سیره رسول اکرم صلی الله علیه وآله
گروه تاریخ اسلام
دایرة المعارف سیره رسول اکرم صلی الله علیه وآله (Encyclopaedia of Seerah) بین سالهای 1981 تا 1992م در 8 جلد شامل 6920 صفحه به زبان انگلیسی از سوی «بنیاد سیره » واقع در شهر لندن (انگلستان) به چاپ رسیده است. هدف از تالیف این دایرة المعارف ارائه یک دوره کتاب مرجع در موضوع سیره رسول خداصلی الله علیه وآله بوده است. اولین جلد این مجموعه در سال 1981 م و هشتمین و آخرین مجلد آن در سال 1992 انتشار یافت.
انتشار این دایرة المعارف به سرپرستی آقای افضل الرحمن مدیرعامل بنیاد سیره، لندن صورت گرفته است. روش تدوین این مجموعه با دایرة المعارف های متعارف تفاوت دارد به این ترتیب که در آن مقالاتی درباره سیره رسول اکرم صلی الله علیه وآله از زبانهای عربی، فارسی و اردو به انگلیسی ترجمه گردیده است و آن را می توان دایرة المعارف موضوعی سیره رسول اکرم صلی الله علیه وآله نامید. بنیاد سیره را هیات امنای مدارس مسلمانان لندن (The Muslim Schools Trust, London) تاسیس کرده است. این مؤسسه را اعضای جماعت اسلامی «شبه قاره هند و پاکستان مقیم انگلستان » اداره می کند. جماعت اسلامی به دست مولانا سید ابوالاعلی مودودی (1979-1903م) تاسیس گردید و می توان گفت که جماعت اسلامی همان اخوان المسلمین شبه قاره هند و پاکستان می باشد که در تمامی اصول اعتقادی و عملی از روشهای اخوان المسلمین مصر پیروی می کند.
دیباچه این اثر را دکتر عبدالله نسیف دبیرکل رابطه عالم اسلامی در مکه مکرمه نگاشته است. رابطه عالم اسلامی مکه که به ترویج وهابی گری در سطح جهان می پردازد به هر مؤسسه و انجمن اسلامی که افکار ابن تیمیه و محمدبن عبدالوهاب را تایید و ترویج نمایند کمک مالی گسترده می نماید.
جلد اول این دوره شامل 882 صفحه در سال 1981م برای اولین بار انتشار یافته و در سالهای 1985، 1988 و1993م تجدید چاپ گردیده است. در این مجلد13 نقشه و نمودار طراحی شده و در آخر نیز فهرست راهنما آمده است. این مجلد شامل چهار کتاب مستقل با عناوین زیر می باشد:
کتاب اول: انسان و پیغمبر اکرم صلی الله علیه وآله.
کتاب دوم: معلم بشر.
کتاب سوم: رهبر بی مانند نظامی.
کتاب چهارم: حاکم و سیاستمدار.
کتاب اول دارای پنج بخش و 192 صفحه دارد. بخش اول در باب زندگی رسول اکرم صلی الله علیه وآله بحث می کند و شامل سه فصل است. عنوان بخش دوم «محمدصلی الله علیه وآله انسان کامل » است و 21 فصل دارد. بخش سوم در بردارنده دو فصل است. فصل اول: «محمدصلی الله علیه وآله در کودکی » و فصل دوم «محمدصلی الله علیه وآله در جوانی » عنوان گرفته است. عنوان بخش چهارم «پیغمبر خدا» است و شامل سه فصل می باشد. در بخش پنجم این کتاب سخنان 29 تن از دانشمندان معروف غیرمسلمان در پیرامون شخصیت و عظمت پیغمبر اکرم صلی الله علیه وآله بیان شده است.
کتاب دوم شامل چهار بخش می باشد که در287 صفحه تدوین گردیده است. در این کتاب درباره تعلیمات اخلاقی و اصول آموزش و پرورش، فرهنگ اسلامی و نقش رسول خداصلی الله علیه وآله بر فرهنگ انسانی و رابطه اسلام با علوم بحث شده است.
کتاب سوم در 200 صفحه تالیف گردیده است و9 بخش دارد. در این کتاب پیرامون، اسلام و صلح; استراتژی نظامی; وظایف، و خصوصیات رهبری; نظام و اصول امنیت; مقابله با یهود; عملیات نظامی; قوانین جنگی در سیره رسول خداصلی الله علیه وآله بحث شده است.
