به جهت اشارات کوتاه شهید آیة الله مطهری در این زمینه به روایات مربوط به این قسمت از مبحث می پردازیم:
فی الکافی: مسنداً, عن الفضیل بن یسار, وعبدالملک, وبکیر, قالوا: سمعنا أباعبدالله7 یقول: کان رسول الله9 یصلّی من التطوع مثلی الفریضة ویصوم من التطوّع مثلی الفریضة؛ امام صادق7 فرمود: رسول خدا9 دو برابر نمازهای واجب, نماز مستحبی می خواند و همچنین دو برابر روزه ی واجب, روزه ی مستحبی می گرفت.([21])
وفی المکارم: وکان9 یقول: جعل قرّة عینی فی الصلاة والصوم؛ رسول خدا9 می فرمود: نور چشم من در نماز و روزه قرار داده شده است.([22])
و فی اسرار الصلوة للشهید الثانی: کان النّبی9 ینتظر وقت الصلوة ویشتدّ شوقه ویترقّب دخوله ویقول لبلال مؤذنه: أرحنایا بلال؛ رسول خدا9 با اشتیاق تمام انتظار وقت نماز را می کشید, و مراقب آن بود. و چون وقت نماز می رسید؛ به مؤذنش می فرمود: ای بلال با اذن گفتن خوشحالمان کن.([23])
وفی التهذیب: باسناده, عن محمدبن علی بن محبوب, عن العباس بن معروف, عن عبدالله بن المغیرة, عن معاویة بن وهب قال: سمعت اباعبدالله7 یقول: وذکر صلاة النبی9 قال: کان یؤتی بطهور فیخمّر عند رأسه, ویوضع سواکه تحت فراشه, ثمّ ینام ماشاﺀالله فاذا استیقظ جلس ثمّ قلّب بصره فی السماﺀ ثمّ تلا الایات من آل عمران )انّ فی خلق السموات والارض( الایات ثمّ یستنّ ویتطهّر ثمّ یقوم إلی المسجد فیرکع أربع رکعات, علی قدر قرائته رکوعه وسجوده علی قدر رکوعه. یرکع حتّی یقال: متی یرفع رأسه ویسجد حتی یقال: متی یرفع رأسه. ثمّ یعود إلی فراشه. فینام ماشاءالله ثم یستیقظ فیجلس فیتلوالایات من آل عمران, ویقلب بصره فی السماﺀ ثمّ یستنّ ویتطهّر ویقوم إلی المسجد فیوتر ویصلی الرکعتین ثم یخرج الی الصلاة؛ شب ها چون می خواست بخوابد, ظرف آب در پوشیده ای را بالای سرش می گذاشتند و آن جناب مسواک خود را هم زیر رختخواب می نهاد و می خوابید آن قدر که خدا بخواهد, چون از خواب بیدار می شد؛ می نشست و به آسمان نگاه می کرد و آیات )ان فی خلق السموات والارض...( که در آخر سوره ی آل عمران است را می خواند, سپس دندان ها را مسواک کرده و وضو می گرفت و به محل نماز می رفت, چهار رکعت از نماز شب را می خواند, رکوع هر رکعتش به قدر قرائت, و سجودش به قدر رکوع آن طول می کشید, به حدی که مردم می گفتند: کِی, سر از رکوع بر می دارد و به سجده می رود؟!!
