مسلمانان سری لانکا

گروه جغرافیای ممالک اسلامی

مشخصات جغرافیایی

کشور سری لانکا در حقیقت جزیره ای است با مساحت 65610 کیلومتر مربع ⁽¹⁾ که در حدود 80 کیلومتری جنوب شرقی هند و بین 6 تا 10 درجه عرض شمالی و 5/79 تا 82 درجه طول شرقی ⁽²⁾ واقع شده است.

این کشور بزرگترین جزیره اقیانوس هند است. از شمال به معبر دریایی پالک (که آن را از هندوستان جدا می کند)از غرب به خلیج مانار و از جنوب وشرق به اقیانوس هند محدود است.

به سبب نزدیکی سری لانکا به خط استوا آب و هوای آن نسبتا گرم، مرطوب و پرباران است و اختلاف فصول در آن وجود ندارد، یعنی درجه حرارت تقریبا در تمام طول سال یکسان است.

جمعیت این کشور در سال 1981، 16780000 نفر ⁽³⁾ بوده است که 3/69 درصد آن پیرو آیین بودا، 5/15 درصد پیرو آیین هندو،6/7 درصد پیرو دین اسلام و 5/7 درصد پیرو مسیحیت بوده اند ⁽⁴⁾ .

در سال 1972 در شیوه حکومتی کشور تغییراتی به وقوع پیوست و نوع حکومت از فرمانداری کل به جمهوری تبدیل شد و از همین سال نام کشور که تا آن زمان سیلان بود به سری لانکا تغییر یافت. ⁽⁵⁾

تاریخچه

تاریخ روشن سری لانکا به حدود26 قرن پیش بازمی گردد. در آن زمان سینهالیها که از طوایف هند شمالی بودند بومیان این جزیره را مغلوب و خود حکومت جدیدی تاسیس کردند. نقشه موقعیت کشور سری لانکااولین پادشاه سینهالی، ویجایه نام داشت که در اوایل قرن پنجم پیش از میلاد حکومت می کرد. در قرن دوازدهم میلادی قوم تامیل که سالها پیش از آن، از هند جنوبی به شمال سری لانکا آمده بودند پس از درگیریهایی با سینهالیها آنان را به سمت جنوب راندند و خود حکومتی در شمال ایجاد کردند. از آن زمان هشت قرن کشمکش میان این دو تیره آغاز شد که تاکنون ادامه یافته است.

در قرن دوازدهم و سیزدهم میلادی، بازرگانان مسلمان بیش از پیش به بازرگانی در این جزیره پرداختند و تا اوایل قرن شانزدهم داد و ستد منطقه را در دست داشتند، تا این که در سال 1505 میلادی پرتغالیها نواحی ساحلی سری لانکا را فتح کردند و خود کنترل اوضاع را در دست گرفتند.

در سال 1658 م هلندیها جای پرتغالیها را گرفتند و در سال 1795 انگلستان متصرفات هلند را اشغال نمود و در سال 1798 آن را به مستعمره رسمی خویش تبدیل کرد.

در سالهای جنگ جهانی اول نهضت استقلال طلبی در سیلان به وجود آمد. آزادیهای ظاهری انگلیس نتوانست این نهضت را راضی کند و بالاخره در چهارم فوریه 1948 سیلان به استقلال کامل دست یافت. ⁽⁶⁾

ورود اسلام به سری لانکا

چگونگی ورود اسلام به سری لانکا را باید در حقیقت بخشی از حرکت، نفوذ و گسترش اسلام در جنوب شبه قاره هند دانست.

از گذشته های بسیار دور و حتی در قرون اول میلادی بازرگانان با استفاده از بادهای موسمی از خلیج فارس عازم هندوستان و سیلان (سری لانکا) می شدند و از این نقاط ادویه و ابریشم و کالاهای نفیس دیگر را با خود می آوردند، از خلیج فارس نیز مروارید و از جنوب عربستان کندر و صمغهای گرانبها فراهم می شد که به هندوستان حمل می گردید. ⁽⁷⁾

در این میان ایرانیان نقش تجاری بسیار مهمی داشتند. عده ای از مورخان اتفاق نظر دارند که بازرگانان ساسانی، بیزانسی و رومی معمولا محصولات چین و جنوب شرق آسیا را از بنادر سری لانکا خریداری می کرده اند و کالاهای چینی به وسیله کشتی های چینی به سیلان آورده می شد و در آن جا دادوستد انجام می گرفته است. ⁽⁸⁾

این روند پس از پیدایش اسلام نیز همچنان ادامه داشت. به طوری که ارتباط تجاری اعراب بخصوص پس از این که تشکیل حکومت سیاسی دادند بسرعت گسترش یافت و تا شهرهای جنوبی چین نیز رسید. ⁽⁹⁾

بازرگانان مسلمان علاوه بر اشتغال به خرید و فروش و تجارت در سری لانکا با ساکنان این سرزمین پیوند برقرار کردند و ازوداج آنان با زنان این جزیره به عنوان هسته نخستین پیدایش جامعه مسلمانان در سری لانکا به شمار می رود. ⁽¹⁰⁾

