ده سال تلاش گروه جغرافیای ممالک اسلامی
گروه جغرافیای ممالک اسلامی
در نخستین روزهای سال 1363، مرحوم دکتر عباس سعیدی رضوانی در جلسات تدریس خود در دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه فردوسی مشهد، به هنگام بحث پیرامون نیاز مبرم کشور به مراکز پژوهشی و ضرورت ارائه و اجرای طرحهای مطالعاتی توسط آنها، نوید تاسیس پژوهشکده ای را در آستان قدس رضوی دادند. اندک زمانی پس ازآن، فراخوان آستان قدس، از متخصصان علوم مختلف زینت بخش روزنامه ها شد و آغازفعالیت مؤسسه پژوهشهای اسلامی را بشارت داد و سرانجام در سومین روز پاییز همان سال گروه جغرافیا به سرپرستی آقای دکتر محمدحسین پاپلی یزدی و همکاری چهار تن ازدانش آموختگان رشته جغرافیا، در اتاقی کوچک - در محل فعلی مؤسسه چاپ و انتشارات آستان قدس رضوی - شروع به کار کرد.
اهداف
فعالیتهای گروه جغرافیا در راستای اهداف بنیاد پژوهشهای اسلامی قرار دارد وطرحهای آن برای نیل به هدفهای زیر برنامه ریزی شده است:
1- آشنایی با کشورهای اسلامی و مسلمانان سایر کشورها به منظور برقراری و گسترش روابط فرهنگی و اقتصادی.
2- مطالعات و تحقیقات جغرافیایی در موضوعات متنوع و نواحی گوناگون - با اولویت مطالعات راجع به خراسان - و به منظور به کارگیری نتایج حاصل در برنامه ریزیهای عمرانی، رفع مشکلات و بهبود وضع موجود.
3- شناسایی اماکن مذهبی، (امامزاده ها، زیارتگاهها، مکانهای مقدس و غیره) در داخل کشور.
4- تدوین و تالیف متون چاپی.
طرحها و برنامه ها
با گسترش فعالیتهای گروه و پذیرش اعضای جدید - تمام وقت و پاره وقت - طرحها درچهار موضوع مطالعات روستایی، مطالعات شهری، مطالعات کشورهای اسلامی و مطالعات مکانهای مذهبی داخل کشور تهیه شد.
در هر زمینه تعدادی از پژوهشگران مشترکا مراحل مختلف اجرای هر طرح شامل گردآوری منابع و مآخذ، جمع آوری اطلاعات و آمار، مطالعات کتابخانه ای، تحقیقات میدانی، استخراج آمار و ارقام، ترسیم نقشه ها و غیر آن را برعهده گرفتند.
بیشتر طرحهای گروه دراز مدت بوده و مطالعات و پژوهشهای دقیق، گسترده و همه جانبه ای را طلب می کرده است و برای اجرای بهینه آنها همه امکانات موجود - از وسایل ساده کارتوگرافی تا نرم افزارهای کامپیوتری - در مراحل مختلف مورد استفاده قرار گرفته است. نام تعدادی از طرحهای گروه عبارت است از:
الف - مطالعات روستایی
0 بررسی مهاجرتهای روستایی استان خراسان 0 بررسی مهاجرتهای دانش آموزی استان خراسان 0 تهیه فرهنگ آبادیها و مکانهای مذهبی ایران 0 تهیه فرهنگ جمعیتی آبادیهای استان خراسان 0 بررسی نحوه پراکندگی اراضی زراعی کشاورزان در نقاط مختلف استان 0 بررسی روستاهای خراسان از لحاظ زبان 0 تعیین حریم روستاها
ب - مطالعات شهری 0 تهیه اطلس شهر مشهد 0 تهیه راهنمای شهر مشهد 0 تهیه نقشه جدید شهر مشهد 0 تقسیم بندی شهر مشهد براساس عوامل مختلف 0 روند توسعه شهر مشهد در قرن حاضر و اثرات آن بر روستاهای اطراف 0 بررسی شهرکهای مسکونی اطراف مشهد 0 پراکندگی مراکز آموزشی در سطح شهر مشهد 0 ناحیه بندی شهر مشهد از نظر ادارات و سازمانهای دولتی 0 مطالعه مزارات و مکانهای مذهبی ایران 0 بررسی مساجد و تکایای شهر مشهد
