پنجمین اجلاس «تجلیل از پژوهش گران برتر حوزه دین» با همت دبیرخانه دین پژوهان کشور و هم کاری اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان خراسان در تالار قدس کتاب خانه مرکزی آستان قدس رضوی برگزار شد و طی این مراسم از پژوهش گران برتر حوزه دین در رشته های مختلف تقدیر به عمل آمد.
در این همایش، آیت الله محمدهادی معرفت در سخنانی، اسلام و مبانی اسلامی را جای گاهی برای پرواز فکر و ایجاد انگیزه برای اندیشیدن و اندیش مند شدن دانست و افزود: رسالت قرآن که منشأ علوم مختلف است و برای به دست آوردن علوم گوناگون انگیزه ایجاد می کند، این است که مسلمانان را به اندیشیدن وا می دارد، پس شما محققین در راستای همین هدف قرار گرفته اید.
آیت الله معرفت خاطرنشان کرد: تحقیق روش خاصی دارد و پژوهش محصول فکر اندیش مند و محقق است. درست مثل متاعی ارزش مند که عرضه می شود، این عرضه باید با تقاضا مطابقت کند و با شرایط جامعه سنجیده شود. وی افزود: بعضی، چون راه درست تحقیق را نمی دانند، مطلب را غلط ارایه می کنند.
در ادامه این همایش یک روزه، محمد جواد صاحبی، دبیرهمایش طی سخنان کوتاهی هدف دبیرخانه دین پژوهان کشور از برگزاری این همایش ها را شناسایی و معرفی پژوهش های مفید، علمی و مورد نیاز کشور، و نیز ایجاد هم گرایی و تعامل میان پژوهش گران حوزه دین، اطلاع رسانی، و بررسی محتوایی آثار و پژوهش های دینی پیش از انتشار دانست.
وی تجلیل از پژوهش گران برتر حوزه دین، در تعریف پژوهش دینی، گفت: هر پژوهشی که با انگیزه و صبغه دینی انجام می شود تخصصاً پژوهش دینی تلقی نمی شود، بلکه مراد از پژوهش دینی تحقیقاتی است که مبتنی بر هدف، فرآیند و منابع دینی باشد. وی افزود: پژوهش های امسال در حوزه فرهنگ، هنر و اجتماع انجام گرفته و سرنوشت جامعه را مد نظر قرار داده اند.
محمد جواد صاحبی در ادامه به ارائه گزارش مختصری از پژوهش های رسیده و نحوه ارزیابی آن ها پرداخت و افزود: در پنجمین دوره مراسم تجلیل بیش از 300 اثر پژوهشی به دبیرخانه همایش رسید که از این تعداد اثر دریافت شده 130 اثر به مرحله بررسی و داوری رسید و 42 اثر پژوهشی موفق به کسب بیش از 80 درصد امتیازات لازم شده اند که از این تعداد 21 اثر به عنوان پژوهش های منتخب این دوره شناخته شده و از آن ها تقدیر به عمل خواهد آمد.
در ادامه این همایش وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی به ایراد سخنرانی پرداخت و گفت: زندگی عمومی هیچ گاه جدای از علم نبوده و نمی تواند باشد، پیدا کردن حق و یافتن حق یکی از اهدافی است که همه علاقه مندان به دیانت به دنبالش هستند، شاید کلمه تحقیق در این حوزه زیباتر و رساتر از کلمه پژوهش باشد، زیرا در مورد پژوهش تلاش می کنیم و برای یافتن حق گامی به جلو برداریم و نامعلوم بودن نتیجه آن از ویژگی های پژوهش است. در حالی که در تحقیق این گونه نیست، محقق از همان آغاز در جستجوی حق و حقیقت است و بدان تعلق خاطر دارد.
وی افزود: زندگی مؤمنانه اقتضا می کند که ما به امور مقدس حساسیت داشته باشیم و چنین حساسیتی است که ما را به پژوهش و تحقیق رهنمون می سازد.
وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی ادامه داد: چارچوب های زمانی و مکانی مقدس، بستر بسیاری از مناسبات علمی را در طول تاریخ فراهم کرده است که این التزام به مکان و زمان مقدس و اجرای احکام شریعت منشأ شکل گیری علوم متفاوتی در تمدن اسلامی شده است.
مسجد جامعی با بیان تفاوتی که همگان در حوزه تفکرات دینی به آن اذعان دارند گفت: تفاوت ها این است که اسلام در حوزه تفکرات دینی خلاصه نمی شود بلکه حوزه دین ابعاد وسیع تر از مناسبات فردی را دربرمی گیرد و از این حیث تحقیق دینی، حوزه و ساحت گسترده ای را در بر می گیرد.