از همان ابتدا پادشاهان محلی مسلمانان را به گرمی پذیرفتند و چندی نگذشت که آنها تبدیل به جامعه بازرگانان با ارتباطهای لازم بین المللی شدند. ⁽¹¹⁾

مسلمانان مهاجر در افزایش تواناییهای اقتصادی و حتی فنی ساکنان بومی سهم بسزایی ایفا کردند و به صورت منبع ثروتهای اقتصادی مردم و حاکمان آن دیار به شمار می رفتند بدون آن که به حقوق و اموال آنان تجاوز کنند. جامعه کشاورزی و زراعی جزیره سیلان و سواحل جنوبی هند مسلمانان را بهترین خریداران محصولاتشان به شمار می آوردند.

به این ترتیب روز به روز بر تعداد مسلمانان افزوده شد و به موازات این افزایش جمعیت مسلمانان به دو شاخه تقسیم شدند: نخست مسلمانانی که مادرانشان هندی و سیلانی و پدرانشان بازرگانان عرب بودند و دوم آن دسته از مردم بومی منطقه که به اسلام گرویده بودند.

مسلمانان هند نیز در ترویج اسلام در سری لانکا مؤثر بودند. چرا که آنها نه فقط در خود هند، بلکه در برمه، سیلان و... نیز به کار و کسب و بازرگانی پرداخته اند ⁽¹²⁾ .

تعداد مسلمانان

در مورد تعداد مسلمانان سری لانکا تاکنون آمار مستند و دقیقی ارائه نشده و در منابع مختلف آمارهای متفاوتی ذکر شده است.

در سال 1901 شمار مسلمانان 248000 نفر و معادل 9/6 درصد جمعیت سری لانکا بود. در سال 1963 تعدادشان به 731000 نفر رسید و همان درصد پیشین را حفظ کردند. تا سال 1971 تعدادشان به 910000 نفر یا3/7 درصد کل جمعیت و در سال 1981 به 1134000 نفر یا6/7 درصد کل جمعیت بالا رفت. ⁽¹³⁾

برخی از ارقام حاکی از آن است که مسلمانان در سال 1981 حدود46/7 درصد کل جمعیت بوده است. ⁽¹⁴⁾ برخی دیگر این نسبت را 5/7 درصد ذکر کرده اند. ⁽¹⁵⁾

در کتاب اوضاع معاصر کشورهای اسلامی، جمعیت مسلمانان تایلند7 درصد کل جمعیت ذکر شده است. ⁽¹⁶⁾

با توجه به نسبت 6/7 درصد مسلمانان در سال 1981 ترکیب آنها از این قرار بوده است:

1057000 «مورهای » سیلانی (تامیل زبان) و 43000 مالایایی (مالایا زبان) و 29000 «مورهای » هند (گجراتی زبان) و 5000 مسلمان بهرایی و «مونها».

جدول زیر توزیع استانی جمعیت مسلمان را در سال 1971 همراه با ارقام سرشماری سال 1981 نشان می دهد. ⁽¹⁷⁾

با توجه به جدول ملاحظه می شود در هیچ بخشی اکثریت مطلق با مسلمانان نیست. در دو بخش آمپارای و ترینکومالی که بالاترین تمرکز را داشته اند، درصد مسلمانان رو به کاهش نهاده است. این به معنای آن است که جمعیت مسلمانان میل به پراکندگی بیشتر نشان می دهد، یا توسط مشی سلطه طلبانه دولت بر سرزمین مسلمانان و یا به ادعای برخی از خود آنان، با نیروی طبیعی جابه جایی جمعیت یا هر دوی آنها، پراکندگی حاصل شده است. ⁽¹⁸⁾

به هر حال صرف نظر از پراکندگی، اکثر مسلمانان در قسمتهای شرقی این کشور اقامت دارند; جایی که 33 درصد از کل جمعیت مسلمانان سری لانکا را در خود جای داده است. ⁽¹⁹⁾

وضعیت مسلمانان سری لانکا

مسلمانان در آغاز ورود به سری لانکا روابط خوبی با شاهان و ساکنان آن برقرار کردند و نقش تجاری مهمی را که منحصر به آنان بود بخوبی ایفا کردند. بعدها در زمینه های نظامی همچون کشتی سازی و ملوانی و غیره مشارکت گسترده داشتند. همچنین نقش اساسی در وارد کردن اسبهای جنگی به این جزیره ایفا کردند که تا حد زیادی قدرت رزمی جنگجویان پیاده را تقویت کرد. در این مرحله آنها بدور از هرگونه گرایش و خواسته سیاسی بودند و به آنان به دیده یک اقلیت و گروه خارجی نگریسته می شد.