ج - مطالعات کشورهای اسلامی 0 بررسی و مطالعه دقیق و کامل هر یک از کشورهای مسلمان 0 بررسی کشورهای اسلامی از لحاظ عوامل طبیعی، اجتماعی و اقتصادی 0 شناخت و مطالعه اقلیتهای مسلمان در جهان
از میان طرحهای گروه، تعدادی به اتمام رسیده و نتایج تحقیقات منتشر شده و برخی ناتمام مانده است. تعدادی نیز به شرح زیر در دست مطالعه اند:
1- مطالعه مزارات و مکانهای مذهبی ایران. این طرح از سال 1366 در دو بخش مطالعات کتابخانه ای و تحقیقات میدانی آغاز شده است. در مطالعات کتابخانه تاکنون 600 عنوان کتاب با 240 هزار صفحه مطالعه و 30 هزار فیش تهیه شده است. با اولویت داشتن مطالعه مزارات استان خراسان، تحقیقات میدانی 60 درصد از مزارات استان به اتمام رسیده ومزارات شهرهای مشهد، نیشابور، سرخس، فریمان و چناران برای چاپ آماده شده اند. درمرحله بعدی طرح، مزارات سایر شهرهای استان در دو جلد تهیه خواهد شد و آن گاه مزارات و مکانهای مذهبی سایر استانهای کشور مورد مطالعه قرار می گیرند. (1)
2- شناخت و مطالعه اقلیتهای مسلمان در کشورهای غیر اسلامی. علاوه بر بررسی کشورهای اسلامی، مسلمانان سایر کشورهای جهان شناسایی و مطالعه می شوند. در این طرح اولویت با مسلمانان قاره آسیا است و مسلمانان اروپا و افریقا در ردیفهای بعدی قرارگرفته اند. خلاصه ای از مطالعات به صورت مقاله در اختیار مجله مشکوة قرار می گیرد.
3- مطالعه کشورهای مسلمان آسیای مرکزی. بررسی و مطالعه همه جانبه پنج کشور تازه استقلال یافته آسیای مرکزی (ترکمنستان، ازبکستان، تاجیکستان، قرقیزستان و قزاقستان) وتعیین زمینه های مناسب و مساعد برای ایجاد روابط فرهنگی و اقتصادی بین ایران وکشورهای مذکور از اهداف این طرح است. تاکنون مطالعه سه کشور ترکمنستان، ازبکستان و قرقیزستان انجام شده است.
4- مشاهیر مدفون در اماکن متبرکه. در این طرح تمامی مشاهیر مدفون در اماکن متبرکه شناسایی می شوند و شرح حال و خدمات آنان تهیه می شود. اولین مرحله طرح مربوط به مشاهیر مدفون در حرم مطهر امام رضاعلیه السلام به اتمام رسیده و در دست چاپ است. در مراحل بعدی مشاهیر مدفون در سایر مکانهای مذهبی ایران و بقاع متبرکه کشورهای اسلامی مطالعه می شوند.
5- تهیه فرهنگ تطبیقی لغات جغرافیایی ایران از قدیم به جدید و از جدید به قدیم. به دلیل مراجعات متعدد همکاران بنیاد و همچنین نیاز مبرم گروه در مطالعات جغرافیای تاریخی خود به آشنایی با نامهای قدیم و جدید نقاط و مکانهای جغرافیایی و با توجه به عدم وجود فرهنگی مدون و کامل در این موضوع، طرح مذکور تهیه و به مرحله اجرا درآمد، که درآن نامهای قدیم نقاط جغرافیایی از منابع متعدد استخراج و براساس حروف الفبا از قدیم به جدید و جدید به قدیم تنظیم شده اند. در مرحله دوم طرح وجه تسمیه، بنیانگذار، تاریخ احداث و ... در مورد هر مکان جغرافیایی تهیه می شود. مرحله اول طرح تمام شده است.