کتاب چهارم در179 صفحه تدوین شده و دربردارنده 22 فصل است. مقدمه کتاب چهارم در موضوع فلسفه سیاست، اصول سیاست و سیاست عملی بحث شده است و عناوین فصلهای این کتاب عبارتند از: قانون اساسی اسلام; نظریه نظام اسلامی; اندیشه استقلال; مقصد حکومت اسلامی; خصوصیات حکومت اسلامی; حکومت اسلامی و تصور جانشینی; تصور شورایی; اقتدار قوای مقننه; اجراییه و قضاییه; حکومت اسلامی و نظام نوین جمهوری; نقش و مقام رسول اکرم صلی الله علیه وآله در تبیین حقوق بنیادی انسان; کارهای قضایی و حقوقی رسول اکرم صلی الله علیه وآله در مدینه; قانون و نظم; نظام حکومتی; سیاست جنگی و تنظیم جنگ; اسرای جنگی و عفو عمومی; پیمانها; روابط بین الملل و سیاست خارجه; دیپلماسی سیاسی; نامه های پیغمبر اکرم صلی الله علیه وآله; اعزام هیاتهای نمایندگی; و حضرت محمدصلی الله علیه وآله سیاستمدار بی مانند.
در فهرست منابع جلد اول بعد از پایان کتاب چهارم ترجمه های کتابهایی در موضوع سیره و تاریخ اسلام به انگلیسی; و نیز کتابهای انگلیسی و اردو در پیرامون سیره و تاریخ اسلام که تمامی آنها فقط از جانب دانشمندان سنی و مستشرقان غربی تالیف شده آمده است. بنابراین دایرة المعارف سیره کاملا زیر تاثیر افکار مولانا ابوالاعلی مودودی بنیانگذار جماعت اسلامی شبه قاره هند و پاکستان قرار دارد و ناشر کوشش کرده است که اعتقادات و مواضع آنها را در تمامی مسائل مخصوصا در مسائل سیاسی و اجتماعی در این اثر بیان کند.
جلد دوم دایرة المعارف به سال 1982 م در لندن منتشر شد و در سال 1986 م تجدید چاپ گردید. این جلد در 940 صفحه عرضه شده و حاوی یک قطعه عکس رنگی از مسجد نبوی، دو نمودار و دو نقشه است. جلد دوم از شش کتاب مستقل با عناوین شوهر; پدر; بازرگان; قانونگذار; قاضی و انسان کامل تشکیل گردیده و69 فصل دارد.
کتاب اول با عنوان «حضرت محمدصلی الله علیه وآله به عنوان شوهر» دارای 16 فصل است و در227 صفحه تالیف گردیده است. در این کتاب پیرامون مقام زن; حقوق زنان; زن و مساوات; طلاق و مهریه; نقش جنسیت و ازدواج; فلسفه و حکمت ازدواج; تحفظ اخلاص; حجاب و طهارت در روابط; نظام تعدد زوجات; روابط ازدواجی; زندگانی و خصوصیات زنان رسول اکرم صلی الله علیه وآله; ازدواجهای متعدد رسول اکرم صلی الله علیه وآله; و پیغمبر شوهر نمونه بحث شده است.
عنوان کتاب دوم «حضرت محمدصلی الله علیه وآله به عنوان پدر» است، چهار فصل و 61 صفحه دارد. و در آن درباره آموزش کودکان; پیغمبر اکرم صلی الله علیه وآله همراه کودکان; اصول تبلیغ و آموزش رسول اکرم صلی الله علیه وآله; و زندگی خانوادگی آن حضرت بحث می شود.
کتاب سوم با عنوان «محمدصلی الله علیه وآله به عنوان بازرگان » شامل 27 فصل است و در337 صفحه تالیف گردیده است. در این کتاب مطالبی درباره تجارت پیغمبر اکرم صلی الله علیه وآله; اصول تجارت; راه حل مسائل اقتصادی; نظام اقتصادی اسلام و مشخصات ممتاز آن; عدالت اجتماعی در اسلام; مصرف; تولید; عوامل تولید; کار و کارگر; سرمایه; سازمانهای تجاری و اقتصادی در اسلام; مبادله ثروت; توزیع ثروت; اجاره زمین; مساله اجرت; مساله منافع; ربا و جامعه بدون ربا; به تفصیل بحث گردیده است.
کتاب چهارم با عنوان «محمدصلی الله علیه وآله به عنوان قانونگذار» شامل 10 فصل است و در 132 صفحه تدوین گردیده است. موضوعهای مورد بحث این کتاب عبارتند از: موقعیت قانونی سنت رسول اکرم صلی الله علیه وآله; موقعیت رسول اکرم صلی الله علیه وآله به عنوان قانونگذار; اصول قوانین اسلام; قوانین ارث; قوانین مدنی; ربا و معاملات حرام; معاملات مشروع; قوانین کیفری; قوانین اخلاقی و قوانین بین المللی.
کتاب پنجم «حضرت محمدصلی الله علیه وآله به عنوان قاضی » عنوان گرفته و شامل 5 فصل است و 54 صفحه است. موضوع های این کتاب عبارتند از: قانون ارث; معاملات; قوانین کیفری; و جرایم تعزیری.
عنوان کتاب ششم «حضرت محمدصلی الله علیه وآله، انسان کامل » است که در 114 صفحه تالیف گردیده است. موضوعهای مورد بحث در این کتاب عبارتند از: محمدصلی الله علیه وآله انسان کامل و نمونه; جامعیت اخلاق رسول اکرم صلی الله علیه وآله; نظر اجمالی در روش زندگی رسول اکرم صلی الله علیه وآله; کیفیت زندگی رسول اکرم صلی الله علیه وآله; رسول اکرم صلی الله علیه وآله به عنوان همسایه خوب; رسول اکرم صلی الله علیه وآله دوست همه; پیام; اخلاق و رفتار رسول اکرم صلی الله علیه وآله.