سقوط بغداد در سال 1258م تاثیر بسزایی در شکل گیری و ایجاد جامعه محلی مسلمانان در جنوب شبه قاره هند و سیلان به جا گذاشت. پس از این تاریخ پیوندها و روابط میان بازرگانان مسلمان و مراکز و شهرهای اسلامی قطع شد و در مقابل روابط مسلمانان و جنوب هند افزایش یافت و حتی مهاجرت از جزیرة العرب به شبه قاره هند رونق گرفته و بسیاری از مردم جزیرة العرب به سوی سیلان روانه شدند و با اقلیت مسلمان که قبلا در میان قبایل تامیل به گونه خاص شکل گرفته بود درآمیختند. به این ترتیب بازرگانان مسلمان دین اسلام را با گستردگی بسیار با خود از جزیرة العرب به این جزیره بردند; و در آن جا زبان تامیلی را فرا گرفتند. اما با وجود این به دو مانع و اختلاف بزرگ برخوردند. نخست اختلاف با اکثریت سینهالی در زبان، و دوم اختلاف با تامیلهای شمال جزیره در دین. در عین حال از قرن سیزده میلادی مسلمانان دارای اجتماعات و تشکیلات متعدد در سواحل جنوبی غربی این جزیره و در شهرهایی همچون کلمبو، پیراویل وگاله بودند.

اوضاع مسلمانان روزبه روز در حال پیشرفت و شکوفایی بود تا این که رقابت اروپا با پرتغال در قرن 16و با هلند در قرن 19 بر سر بازرگانی و سیطره بر این جزیره به استعمار مسلحانه تبدیل شد و وجود مسلمانان در این کشور مانعی بر سر سیاستهای توسعه طلبانه استعمار محسوب شد. با توجه به این که مسلمانان فاقد تشکل و سازمان نظامی مستقل بودند، جامعه آنان دچار پراکندگی شد و بارها از جایی به جای دیگر رانده شدند و سازمانها و تشکیلات دینی آنها به حال رکود و از هم پاشیدگی و سستی افتاد. با این حال می توان گفت که مسلمانان سری لانکا در طول هزار سال موجودیت خویش تا آغاز قرن بیستم در حاشیه دایره فعالیتهای سیاسی و نه در بطن آن قرار داشتند و در بازیهای سیاسی بیشتر نقش ناظر را برعهده داشتند تا نقش شرکت کننده. برخی از محققان، سرآغاز مشارکت مسلمانان در رویدادهای سیاسی این کشور را سال 1948 یعنی سال استقلال این جزیره و اجرای دموکراسی پارلمانی در آن می دانند، چرا که همین امر باعث شد که مسلمانان نیز حق رای و حقوق قانونی و نقش ویژه خود را به دست آورند. ⁽²⁰⁾

به طور کلی می توان گفت که مسلمانان پس از استقلال سیلان شاهد سه دوره سیاسی بوده اند:

نخست بین سالهای 1947 تا 1960 که در آن سالها مسلمانان معتقد بودند جمعیت آنان در اقلیت است و نمی توانند نقش حساس و عمده در سیاستهای کشور داشته باشند و بهتر است که با اکثریت سینهالی همکاری داشته باشند.

مرحله دوم بین سالهای 1960 تا1977 است که در آن ایده سیاسی مسلمانان تا حد زیادی تعدیل و دگرگون شد و آنها توانستند نقش فعالتری در سیاست این کشور، در زمان انجام انتخابات پارلمانی برای انتخاب نقش برتر در میان اقلیتها ایفا کنند. در طی این مرحله نفوذ سیاسی اقلیت مسلمان به طرز چشمگیری افزایش یافت، به طوری که به عنوان نمونه دکتر «بادیودین محمود» توانست با به دست گرفتن منصب وزارت آموزش و پرورش تحول عظیمی را در این کشور به نفع مدارس اسلامی به وجود آورد و تعداد و سطح آنها را افزایش دهد. البته موفقیت وی در این اقدام مدیون دو عامل بود: نخست عامل داخلی که افزایش تعداد کرسیهای پارلمان سیلان شانس اقلیت مسلمان را در راهیابی نمایندگانشان به پارلمان و دولت افزایش داد، دوم عامل خارجی که علت آن تحکیم جایگاه سیاسی کشورهای عربی و وجود روابط سیاسی میان سیلان و مصر در اوایل دهه شصت و نیز نقش نفت کشورهای عربی در اوایل دهه هفتاد بود، اما به نظر می رسد که این مرحله تا حد زیادی به جریانها و رویدادهای لبنان در آن زمان شباهت دارد بدین معنی که همزمان با افزایش نفوذ سیاسی مسلمانان و ناسیونالیستها در لبنان حساسیت مساله بیشتر شد و کشمکش میان عوامل و عناصر داخلی شدت گرفت. که این امر با توضیح مرحله سوم بخوبی نمایان است.

مرحله سوم از سال 1977 آغاز می شود. در این دوره تحولات متعددی در داخل این جزیره روی داد. از جمله کشمکش سیاسی میان اکثریت سینهالی و اقلیت تامیل شدت یافت و ببرهای تامیل با توسل به سلاح، تلاش خود را در جهت ایجاد دولت تامیلی مستقل به نام ایلام آغاز کردند. در این میان مسلمانان میان دو آتش قرار گرفتند، از طرفی قیام مسلحانه تامیلها و از طرف دیگر عکس العمل انتقامجویانه نیروهای دولتی سینهالی نژاد. ⁽²¹⁾

مسلمانان سری لانکا همواره برای یافتن هویت واقعی خویش می کوشند و برخی از آنها هم اینک شروع به جستجوی هویت خود در ماوراء سواحل سری لانکا کرده اند.