و همچنین سجده اش به حدی طولانی بود که گفته می شد چه وقت سر بر می دارد, آن گاه به بستر خود بر می گشت و آن قدر که مشیت الهی بود, می خوابید. و سپس بیدار شده و می نشست و چشمان را به آسمان دوخته همان آیات را تلاوت می فرمود: آنگاه مسواک می کرد و وضو می گرفت و به مسجد می رفت و به خواندن چهار رکعت دیگر از نماز شب می پرداخت, به همان نحو که قبلاً چهار رکعت خوانده بود, مجدداً به بستر خود مراجعت می نمود و مقداری می خوابید, سپس بیدار می شد, نگاه به آسمان کرده همان آیات را تلاوت می نمود. باز مسواک کرده و وضو می گرفت و ﴿سه رکعت﴾ نماز شفع و وتر را می خواند و بعد از آن دو رکعت نافله ی صبح می خواند و برای ادای فریضه ی صبح وارد مسجد می شد.([24])
از عایشه نقل شده که رسول خدا9 با ما حرف می زد, و ما با او سخن می گفتیم: همین که موقع نماز می شد, او را حالتی دست می داد که گویی نه او ما را می شناسد, و نه ما او را می شناسیم.([25])
عبادتش به منظور طمع بهشت و یا ترس از جهنم نبود, عاشقانه و سپاسگزارانه بود. روزی یکی از همسرانش گفت: تو دیگر چرا آن همه عبادت می کنی؟ تو که آمرزیده ای: جواب داد: آیا یک بنده ی سپاسگزار نباشم؟
عن محمدبن مروان قال: سمعت اباعبدالله7 یقول: کان رسول الله9 یصوم حتی یقال: لایفطر وأفطر حتی یقال لایصوم. ثمّ صام یوماً وافطر یوماً. ثم صام الاثنتین والخمیس. ثم آل من ذلک إلی صیام ثلاثة ایام فی الشهر, الخمیس فی أول الشهر والأربعاﺀ فی وسط الشهر. والخمیس فی آخر الشهر وکان9 یقول: ذلک صوم الدهر؛ از امام صادق7 نقل شده که رسول خدا9 در ابتدا آن قدر روزه می گرفت که می گفتند: دیگر افطار نمی کند. پس آنقدر پشت سرهم افطار کرد که گفتند: دیگر روزه نمی گیرد, پس از آن یک روز در میان روزه می گرفت. بعد روزهای دوشنبه و پنج شنبه از هر هفته را روزه می گرفت. حضرت در هر ماه سه روز یعنی پنج شنبه اول و چهارشنبه وسط و پنج شنبه آخرماه را روزه می گرفت. و می فرمود: اگر کسی چنین کند؛ مثل آن است که تمام عمرش روزه باشد.([26])
رسول خدا9 دو ماه شعبان و رمضان را روزه می گرفت و آن را به هم وصل می کرد. ولی دیگران را ازاین معنا نهی می نمود.
شاید مراد از نهی این باشد که آن حضرت خوش نداشت مردم تمام ماه شعبان را روزه بگیرند, چنان که در پاره ای از اخبار, امر شده که میان روزه ی ماه شعبان ولو به یک روز در وسط آن افطار کنند.
حضرت یکسره به عبادت می پرداختند, ولی به دیگران می فرمودند: در هر ماه سه روز روزه بگیرید و به اندازه ی طاقت عبادت کنید, بیش از ظرفیّت خود بر خود تحمیل نکنید که اثر معکوس دارد.
با رهبانیّت و انزوا و گوشه گیری و ترک اهل و عیال مخالف بودند. بعضی از اصحاب که چنین تصمیمی گرفته بودند, مورد انکار و ملامت قرار گرفتند.
همچنین می فرمودند: بدن شما, زن و فرزند شما و یاران شما همه حقوقی بر شما دارند که می بایست آن ها را رعایت کنید.
استاد مطهری با اشاره به این مطلب در نحوه ی عبادت پیامبر9 می فرماید:
در حال انفراد, عبادت را طول می دادند؛ گاهی در حال تهجّد ساعت ها سرگرم بودند, امّا جماعت را مختصر می کردند و رعایت حال اضعف مأمومین را لازم می شمردند و به آن توصیه می کردند.([27])
[21]. محمد حسین طباطبایی, سنن النبی, ص 234, انتشارات اسلامیه, چاپ 1354.
[22]. همان, سنن النبی, ص 268 و 269.
[23]. همان, ص 268.
[24]. همان, ص 240.
[25]. محمدباقر مجلسی, بحارالانوار, ج 84 , ص 257.
[26]. کافی, ج 4, ص 92.
[27]. همان, وحی و نبوت, ص 125.