احمد مسجد جامعی با بیان این که امروزه پژوهش در حوزه دین نه یک امر جنبی بلکه یک امر اصلی و محوری شده است، آن را از برکات انقلاب اسلامی برشمرد و افزود: در موضوعاتی که در این جلسه و در چهار سال گذشته مطرح شده انبوه مسایلی را می بینید که برخاسته از نیازهای انسان امروز است در حالی که در گذشته این تکثر و گستردگی نبود. پس پژوهش یک محور اصلی و اساسی است و کسانی باید به آن بپردازند که به این اصول محوری پایبند هستند.
در پایان این همایش، بیانیه هیأت داوران قرائت شد که در قسمتی از آن آمده است: بی تردید علوم انسانی و معارف دینی، اشرف علوم و معارف است. نیاز بشر امروز به شناسایی جوهر و حقیقت دین و آموزه های آن، به ویژه در عصر صنعت که خشکی و خشونت مادیت، روح و عواطف انسانی را خسته و تشنه معنویت گردانیده است، تلاش برای بازشناسی و بازسازی اندیشه دینی و احیای معارف اسلامی و نجات بشریت از سرگشتگی و از خودبیگانگی را ضروری و فوری ساخته است. از سوی دیگر در سرزمین بزرگ ایران اسلامی که فرهنگ و سیاست حکومت آن با آموزه های دینی پیوندی ناگسستنی یافته است. هر گونه کشف و ابتکاری در ساحت معارف اسلامی می تواند در جامعه تأثیرگذار و حتی سبب تغییرات و تحولات ژرف در عرصه های گوناگون آن گردد.
دبیرخانه دین پژوهان کشور، پنجمین دوره پژوهش های برتر حوزه دین را با رویکرد فرهنگ، هنر و اجتماع به سمت پژوهش هایی سوق داد که نسبتی میان نیازهای امروز جامعه ایرانی به معارف و آموزه های اسلامی برقرار نموده اند.
هیئت داوران در ادامه آثار زیر را برگزید:
بخش قرآن و حدیث:
پژوهش «مدیریت از منظر کتاب و سنت» اثر «جناب حجت الاسلام سید صمصام الدین قوامی»، به جهت «استقصای منابع، نوآوری و خلاقیت در بحث، روزآمدی و توجه به نیازهای نظام اسلامی»
پژوهش «نقد و بررسی آرای طبری در جامع البیان« اثر «سرکار خانم دکتر سیمین دخت شاکری» به جهت تحقیق درباره ویژگی های متن تفسیر طبری، به کارگیری شیوه نقد علمی، ساختار منطقی، روزآمد کردن متون کهن و نظریات دانشمندان اسلامی».
و در رتبه بعدی:
پژوهش «مواجهه آیات و روایات با جنبه منفی فرهنگ پذیری»، اثر «جناب حجت الاسلام آقای علی اسدی» به جهت «بهره گیری مناسب از آیات و روایات درباره مشکلات، مسائل و چالش های فرهنگی جامعه اسلامی»
بخش فقه و حقوق
پژوهش «آرای عمومی، مبانی اعتبار و قلمرو» اثر «جناب آقای دکتر محمود حکمت نیا» به جهت «ساختار مناسب، انسجام مطالب، براهین محکم و توجه به نیازهای نظام جمهوری اسلامی ایران»
پژوهش «جای گاه شورا در حکومت اسلامی» اثر «حجت الاسلام و المسلمین جناب آقای شریف لک زایی»، به جهت «انتخاب موضوع، نوآوری در بحث، استناد به منابع معتبر و توجه به نیازهای جامعه اسلامی»
پژوهش «ارتداد، توهین به مقدسات و آزادی بیان» اثر «جناب حجت الاسلام آقای سید حسین هاشمی» به جهت «انتخاب موضوع، روزآمدی و توجه به نیازهای نظام اسلامی، بهره گیری از منابع اصلی و استدلال و تحلیل مناسب و پاسخ به پرسش های عصر حاضر»
پژوهش «منابع قانون گذاری در حکومت اسلامی» اثر «جناب حجت الاسلام سیف الله صرامی» به جهت «نوآوری و روزآمدی، رعایت معیارهای علمی در گزارش از منابع و نصوص، فصل بندی و به کارگیری نثر و نگارش مناسب»