با تاسیس شماری از سفارتخانه های کشورهای اسلامی در سری لانکا و حضور هزاران سری لانکایی جویای کار در کشورهای عربی، تماس با این کشورها افزایش یافته است. بعلاوه موقعیتهایی نیز برای ادامه تحصیلات عالیه جوانان مسلمان سری لانکایی در دانشگاههای کشورهای عربی فراهم آمده است.

ام. اچ. ام. اشرف مؤسس حزب کنگره مسلمین در دنیای سیاست فرد نسبتا تازه واردی به شمار می رود. این حزب که در سال 1981 کارش را در عالم سیاست به عنون یک گروه مراقب شروع کرده بود، در مجمع ششم خود در1986 تصمیم گرفت که به یک حزب سیاسی تغییر ماهیت دهد. این عمل در بین مسلمانان اولین اقدام در نوع خود محسوب می گردد و سرانجام در فوریه سال 1988 با تایید مسؤول انتخابات کشور این امر تحقق یافت و با همین عنوان به ثبت رسید و امروزه حزب کنگره مسلمین دارای چهار نماینده در پارلمان سری لانکا و29 نماینده در شورای ایالتی (که همگی از یالت شرقی می باشند) است.

مطلب حائز اهمیت دیگر این که نسل جدیدی از مردان و زنان دانشگاه دیده، و واجد ارزشهای نو با اعتقادی راسخ با هدف ایجاد تحول در جهت رشد و پیشرفت مادی و معنوی در حال ظهور است. این که آیا آنها به مقصود خواهند رسید یا نه، مطلب دیگری است.

زبدگان و نخبگان امروزی مسلمانان، علی الخصوص قشر دانشگاهی و تحصیل کرده آنها، تصویر جدیدی از مسلمانان ارائه داده اند. آنها موجب شده اند که جامعه نامرئی و نامحسوس مسلمانان اکنون حضور ملموستر و مؤثرتر در حیات سیاسی - اجتماعی سری لانکا داشته باشند. امروزه مسلمانان موفق به کسب موقعیت بهتر و برتری در مشاغل مختلف و جریانهای سیاسی کشور شده اند و قادرند بیش از پیش در شکل گیری آراء و نظرات و تصمیم گیریهای ملی تاثیر بارز بگذارند. در آنها مبارزه جویی نوینی مشاهده می شود که معلول شرایط خاص تحمیل شده بر آنها از طرف ببرهای تامیل از یک سو و تاثیرات خارجی از سوی دیگر است. بیداری مذهبی مسلمانان گروهی از آنها را به سوی اتخاذ سیاستهای تهاجمی سوق داده است و در همان حال باعث گردیده که گروه دیگری از آنها تحت تاثیر مسلمانان هند به شیوه های تبلیغی انفعالی روی آوردند و به سرکردن عرقچین، گذاشتن ریش و پوشیدن لباسهای بلند راضی باشند. به هر حال چنانچه قرار باشد که سخن از بروز و ظهور قدرت مسلمین به میان آید و خاستگاه آن مشخص گردد، باید در میان نخبگان جدید، آگاهی نوین، و بیداری مذهبی اخیر به جستجوی آن برخاست.

ا. سی. اس. حمید از اعضای ارشد حزب حاکم متحد ملی که دارای شهرت زیاد است، در مورد پایگاه قدرت مسلمین نگرش دیگری دارد. او می گوید که اجتماع مسلمانان از جهاتی جامعه ای بی نظیر و منحصر به فرد است. معمولا مشاهده می شود که اقلیتهای قوی در هر جایی که هستند میل به تجمع پیدا می کنند، لیکن مسلمانان سری لانکا با وجود تمرکز عمده شان در شرق کشور، در سرتاسر جزیره پراکنده شده اند. این پراکندگی وسیع که در سطح ملی مشهود است آنها را از نظر سیاسی قدرتمند می سازد. اگر چه به قول معروف آنها خود هرگز نمی توانند حاکمیت پیدا کنند ولی می توانند در ایجاد حکومتها تاثیر قاطع داشته باشند. این است آن پایگاه اصلی که به مسلمانان قدرتی افزونتر از حد متعارف می بخشد.