6- شهر و شهرنشینی از دیدگاه روایات و احادیث اسلامی. هدف از اجرای این طرح بررسی شهر و شهرنشینی از دیدگاه اسلام با استفاده از احادیث و روایات مربوط به شهرنشینی، بافت شهری و عناصر تشکیل دهنده شهر است، سپس با مقایسه آن با سایردیدگاهها، راههای دستیابی به ویژگیها و مزایای شهرهای اسلامی پیشنهاد می شود. تاکنون نیمی از مراحل طرح به انجام رسیده است.
7- مطالعه و بررسی مدارس علوم دینی خراسان از آغاز تاکنون. در این طرح جدید ابتدا باء;ظظظ استفاده از منابع و مآخذ مربوطه، مدارس علوم دینی، اعم از مدارس قدیم و مدارس موجود،از لحاظ تاریخی بررسی می شوند. سپس از طریق تحقیقات و مشاهدات میدانی از مدارس موجود، اطلاعات مورد نیاز جمع آوری می شود و سرانجام از تلفیق در بخش مذکور،اطلاعات جامعی برای هر یک از مدارس علوم دینی تهیه می شود.
علاوه بر آنچه ذکر شد، مطالعه موضوعات ارجاعی بنیاد، ویرایش مقالات و کتابهای جغرافیایی، ترسیم نقشه های مورد نیاز گروههای بنیاد و... از جمله زمینه های فعالیت گروه است.
سمینارها
گروه جغرافیا در طی ده سال فعالیت خود سه سمینار برگزار کرده است:
الف - سمینار بین المللی جغرافیایی جمهوری اسلامی ایران. اولین گردهمایی بزرگ ومهم جغرافیدانان ایران پس از انقلاب اسلامی در این سمینار انجام شد که طی چهار روز از16 تا 20 اردیبهشت ماه 1364 صاحبنظران و متخصصان، نتایج مطالعات و تحقیقات خودرا در اختیار همگان گذاشتند. در این سمینار که به دنبال شش ماه تلاش شبانه روزی تمامی اعضای گروه برگزار شد، 150 نفر از جغرافیدانان کشور و گروه زیادی از دانشجویان وعلاقه مندان رشته جغرافیا شرکت داشتند و 50 گزارش علمی از مجموع 79 گزارش دریافت شده، مطرح شد. تمامی مقاله ها و گزارشهای این سمینار در مجموعه ای 3 جلدی مشتمل بر59 مقاله در 1250 صفحه به چاپ رسیده است (2) .
ب - سمینار مهاجرتهای روستایی استان خراسان. به دلیل اهمیت موضوع مهاجرت روستاییان و عواقب ناگوار آن در مبدا و مقصد مهاجرت و همچنین به منظور آشنایی مسؤولان، با تحقیقات گروه جغرافیا در موضوع مذکور، گردهمایی یکروزه ای در تابستان سال 1365 برگزار شد. در این مجمع علاوه بر مسؤولان محترم آستان قدس رضوی وادارات دولتی، تعداد زیادی از دست اندرکاران مسائل روستایی و دانشجویان شرکت داشتند و پیرامون پنج گزارش مطرح شده بحث و تبادل نظر کردند.