بخش دین و علوم اجتماعی
پژوهش «نهاد خانواده در اسلام»، اثر «جناب حجت الاسلام حسین بستان نجفی»، به جهت «رعایت معیارهای علمی در تدوین، بهره گیری از منابع اصلی، استدلال و تحلیل و توجه به مقتضیات و نیازهای جامعه کنونی»
پژوهش «اسلام، سنت، دولت مدرن» اثر «جناب حجت الاسلام آقای دکتر سید علی میرموسوی» به جهت «بهره گیری از منابع دست اول، توجه به چالش های فکری جهان معاصر و جامعه اسلامی، رعایت معیارهای علمی و نگارشی»
پژوهش «روان شناسی اجتماعی با نگرش بر منابع اسلامی» اثر جمعی از پژوهش گران دینی، زیر نظر «جناب حجت الاسلام آقای مسعود آذربایجانی» به جهت «نوآوری در بحث، استناد به منابع معتبر تحلیل مستدل و پاسخ گویی به نیاز جامعه دینی»
در رتبه بعدی:
پژوهش «چیستی فلسفه سیاست در حوزه تمدن اسلامی» اثر «جناب آقای محمد پزشکی» به جهت «نوآوری و خلاقیت در بحث و بررسی، رعایت معیارهای علمی در تحقیق، فصل بندی و استفاده از ادبیات و سبک نگارش مناسب»
پژوهش «مراتب ظهور فلسفه سیاست و تمدن اسلامی» اثر «جناب آقای دکتر موسی نجفی»، به جهت «نوآوری در بحث، بهره گیری از منابع اصلی و استدلال و استنتاج متناسب با هدف»
پژوهش «تقدیر معیشت»، اثر «جناب حجت الاسلام دکتر علی اکبر کلانتری» به جهت «انتخاب موضوع و عنایت به نیازها و ضرورت های جامعه اسلامی، خلاقیت و تحلیل و استنتاج»
پژوهش «نظریه تحول در اسلام«، اثر «جناب حجت الاسلام آقای علی ذوعلم» به جهت «نوآوری در انتخاب موضوعی و تحلیل محتوا، تتبع در نظریه ها، توجه به مقتضیات جامعه کنونی و پاسخ به پرسش های برخاسته از تحولات انقلاب اسلامی.
بخش دین و علوم تربیتی
پژوهش «تربیت دینی»، اثر «جناب حجت الاسلام دکتر محمد داودی»، به جهت «تتبع کافی، تبیین و تحلیل عالی، روزآمدی و بهره گیری از نثر معیار و تناسب ساختار و فصل بندی»
بخش اخلاق و عرفان
پژوهش «عقل و اخلاق از دیدگاه غزالی و هیوم» اثر «جناب آقای دکتر حسین علی شیدان شید» به جهت «خلاقیت در تحقیق و تطبیق نظریه ها، روزآمدی و استناد به منابع پرشمار دست اول».
و در رتبه بعدی
پژوهش «تطبیقی میان حکمت عرفان ابن عربی و اندیشه های دو حکیم مکتب و دانته هندی» اثر «جناب آقای دکتر ابوالفضل محمودی» به جهت نوآوری، استدلال قوی و تبیین و تحلیل موضوع.
پژوهش «اخلاق نقد» اثر «جناب حجت الاسلام دکتر سید حسن اسلامی»، به جهت «انتخاب موضوع پاسخ به نیاز جامعه علمی، استدلال و تحلیل قوی، بهره گیری از نثر معیار و سبک نگارش مناسب با موضوع»، البته رساله دیگری از این پژوهش گر تحت عنوان «دروغ مصلحت آمیز» حائز رتبه گردیده است ولی نظر به تعلق اثر به سال های گذشته، از فهرست خارج گردید.
بخش فلسفه و کلام
در این بخش رتبه نخست احراز نشد، و در رتبه بعدی
پژوهش «ایمان گروی» اثر «جناب آقای دکتر رضا اکبری» به جهت «نوآوری و خلاقیت در انتخاب موضوع و تحلیل محتوا، تبیین و شفاسازی مدعا، به کارگیری مناسب مثال ها»
پژوهش «پدیدار شناسی دین» اثر «جناب آقای دکتر محمود خاتمی»، به جهت «ابتکار در گزینش موضوع (زیرا که نخستین گام در زمینه ایجاد شده می باشد)، و در عین حال بهره گیری از منابع اصلی به ویژه ماخذ خارجی و نثر و ادبیات مناسب فارسی».