عامل دیگری که عموما به عنوان پایگاه قدرت مسلمین به آن اشاره می شود عبارت است از وضعیت مطلوب اقتصادی آنها. مسلمانان به عنوان یکی از جماعتهای موفق به لحاظ تجاری تقریبا از همان بدو ورود به جزیره از ثروت و توانایی مالی زیادی برخوردار شده اند و از نظر ثروت در میان اقوام ساکن در جزیره بعد از سینهالیها در رتبه دوم قرار دارند. ⁽²²⁾

مسلمانان سری لانکا دارای سازمانها و تشکیلات سیاسی نیز هستند که مهمترین آنها عبارتند از: حزب کنگره مسلمین، مسلم لیگ، اتحادیه مورهای سیلان، جبهه سوسیالیست اسلامی، جماعت اسلامی، کنفرانس آموزشی مسلمانان سراسر سری لانکا، مجلس مسلمانان دانشگاهی، و نظایر آن. با این حال سازمانی که نماینده تمام مسلمانان سری لانکا باشد، وجود ندارد. ⁽²³⁾

مساجد و مدارس مسلمانان

حدود 200 مسجد در سری لانکا وجود دارد که 63 باب آن تنها در شهر کلمبو (پایتخت) قرار گرفته اند. مساجد بزرگ را هیات امنا و بیشتر مساجد (حدود 1500 باب) را هیات وقف اداره می کند که نوعی اداره دولتی است و رئیس آن منصوب دولت است. در تمام مساجد قرآن تعلیم داده می شود. قرآن به زبان تامیل و اخیرا به زبان سینهالی ترجمه شده است. کتابهای اسلامی اندک است و بر واردات کتاب نیز قیدهایی اعمال می شود.

تمام مدارس سری لانکا و از جمله مدارس مسلمانان ملی شده است. اما در وزارت آموزش و پرورش بخشی به نام مدارس مسلمانان وجود دارد که 200 دبستان و دبیرستان را شامل می شود. در این مدارس برنامه رسمی، همراه با زبان عربی و آموزش اسلامی اجرا می شود. تنها یک موسسه خصوصی اسلامی به نام کالج ظهیرا در سال 1892 در کلمبو تاسیس شده که دست نخورده باقی مانده است. این مؤسسه شامل یک دبستان و یک دبیرستان با حدود 2000 دانش آموز پسر است. کالج (دولتی) برای دختران مسلمان و یک کالج آموزشی برای تعلیم معلمان در استان خاوری تاسیس شده است. نسبت مسلمانان در دانشگاه بسختی به چهار درصد یعنی نصف میانگین ملی می رسد.

در سطوح آموزش عالی، شش باب مدرسه برای ائمه جماعات، 5 باب برای پسران و یکی برای دختران موجود است. این مؤسسات در بخش آمپارای، گاله، کلمبو، پوتالام و درکندی (برای دختران) دایرند. در آنها مجموعا 500 نفر ثبت نام کرده اند و دهها دانشجو نیز در دانشگاههای اسلامی خارج به تحصیل اشتغال دارند. ⁽²⁴⁾

نحوه رفتار گروههای تامیلی با مسلمانان

مسلمانان سری لانکا گرچه تامیل زبان هستند، اما بواقع تامیل نیستند و به همین دلیل و به منظور حفظ اعتقادها و شعائر اسلامی حاضر نیستند سلطه تامیلها را بپذیرند. از این رو با ادعای استقلال طلبانه ببرهای تامیل ⁽²⁵⁾ مخالفند و این مخالفت زمینه ساز اصلی جنایات گاه و بیگاه چریکهای تامیل علیه جان و مال مسلمانان بوده است.

ببرهای تامیل از سال 1362 به بعد که با حمایت هندیها قدرت قابل ملاحظه ای در سری لانکا کسب کردند تدریج خواهان الحاق قسمتهای مسلمان نشین شرق سری لانکا به بخش تامیلی شمال کشور و تشکیل کشور مستقل ایلام شدند. از این رو غالبا مناطق مسلمان نشین شرق سری لانکا مورد حملات وحشیانه و جنایتبار آنها قرار داشته و ادعاهای تجزیه طلبانه این گروه که خواهان اعمال حاکمیت بر نواحی مسلمان نشین سری لانکا هستند، هستی 5/1 میلیون مسلمان سری لانکایی را در معرض تهدید جدی قرار داده است. ⁽²⁶⁾

روابط مسلمانان و تامیلها برای اولین بار زمانی به وخامت گرایید که آقای «پی راماناتان » (از استقلال طلبان تامیل نسب سری لانکا) در26 آوریل سال 1888 به جامعه سلطنتی آسیاییها اعلام کرد که تصمیم گرفته است مطلبی تاریخی بنویسد که در آن مسلمانان از نظر ملی تامیل و از نظر مذهبی مسلمان شمرده می شوند.

طبیعتا این موضوع باعث خشم مسلمانان شد و آنها بحق چنین احساس کردند که برجسته ترین متفکر زمان، اصل ونسب ایشان را نادیده گرفته، تاریخ را تحریف کرده است.