ح - سمینار جاده ابریشم. سازمان علمی و فرهنگی ملل متحد (یونسکو) یکی ازبرنامه های دهه فرهنگ را بررسی و مطالعه جاده ابریشم اعلام کرده است که اجرای این برنامه در ایران به عهده مؤسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی قرار گرفت. بنا به پیشنهادمؤسسه مذکور و موافقت تولیت محترم آستان قدس رضوی، گروه جغرافیا، مطالعه بخش اول جاده ابریشم در ایران را، که از سرخس شروع و به نیشابور ختم می شد، برعهده گرفت وتعدادی از اعضای گروه ضمن انجام مطالعات کتابخانه ای، مسیر جاده ابریشم و منازل آن راتعیین کردند، آن گاه با بازدیدهای متعدد از مسیر مذکور، مطالعات کتابخانه ای با مشاهدات میدانی تلفیق شد و گزارشهایی راجع به جاده ابریشم شامل پیشینه تاریخی، موقعیت آن درتبادلات فرهنگی و اقتصادی، مسیر از مبدا تا مقصد، منازل از سرخس تا مشهد و از مشهد تانیشابور، تهیه شد. با ترسیم نقشه جاده ابریشم، مقدمات برگزاری سمینار متحرک جاده ابریشم پس از یک سال کار مداوم، فراهم شد. در این سمینار 69 نفر از میهمانان داخلی وخارجی به همراه تعدادی از متخصصان مربوطه در مشهد، طی سه روز از 2 تا 4 مهرماه سال 1369 ضمن بازدید از مسیر جاده ابریشم از سرخس تا نیشابور، در نقاط موردنظر حاصل تحقیقات و مطالعات خود را به بحث گذاشتند. (3) .
یکی از اهداف گروه جغرافیا افزایش تعداد کتب و نشریات جغرافیایی، به منظور نشرنتایج تحقیقات گروه، آشنا کردن مسؤولان با فعالیتهای تحقیقاتی گروه به منظور کاربردمطالعات جغرافیایی در برنامه ریزیها، و ارتقای سطح علمی دانشجویان و علاقه مندان به مباحث جغرافیایی است. در این جهت علاوه بر چاپ و نشر نتایج طرحها و تحقیقات، در تهیه و ترجمه و ویرایش کتابها و مقالات جغرافیایی نیز سعی وافر داشته است. آثار گروه جغرافیادر سه بخش منتشر شده، کتابها و مقالات در دست انتشار و گزارشهای آماده چاپ بررسی می شود:
الف - آثاری که منتشر شده اند. نتایج برخی از فعالیتهای گروه در ده سال گذشته از سوی واحد انتشارات بنیاد، به چاپ رسیده و منتشر شده است که عبارتند از:
0 فرهنگ آبادیها و مکانهای مذهبی کشور. فرهنگ مذکور به سرپرستی آقای دکتر پاپلی یزدی و با مشارکت چند تن از پژوهشگران گروه و همکاری تعدادی از دانشجویان جغرافیاتهیه شده است. این فرهنگ حاوی اطلاعاتی درباره نام شهرستان، عرض جغرافیایی، طول جغرافیایی و ارتفاع حدود 80717 هزار آبادی کشور به اضافه نام 4085 مکان مذهبی به همراه 5 نقشه، 140 نمودار و 8 جدول در 639 صفحه در سال 1367 منتشر شده است. کارتحقیق و تدوین این فرهنگ در مدت سه سال انجام شده است. (4)
بینش اسلامی و پدیده های جغرافیایی. این کتاب حاصل بخشی از مطالعات گروه جغرافیا در زمینه کشورهای اسلامی است که مرحوم دکتر عباس سعیدی، آن را تالیف کرده اند. موضوع کتاب بررسی نقش و اثر ایده ئولوژی اسلامی در پدیده های جغرافیایی ومطالعه نمادهای جغرافیایی حاصل از بینش اسلامی است. کتاب فوق در سال 1367 به چاپ رسید و به دنبال استقبال علاقه مندان به مباحث مذکور در خارج از ایران، توسط آقای ارجمند مترجم گروه ترجمه بنیاد به زبان انگلیسی ترجمه شده و در سال 1373 انتشار یافت.
