جهت تقدیر و تشکر از زحمات چندین و چند ساله آن ها انتخاب شود.
وی افزود: به خاطر همین امر امسال کتاب «سرح العیون فی شرح العیون» اثر حضرت آیة اللّه حسن زاده آملی، ممتاز اعلام شد که این خارج از این ارزیابی ها می باشد. حجة الاسلام حیدری فر نفرات حائز رتبه دوم را چنین اعلام نمود:
- کتاب «معجزه شناسی» اثر محمد باقر سعیدی روشن با موضوع علوم قرآنی،
- کتاب «سیر نگارش های علوم قرآنی» اثر محمد علی مهدوی راد با موضوع علوم قرآنی،
- کتاب «المعجم فی فقه لغة القرآن و سر بلاغته»، اثر بنیاد پژوهش های اسلامی آستان قدس رضوی،
- کتاب «منتهی المطلب فی تحقیق المذهب» اثر بنیاد پژوهش های اسلامی آستان قدس رضوی با موضوع فقه،
- کتاب «المعجم المفهرس لاعلام احادیث بحار الانوار» اثر مرکز مطالعات و تحقیقات دفتر تبلیغات اسلامی،
- کتاب «الاسرار الخفیه فی علوم العقلیه» اثر مرکز مطلاعات و تحقیقات دفتر تبلیغات در موضوع فلسفه و منطق؛
- کتاب «تاریخ عصر غیبت» اثر مسعود پور سید آقایی و همکاری 4 نفر از دوستان وی با موضوع تاریخ اسلام،
- کتاب «الگوی تخصیص درآمد و رفتار مصرف کننده مسلمان» اثر سیدرضا حسینی با موضوع اقتصاد،
- و کتاب «تجربه دینی و مکاشفه عرفانی» اثر محمد تقی فعالی با موضوع عرفان.
دبیر شورای عالی کتاب برگزیده، ملاک های ناشر برتر را چنین برشمرد: 1- میزان همکاری ناشران در ارسال کتاب به دبیرخانه و وجود کتاب های برگزیده در میان آثار ناشر.
وی افزود، طبق آرای داروان، هفت ناشر برگزیده انتخاب شده اند که عبارتند از:
1- دفتر تبلیغات اسلامی
2- جامعه مدرسین
3- مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی
4- بنیاد پژوهش های اسلامی آستان قدس رضوی
5- پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی
6- لوح محفوظ
7- پارسایان
وی در خاتمه گفت: گزینش ما گزینش مطلق نیست، چون کتاب هایی چاپ شده که وی به دبیرخانه ارسال نشده است و از میان کتاب های ارسال شده کتاب برگزیده تعیین شده است.
وی با اشاره به برگزاری چهارمین همایش در سال آتی و کمبود تألیف در زمینه شبهه شناسی و شبهات علیه اسلام و شیعه، نویسندگان را به پرداختن به موضوعاتی از این دست ترغیب نمود.
پس از سخنان دبیر شورای عالی کتاب، جوایز برگزیدگان اهدا گردید و در پایان حضرت آیة اللّه سبحانی به ایراد سخن پرداخت. وی با اشاره به «آزادی نقد در اسلام» خاطر نشان ساخت که این امر موجب تقویت افکار و ترقی جامعه می شود.
وی افزود، فضلای جوان باید به این مسأله توجه داشته باشند که باید در جهت رفع نیاز روز و جامعه تألیف کرد.
ایشان با توجه به اهمیت کتب حوزوی، خصوصا در خارج از کشور که به عنوان دیدگاه شیعه و اسلام ناب مطرح می شود، به نظارت اداره فرهنگ و ارشاد از طریق متخصصان اشاره کرد و اظهار امیدواری نمود که مطلبی خلاف دین و نظرات علمی دین در کتب حوزوی درج نشود.
آیة اللّه سبحانی در پایان بر لزوم توجه عمیق اندیشمندان بر شبهاتی که علیه اسلام و شیعه وارد می شود، تأکید کرد.
در حاشیه این همایش نمایشگاهی شامل آثار برگزیدگان و نیز ناشران برتر و کتاب های ارسالی به دبیرخانه برگزار شد که شرکت کنندگان از آن بازدید کردند.
با توجه به فرمایشات آیة اللّه سبحانی مبنی بر اهمیت نظارت اداره ارشاد بر کتب تألیفی حوزه علمیه، «پگاه حوزه» مصاحبه کوتاهی با جناب آقای «احمدی» رییس اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی استان قم انجام داد.
ایشان در پاسخ به این سؤال که آیا بر کتب چاپ شده به نام حوزه علمیه نظارتی صورت می گیرد و بر این کار چه تدابیری اندیشیده شده است؟ گفت: «به کتاب هایی که تحت عنوان حوزه علمیه قم در خارج از استان و همین طور در خارج از کشور چاپ و منتشر می شود، با نگاه ویژه ای توجه دارند، چون تحت عنوان حوزه علمیه قم می باشد. لذا جهت پیشگیری و این که خدای نکرده به لحاظ محتوایی مشکلی پیدا نکند، حدود یک سال و نیم پیش به کلیه ناشرین و چاپخانه ها تذکر دادیم که این گونه کتاب باید حتما مورد تأیید مدیریت حوزه یا مراجع عظام باشد، چون عنوان حوزه خود یک امنیت علمی ایجاد می نماید و افراد با اطمینان به آن کتاب آن را به عنوان سند مطرح می نمایند. این تذکر آیة اللّه سبحانی را قبلاً انجام داده ایم و سعی می کنیم که پیگیری نماییم که پیگیری نماییم تا یک نظارت دقیقی صورت گیرد و انشاءاللّه کتاب هایی که تحت عنوان حوزه چاپ می شود حتما تحت نظارت صاحب نظران حوزه قرار گیرد.