واکنش مسلمانان نسبت به این ادعای نگران کننده، از جانب آقای «آی آل ام عبدالعزیز». دبیر «مسلم گاردین » و رئیس اتحادیه مسلمانان در سال 1900 صورت گرفت. وی بندبند رساله آقای راماناتان را در یک بررسی عمیق مورد صداقه قرار داد و آن گاه جوابیه خود را که به حمله ای مخرب تشبیه گردیده با استدلالی آرام، منطقی، برنده و با ذکر انبوهی از وقایع علیه آقای راماناتان تنظیم نمود و ادعای وی را مبنی بر تامیلی تبار بودن مسلمانان رد کرد. شهرت و اعتبار آقای راماناتان در آن زمان به حدی بود که هر گونه سخنرانی از جانب وی در جامعه سلطنتی آسیاییها از طرف اکثریت مردم به عنوان مطلبی اصولی و داهیانه تلقی می گردید; و لیکن آقای عزیز با سبک آرام و منحصر به فرد خود انگیزه آقای راماناتان را چنین برملا نمود:

با توجه به فاش شدن خبر مربوط به بررسی انتصاب یک نماینده مسلمان به شورای قانونگذاری از طرف انگلیسیها، هدف آقای راماناتان در عنوان این مطلب که مسلمانان از نژاد تامیلها می باشند این بوده است که دولت وقت انگلیسی را از انتصاب یک نماینده مسلمان به شورای مذکور منصرف کند و به آنها بفهماند که چون مسلمانان از نژاد متمایزی نیستند، لذا آن اقدام ضرورت ندارد.

در اواخر دهه 80 میلادی همان ادعا به صورت دیگری تکرار شد. در آن هنگام تامیلی ها با هدف تقویت تعداد تامیل زبانها در شمال و شرق سری لانکا به طرح مباحثی نظیر آنچه ذکر شد پرداختند. «باربارا کراست » خبرنگار روزنامه نیویورک تایمز اخیرا گزارش داد، تامیلها در گذشته سعی کرده اند مسلمانان را به آن دلیل که به زبان تامیلی تکلم می کنند جزئی از خودشان قلمداد کنند، و لیکن مسلمانان این نظر آنها را با توجه به زمینه های عقیدتی و مذهبی رد می کنند و می گویند یک اجتماع تنها براساس زبان تشکیل نمی شود. ⁽²⁷⁾

یکی دیگر از مسائلی که مشکلات بسیاری برای مسلمانان به وجود آورده است جنگ طایفه ای میان سینهالیهای بودایی مذهب و تامیلیهای هندو مذهب است که از سال 1983 شروع شده است. مسلمانان علی رغم بیطرفی، در این کشمکش بیشترین تاوان را می پردازند و یکی از قربانیان و اهداف عمده آن به شمار می روند که در این راستا در سالهای اخیر شاهد کشتار صدها تن از مسلمانان مناطق شرقی بودیم. در این میان دولت، جدایی طلبان تامیلی را مسؤول این کشتارها می داند و بر آن است که آنان از این طریق قصد دارند وسعت جبهه جنگ را بیشتر کرده و دامنه آن را به مناطق شرقی نیز گسترش دهند و از تمرکز فعالیت دولت در سرکوب شورشیان در مناطق شمالی این کشور بکاهند. از سوی دیگر تامیلها دولت را در کشتارهای مزبور سهیم می دانند تا بتوانند از این طریق حمایت کشورهای اسلامی را در نابودی دولت جلب کنند.

واقعیت نشان می دهد که دولت مرکزی از سینهالیها پشتیبانی می کند و مردان مسلح تامیل نیز از افراد طایفه خود حمایت می کنند و در این میان مسلمانان هستند که بی بهره از هرگونه پشتیبانی، در معرض انواع تجاوزها و انتقامجوییها قرار گرفته اند. ⁽²⁸⁾

به هر حال ظرف سالهای اخیر هزاران تن از مسلمانان توسط چریکهای جدایی طلب تامیلی کشته شده اند. رهبران مسلمان سری لانکا نیز به دنبال این فجایع خواهان دریافت سلاح بیشتر از دولت مرکزی سری لانکا برای دفاع از خویش شده اند.

دولت سری لانکا نیز با هدف خلع سلاح چریکها و جمع آوری اسلحه از دست گروههای مختلف، که ثبات و منیت سری لانکا را طی سالهای اخیر در معرض خطر جدی قرار داده اند، چندان تمایلی به توزیع اسلحه میان مسلمانان از خود نشان نداده و در دفاع از جان و مال و نوامیس مسلمانان نیز درحد انتظار عمل نکرده است.

اکنون مسلمانان سری لانکا در معرض اعمال فشار تروریستی از سوی گروههای تجزیه طلب تامیلی از یک سو و بی اعتنایی دولت کلمبو از جانب دیگر قرار دارند. دنیای اسلام نیز عموما یا غالبا نسبت به سرنوشت مسلمانان سری لانکا بی توجه است. ⁽²⁹⁾

روابط تاریخی ایران با سری لانکا

سری لانکا روابط دیرینه ای با ایران دارد. به طوری که در کتیبه های باستانی مکشوفه در این کشور، نشانه ها و نیز سکه هایی در همین زمینه به دست آمده که نشان می دهد تجار پارسی از گذشته های تاریخی دور باب مراوده با لت سری لانکا را گشوده اند و زبان فارسی در این سرزمین حضور داشته است.