0 مجموعه مقالات سمینار جغرافی [3 جلد]. پس از برگزاری سمینار بین المللی جغرافیای جمهوری اسلامی ایران، بنیاد پژوهشهای اسلامی تصمیم گرفت مقاله های ارائه شده به سمینار را چاپ و منتشر کند و سرانجام با کوشش آقای دکتر پاپلی یزدی و تعدادی ازاعضای گروه، این مجموعه در 3 جلد حدود 1600 صفحه در بین سالهای 1367-1365منتشر شد. در هر شماره این مجموعه پس از پیام ریاست جمهوری، متن سخنرانی تولیت آستان قدس، متن سخنرانی سرپرست بنیاد پژوهشهای اسلامی و گزارش دبیر اجرایی سمینار، تعدادی مقاله به چاپ رسیده است.
0 فصلنامه تحقیقات جغرافیایی. از تابستان سال 1365 تاکنون 31 شماره این مجله علمی و پژوهشی منتشر شده است. صاحب امتیاز و مدیر مسؤول آن آقای دکتر پاپلی یزدی و ناشر آن تا شماره 17 معاونت فرهنگی آستان قدس رضوی، تا شماره 27 بنیاد پژوهشهای اسلامی و در حال حاضر صاحب امتیاز مجله است. چاپ و انتشار این فصلنامه تا شماره 27با همکاری علمی و فنی و اجرایی تعدادی از اعضای گروه جغرافیا بوده است و از مجموع 251 مقاله مندرج تا شماره مذکور تعداد 77 مقاله متعلق به پژوهشگران و مترجمان بنیادبوده که از آن میان 45 مقاله حاصل مطالعات و تحقیقات اعضای گروه جغرافیا است.
علاوه بر انتشارات فوق گروه جغرافیا در تالیف، ترجمه و چاپ تعدادی از کتابهاهمکاری داشته است که از آن جمله می توان به عناوین زیر اشاره کرد:
- جغرافیا در ایران از دارالفنون تا انقلاب اسلامی، دکتر محمدحسن گنجی
- طالش منطقه ای قومی در شمال ایران [2 جلد]، مارسل بازن، ترجمه مظفر امین فرشچیان.
- فنون کوچ نشینان بختیاری، ژان پی یر دیگارد، ترجمه اصغر کریمی
- جغرافیای تاریخی ولایت زاوه، محمدرضا خسروی
همچنین در طی این ده سال بخشهایی از طرحهای گروه و یا نتایج مطالعات و تحقیقات اعضا، در نشریات به چاپ رسیده است که براساس عنوان نشریات و تقدم زمانی ذکرمی شوند:
1- مجموعه مقالات سمینار جغرافی
- «جغرافیای جهل »، دکتر عباس سعیدی رضوانی. شماره 1.
- «مفهوم هفت اقلیم از نظر جغرافیدانان »، دکتر محمدحسین پاپلی یزدی - روح انگیزجهانبانی، شماره 1.
- یازو «نمونه ای از نظام سنتی بهره برداری جمعی در شمال خراسان »، دکتر محمدحسین پاپلی یزدی، جلیل حسن پور رضوی، شماره 2.
- مهاجرتهای روستایی خراسان، مهاجرتهای دانش آموزی (نمونه کلات نادری)، دکترمحمد حسین پاپلی یزدی، احمد فدایی، سلیمان صادقی، شماره 4.
2- فصلنامه تحقیقات جغرافیایی
- تعریف، مفهوم و دیدگاهی تازه از جغرافیا، دکتر محمدحسین پاپلی یزدی، شماره 1.
- مروری بر فلسفه مهاجرتهای انسان، دکتر سعیدی رضوانی، شماره 1.
- بررسی مهاجرتهای دانش آموزی شمال خراسان، دکتر محمدحسین پاپلی یزدی،صمد پناهی، شماره 2
- مقدمه ای بر جغرافیای کشورهای اسلامی، دکتر عباس سعیدی رضوانی، شماره 3.