مناسبات سیاسی ایران و سری لانکا در دوره معاصر اگر چه به سال 1340 شمسی بازمی گردد، ولی می توان گفت پس از پیروزی انقلاب اسلامی این روابط تحکیم یافته است. روابط رسمی ایران و سری لانکا در 1974 میلادی اعلام شد، ولی سفارت ایران در کلمبو رسما در سال 1354 شمسی افتتاح شد. از بدو تاسیس سفارت تا سال 1369 شمسی سطح روابط دو کشور در سطح کاردار بود که با توسعه همه جانبه روابط در سال مذکور، به سطح سفیر ارتقا یافت و دولت سری لانکا اقدام به تاسیس سفارت و اعزام سفیر به تهران کرد.

روابط دو کشور عموما روال معقول و طبیعی داشته و رو به توسعه بوده است، بجز در سال 1361 که جمهوری اسلامی ایران از اعزام کاردار جدید به کلمبو به دلیل اخبار مربوط به گشایش دفتر حفاظت منافع رژیم صهیونیستی در سری لانکا جلوگیری کرد. اولین اجلاس کمیسیون مشترک دو کشور در سال 1366 در کلمبو برگزار شد و دومین و سومین اجلاس به ترتیب در سالهای 1368 و خرداد 1371 به ترتیب در تهران و کلمبو برگزار شده است.

از سال 1367 همزمان با انتخاب «پراماداسا» به عنوان رئیس جمهور سری لانکا همکاریهای سیاسی مطلوبی بین دو کشور آغاز گردید. از آن جمله بازدید متقابل هیاتهای سیاسی، اقتصادی و فرهنگی دو کشور از پایتختهای یکدیگر به منظور گسترش روابط و نزدیک کردن مواضع دو کشور در سازمانها و مجامع بین المللی بوده است. این روابط طی سالهای گذشته نسبتا مطلوب بوده و هم اکنون نیز در مجموع روابط دو جانبه حسنه و در حال گسترش ارزیابی می شود. ⁽³⁰⁾

در تاریخ 25/1/73 رئیس مجلس شورای اسلامی در راس هیاتی به سری لانکا سفر کردند و از نزدیک با مسلمانان آنجا به گفتگو پرداختند.

آقای ناطق نوری در دیدار با رئیس جمهور سری لانکا گفت: در گفتگوهایی که با مسلمانان سری لانکا داشتم غالبا از برخورد دولت با اقلیتها راضی هستند و بنده به عنوان یک مسلمان به خاطر برخورد خوب دولت شما با اقلیتها تشکر می کنم. ⁽³¹⁾

رئیس مجلس همچنین با وزیر امور مسلمین و رهبر حزب مخالف دولت سری لانکا دیدار و گفتگو کرد. ایشان همچنین با شرکت در نماز جمعه شهر کلمبو از مسلمانان این کشور خواست، به عنوان مبلغین شایسته اسلام الگوی خوبی از لحاظ اخلاقی برای پیروان سایر مذاهب باشند. وی از مسلنانان خواست وحدت و همبستگی خود را حفظ کرده و از تفرقه و اختلاف بپرهیزند. ⁽³²⁾

ایشان همچنین در جریان دیدار خود با مقامات سری لانکا آمادگی کشورمان را جهت کمک به حل مشکلات داخلی این کشور اعلام کرد ⁽³³⁾ و همچنین به خاطر تعطیل شدن دفتر منافع اسرائیل از دولت سری لانکا تقدیر کرد. ⁽³⁴⁾

در بعد اقتصادی نیز در سالهای اخیر حجم مبادلات دو کشور به میزان قابل توجهی افزایش یافته است. به طوری که سری لانکا 65 درصد احتیاجات نفتی خود را از ایران تامین می نماید و ایران متقابلا یکی از خریداران عمده چای سری لانکا محسوب می شود و 90 درصد صادرات این کشور به ایران را پای تشکیل می دهد. ⁽³⁵⁾ براساس اظهارات آقای ناطق نوری در سری لانکا، ایران از بزرگترین واردکنندگان چای از سری لانکاست و با 300 میلیون دلار حجم تبادلات بازرگانی دومین شریک تجاری سری لانکا محسوب می شود. ⁽³⁶⁾

در بعد فرهنگی نیز باید خاطرنشان کرد که فعالیتهای فرهنگی از سوی ایران در سری لانکا بدون هیچگونه محدودیتی انجام می شود و قرارداد خواهرخواندگی دو شهر اصفهان و کندی دومین شهر بزرگ سری لانکا و همچنین قرارداد فرهنگی تحت پیگیری می باشد و لذا انتظار می رود سفر رئیس مجلس شورای اسلامی به این کشور مناسبات یاد شده را تقویت و تحکیم بیشتری بخشد. ⁽³⁷⁾

با توجه به حسن روابط بین دو کشور ایران و سری لانکا و همچنین وجود زمینه های مناسب برای فعالیتهای فرهنگی شایسته است ارگانهای ذی ربط به ویژه وزارت امور خارجه، وزارت ارشاد اسلامی و وزارت فرهنگ و آموزش عالی اقدامات اساسی و عاجل به منظور توسعه هر چه بیشتر روابط در زمینه های مختلف بعمل آورند و از راههای مختلف از جمله اعطاء بورس به دانشجویان مسلمان سری لانکایی و اهداء کتابهای مختلف مذهبی و... هر چه بیشتر انقلاب اسلامی را به مسلمانان آن سامان معرفی نمایند.

پی نوشتها و مآخذ

1- سعیدیان، عبدالحسین، کشورهای جهان، انتشارات علم و زندگی، چاپ اول، 1365، ص 460.

2- شاملویی، حبیب الله، جغرافیای کامل جهان، انتشارات بنیاد، چاپ ششم، خرداد1363، ص 204.

. 3- L؛ETAT DU MONDE, Edition 1989-1990, Annuaire economique etgeopolitique mondial,EDITIONS LA DECOUVERTE, p 351

4- مؤسسه مطالعات و پژوهشهای بازرگانی وزارت بازرگانی، سری لانکا، دی ماه 1361، ص 5.

5- محجوب، محمود، یاوری، فرامرز، گیتاشناسی کشورها، انتشارات گیتاشناسی، چاپ دوم، دی ماه 1362، ص 164.

6- الف: رک، گیتاشناسی کشورها، ص 165.

ب: رک، جغرافیای کامل جهان، ص 207.

ج: رک، کشورهای جهان، ص 461.

7- اقتداری، احمد، از دریای پارس تا دریای چین، چاپ اول، شرکت تحقیق و انتشار مسائل حمل و نقل ایران، 1364، ص 45.

8- همان منبع، ص 72.

9- گوستاو لوبون، تمدن اسلام و عرب، ترجمه سیدهاشم حسینی، کتابفروشی اسلامیه، چاپ سوم، 1358، ص 689.

10- روزنامه کیهان، شماره 14002 مورخ 31/6/69.

11- رک: روزنامه کیهان، شماره 14002، مورخ 31/6/69.

12- نهرو، جواهر لعل، کشف هند، ترجمه محمود تفضلی، مؤسسه انتشارات امیرکبیر، جلد دوم، چاپ دوم، تهران، 1361، ص 550 و 551.

13- کتانی، علی، اقلیتهای مسلمان در جهان امروز، ترجمه محمدحسین آریا، مؤسسه انتشارات امیرکبیر، تهران، 1368، ص 180.

14- رک: روزنامه کیها،ن شماره 14002، مورخ 31/6/69.

15- رک: سری لانکا، ص 5.

16- مرغی، جاسم، اوضاع معاصر کشورهای اسلامی، ناشر نمایشگاه دائمی کتاب، چاپ اول، مهرماه 1363، ص 9.

17- رک: اقلیتهای مسلمان در جهان امروز، ص 180 و 181.

18- رک: همان منبع، ص 182.

19- روزنامه جمهوری اسلامی، شماره 2798 مورخ 28/4/71.

20- الف: رک، روزنامه کیهان، شماره 14002، مورخ 31/6/69.

ب: رک، اقلیتهای مسلمان در جهان امروز، ص 179.

21- رک: روزنامه کیهان، شماره 14002، مورخ 31/6/69.

22- رک: روزنامه کیهان، شماره 14009، مورخ 7/7/69.

23- رک، اقلیتهای مسلمان در جهان امروز، ص 183.

24- همان منبع، ص 182.

25- تامیلها یکی از گروههای قومی سری لانکا هستند که 30 درصد جمعیت آن را تشکیل می دهند و در شمال کشور سکونت دارند. دولت سری لانکا سالهاست که با چریکهای جدایی طلب تامیل موسوم به «ببرهای تامیل » مشغول نبردی خونین می باشد. گروه چریکی ببرهای تامیل قوی ترین سازمان مسلح تامیلی است که برای به دست آوردن استقلال از دولت کلمبو مبارزه می کند.

26- رک: روزنامه جمهوری اسلامی، شماره 3798 مورخ 28/4/71.

27- رک: روزنامه جمهوری اسلامی، شماره 3256 مورخ 5/6/1369.

278- رک: روزنامه کیهان، شماره 4002 مورخ 21/6/1369.

29- رک: روزنامه جمهوری اسلامی، شماره 3798 مورخ 28/4/71.

30- روزنامه خراسان، شماره 12950، مورخ 29/1/1373.

31- رک: روزنامه جمهوری اسلامی، شماره 4308 مورخ 28/1/1373.

32- رک: روزنامه کیهان، شماره 15035 مورخ 27/1/1373.

33- رک: روزنامه جمهوری اسلامی، شماره 4308 مورخ 28/1/1373.

34- رک: روزنامه کیهان، شماره 15036 مورخ 28/1/1373.

35- روزنامه خراسان، شماره 12950، مورخ 29/1/1373.

36- رک: روزنامه کیهان، شماره 15035 مورخ 27/1/1373.

37- روزنامه خراسان، شماره 12950، مورخ 29/1/1373.