- تقسیمات داخلی شهرهای ایران و مشکلات آن، دکتر محمدحسین پاپلی یزدی،شماره 5.
- جغرافیای سرزمینهای اسلامی بینش اسلامی و مناظر جغرافیایی، دکتر سعیدی رضوانی، شماره های 11-6.
- مهاجرتهای روستایی خراسان «نقشه های پایه »، دکتر محمدحسین پاپلی یزدی،ابوالقاسم حسینیون، شماره 7.
- مهاجرتهای روستایی خراسان، «تیپ کوهستانی - دره ای:، نمونه روستای روئین، دکترمحمدحسین پاپلی یزدی، احمد فدایی، شماره 6.
- تقسیمات کشوری، رضا ثاقب حسین پور، شماره 9.
- نقشه پراکندگی زبانها در روستاهای شمال خراسان، دکتر محمدحسین پاپلی یزدی،شماره 10.
- پیامدهای سیاسی - اقتصادی بلوچستان بدون نخلستان، دکتر محمدحسین پاپلی یزدی،شماره 13.
- آسیای مرکزی، لزوم و اهمیت مطالعات مربوط به آن، دکتر محمدحسین پاپلی یزدی،شماره 14.
- اثرات سیاسی حضور پناهندگان افغانی در خراسان، دکتر محمدحسین پاپلی یزدی،شماره 15.
- تکمله ای بر مقاله تعریف، مفهوم دیدگاهی تازه از جغرافیا، دکتر محمدحسین پاپلی یزدی، شماره 16.
- نظری درباره مدیریت و مالکیت مراتع، دکتر محمدحسین پاپلی یزدی، شماره 18.
- توزیع و تراکم جمعیت استان خراسان، احمد فدایی، شماره 18.
- در حاشیه سمینار بین المللی جاده ابریشم - بخش خراسان، غلامرضا ثاقب حسین پور،شماره 18.
- مرزهای خراسان با کشورهای همسایه، غلامرضا ثاقب حسین پور، شماره 18.
- شیوه های متفاوت دامداری سنتی در حوضه کارده، دکتر محمدحسین پاپلی یزدی،شماره 19.
- مقدمه ای بر شناخت نجوم در جغرافیای ریاضی، دکتر تقی عدالتی، حسن فرخی،شماره های 26-19.
- پدیده های جغرافیایی و بینش اسلامی، نمونه شهرک حضرت ابوالفضل علیه السلام، دکتر عباس سعیدی رضوانی، شماره 20.
- نتایج امتحانات آموزش عمومی در استان خراسان در سال تحصیلی 67-1366، دکترمحمدحسین پاپلی یزدی، حسن فرخی، شماره 20.
- نگرش تازه به انسان و فضای جغرافیایی، دکتر عباس سعیدی رضوانی، شماره 21.
- تقسیمات کشوری استان خراسان، غلامرضا ثاقب حسین پور، شماره 21.
- به مناسبت هزاره ابوبکر محمدبن الحسن الجاسب الرجی، دکتر محمدحسین پاپلی یزدی، شماره 22.
- الگویی بر مطالعات روستایی، دره های کوهستان، نمونه باغداری و مالکیت در حوضه کارده، دکتر محمدحسین پاپلی یزدی، شماره 22.
- چوپان، دکتر محمدحسین پاپلی یزدی، شماره 23.
- ازدواج زودرس یا ...؟!، دکتر محمدحسین پاپلی یزدی، شماره 24.
- مشهد، ترجمه کاظم خادمیان، شماره های 26 و27.
- پراکندگی زمینهای کشاورزی، دکتر محمدحسین پاپلی یزدی، زهره حسین پور چالکی،شماره 27.
3 - مشکوة
- اسلام در چین، احمد فدایی، شماره 12 و 13.
- روابط ایران و چین، احمد فدایی، شماره 17.
- تاثیر زبان فارسی در چین، احمد فدایی، شماره 21.
- وضعیت مسلمانان چین در دوره های مختلف، احمد فدایی، شماره 26.
- آمار مسلمانان چین، احمد فدایی، شماره 27.
- بزرگان و رجال اسفراین، احمد فدایی، شماره 39.
- چگونگی نفوذ و گسترش اسلام در چین، احمد فدایی، شماره 39.
- مزار شیلگان، ایرج امانپور قرائی، شماره 40.
- مروری بر شرح حال و زندگی شیخ مرتضی انصاری، محمود پسندیده، شماره 42.
- آداب و رسوم و خصوصیات مسلمانان چین، احمد فدایی، شماره 42.
- مزار قطب الدین حیدر، ایرج امانپور قرائی، شماره 42.
- مزارات ایران، ابراهیم زنگنه قاسم آبادی، شماره 43.
- نگاهی گذرا به ترکمنستان، نسرین احمدیان شالچی، شماره 43.
- مسلمانان اسپانیا، حسن فرحدل، شماره 44.
- مزار شیخ ابوالقاسم گرگانی، ایرج امانپور قرائی، شماره 44.
- مسلمانان برمه، احمد فدایی، شماره 44.
- این زنگنه و مهاجرت آن به شرق خراسان. (فصلنامه ذخایر انقلاب)، ابراهیم زنگنه قاسم آبادی، شماره های 13 و 14.
ب - کتابها و مقالات در دست چاپ دو کتاب و چندین مقاله که حاصل تحقیقات ومطالعات اعضای گروه است در آخرین مراحل چاپ بوده و بزودی منتشر می شوند. کتابهاعبارتند از:
- اصول و مبانی جغرافیای ریاضی، دکتر تقی عدالتی، حسن فرخی
- مشاهیر مدفون در حرم مطهر امام رضاعلیه السلام، ابراهیم زنگنه قاسم آبادی
مقالاتی که برای مجله مشکوه ارسال شده و در شماره های آتی چاپ می شوند عبارتنداز:
- مزار ابوسعید ابی الخیر، ایرج امانپور قرائی
- مزار آقا نجفی قوچانی، ایرج امانپور قرائی
- مزار فضل بن شاذان، ایرج امانپور قرائی
- علامه مجلسی از نگاه اندیشمندان، محمود پسندیده.
- مروری بر شرح حال و زندگی عبدالرزاق لاهیجی، محمود پسندیده
- علوم و هنر در بین مسلمانان چین، احمد فدایی
- مساجد چین، احمد فدایی.
- مسلمانان سنگاپور، احمد فدایی.
- مسلمانان تایلند، احمد فدایی
- مسلمانان سریلانکا، احمد فدایی- نگاهی گذرا به ازبکستان، نسرین احمدیان شالچی.
- مهاجرتهای روستایی خراسان، مهاجرتهای دانش آموزی (نمونه شهرستان بجنورد)،احمد فدایی (در مجموعه مقالات هشتمین کنگره جغرافیدانان).
ج - آثاری که آماده چاپ هستند (سه کتاب و سه مقاله):
- مزارات ایران، جلد اول، شهرهای مشهد، نیشابور، سرخس، فریمان و چناران، ابراهیم زنگنه قاسم آبادی، ایرج امانپور قرائی، نسرین احمدیان شالچی.
- فرهنگ تطبیقی لغات جغرافیایی از قدیم به جدید و از جدید به قدیم، جلد اول،علیرضا چکنگی.
- نگرشی بر جغرافیا، تاریخ مسلمانان چین، احمد فدایی.
- امامزاده ابراهیم شهر کهنه قوچان، ابراهیم زنگنه قاسم آبادی.
- نگاهی گذرا به قرقیزستان، نسرین احمدیان شالچی.
- ملاحظاتی درباره غ رشد بیروت، نسرین احمدیان شالچی.
لازم به ذکر است که هر یک از اعضای گروه جغرافیا با توجه به تخصص و نوع فعالیت خود در خارج از بنیاد، کتابها و مقالاتی تهیه کرده و یا در تالیف آنها همکاری داشته اند،تعدادی از این آثار منتشر شده و برخی دیگر در مراحل مختلف چاپ هستند. اما به دلیل آن که در این مختصر فقط فعالیت اعضا در گروه جغرافیای بنیاد پژوهشها بررسی شده است. ازذکر نام آثار آنان خودداری می شود.
اعضا
همچنان که ذکر شد گروه جغرافیا با عضویت چهار پژوهشگر به سرپرستی آقای دکترپاپلی یزدی شروع به فعالیت کرد. و در این مدت با توجه به تعدد و گستردگی طرحها، ازهمکاری تعداد زیادی از متخصصان رشته های مختلف مانند زمین شناسی، آمار، اقتصاد،ریاضی، کامپیوتر، جغرافیای شهری، جغرافیای روستایی، کارتوگرافی و غیره سود جسته است. مدت همکاری این افراد که نام آنها ذکر می شود، بین چند ماه تا چند سال متغیر بوده است.
آقایان دکتر محمد حسین پاپلی یزدی، مرحوم دکتر عباس سعیدی رضوانی، دکتر علی اصغر آریایی، دکتر سید حسن مطیعی لنگرودی، مهندس محمد حسین آدابی، دکتر رضاموسوی حرمی، مهندس ابوالقاسم حسینیون، دکتر رجبعلی کامیابی گل، محمدرضا خسروی،کاظم خادمیان، غلامرضا ثاقب حسین پور، صمد پناهی، هادی مسلم زاده، سلیمان صادقی،سید جلیل حسن پور رضوی، محمود صانعی، علی حکیمی، محمود پسندیده و حسن فرحدل.
و خانمها روح انگیز جهانبانی، فروغ همتی مقدم، فاطمه مصطفی اوقلی، مرضیه صفارسفلایی.
در حال حاضر اعضای گروه جغرافیا عبارتند از آقایان ابراهیم زنگنه قاسم آبادی سرپرست گروه، ایرج امانپور قرایی، حسن فرخی، احمد فدایی، علیرضا چکنگی و محسن حسینی و نسرین احمدیان شالچی که انجام طرحهای مختلف گروه را به عهده دارند.
پی نوشتها و مآخذ
1 - برای آشنایی با اهداف بنیاد پژوهشهای اسلامی رجوع کنید به:
- اساسنامه داخلی بنیاد
- «آشنایی با بنیاد پژوهشهای اسلامی »، مشکوة، شماره دهم، بهار 1365، صص 208-202.
2 - برای آشنایی با طرح مزارات ایران و مراحل اجرای آن رجوع کنید به:
- زنگنه، ابراهیم، «مزارات ایران »، مشکوة، شماره 43، تابستان 1373.
3 - برای اطلاع بیشتر درباره سمینار بین المللی جغرافیای جمهوری اسلامی رجوع کنید به:
- گنجی، محمدحسن، «جغرافیا در ایران. از دارالفنون تا انقلاب اسلامی »، مشهد، مؤسسه چاپ وانتشارات آستان قدس رضوی، 1367، صص 613-593.
4 - ثاقب حسین پور، غلامرضا، «در حاشیه سمینار بین المللی جاده ابریشم - بخش خراسان »،فصلنامه تحقیقات جغرافیایی، سال پنجم، شماره 18، پاییز 1369، صص 210-195.
5 - برای آشنایی با نحوه تهیه فرهنگ آبادیها و مکانهای مذهبی کشور رجوع کنید به:
- پاپلی یزدی، محمدحسین. «فرهنگ آبادیها و مکانهای مذهبی کشور»، مشهد، بنیاد پژوهشهای اسلامی، 1367، صص 13-7.