منابع جلد دوم عبارتند از: الاستیعاب فی معرفة الاصحاب، ابن عبدالبر; اسدالغابه، علی بن محمدبن عبدالکریم جزری; تاریخ کامل ابن اثیر; تاریخ طبری; الدر المنثور، جلال الدین سیوطی; سنن ابوداود; سنن نسائی; سیره ابن هشام; صحیح بخاری; صحیح مسلم; طبقات ابن سعد; فتوح البلدان بلاذری; فتح الباری احمدبن علی بن حجر; فهرست ابن ندیم; معجم البلدان یاقوت حموی; مفاتیح الغیب فخر رازی; مقدمه ابن خلدون. همچنین از کتابهایی درباره سیره رسول اکرم صلی الله علیه وآله به قلم علما و دانشمندان سنی شبه قاره هند و پاکستان مانند مولانا سید ابوالاعلی مودودی، مولانا شبلی نعمانی، مولانا سلیمان ندوی، عبدالحمید صدیقی، مولانا عبدالحق محدث دهلوی، مولانا عبدالرؤوف داناپوری، مولانا سید ابوالحسن علی ندوی، مولانا ابوالکلام آزاد، حافظ غلام سرور، دکتر محمد حمیدالله، کرامت علی دهلوی، مفتی محمد شفی، مولانا سعید انصاری، قاضی سلیمان سلمان منصورپوری و سید احمدخان در این کتاب استفاده شده است.
جلد سوم دایرة المعارف سیره رسول اکرم با عنوان «تکامل علم » در سال 1984 میلادی در 904 صفحه چاپ و منتشر گردیده است و شامل 47 فصل، 14 ضمیمه، 14 نقشه و 131 عکس رنگی و غیررنگی می باشد. این مجلد شامل هفت کتاب مستقل به قرار زیر می باشد:
کتاب اول: پیغمبران الهی و وظایف عمومی آنها.
کتاب دوم: تکامل علم.
کتاب سوم: شریعت و دین در تاریخ.
کتاب چهارم: خدمات حضرت محمدصلی الله علیه وآله به علم.
کتاب پنجم: نقش اسلام بر فرهنگ اروپا.
کتاب ششم: انسانیت اعلی
کتاب هفتم: غلبه اسلام بر سایر ادیان.
در مقدمه 66 صفحه ای این مجلد پیرامون رابطه اسلام با علوم توضیح داده شده است.
کتاب اول این جلد در 90 صفحه تدوین شده و شامل 7 فصل می باشد. عناوین فصلهای این کتاب عبارتند از: وظایف شریعت; نظرات قرآن مجید درباره خلقت آدم; جانشینی پیامبران; حضرت ابراهیم علیه السلام; حضرت لوط; حضرت شعیب; حضرت موسی علیه السلام و فرعون; حضرت عیسی علیه السلام و بنی اسرائیل.
کتاب دوم شامل 8 فصل است و در66 صفحه تالیف شده است. عناوین فصلهای این کتاب به قرار زیر است: تکامل علوم; قابلیت انسان در استفاده نمودن از محیط زیست; حضرت نوح - علم و محیط زیست; حضرت هود و قوم ایشان; حضرت صالح و قوم ثمود; حضرت ابراهیم و تاثیر تعلیمات توحیدی آن حضرت در فرهنگ انسانی; قوم فرعون; و میراث حضرت ابراهیم علیه السلام.
کتاب سوم 9 فصل دارد و در86 صفحه تالیف گردیده است. عناوین فصلهای این کتاب به شرح زیر است: شریعت و دین در زمان رسول اکرم صلی الله علیه وآله; دین در دوران خلفای راشدین; تاثیر انقلاب اسلامی پیامبرصلی الله علیه وآله در اعمال صحابه و تابعین; دین بعد از خلافت چهارگانه; استقرار عدالت; تابعین و تبع تابعین; اکثریت مطلق امت و عدالت; علم و محیط زیست; و بررسی میراث اسلامی برای بشر.
کتاب چهارم از این مجلد شامل 3 فصل است و در 98 صفحه تالیف شده است. عناوین فصلهای این کتاب به شرح زیر است: روش و رفتار حضرت محمدصلی الله علیه وآله با علوم; روش علمی; انسانیت رهین منت حضرت محمدصلی الله علیه وآله; خدمات رسول اکرم صلی الله علیه وآله به اروپا; ادراک فوق محسوسات رسول اکرم صلی الله علیه وآله.
کتاب پنجم 3 فصل دارد و در89 صفحه تالیف گردیده است. عناوین فصلهای این کتاب به شرح زیر است: نقش و تاثیر اسلام در مؤسسات اجتماعی اروپا; نقش اسلام در توسعه علوم کاربردی در اروپا; انتقال علوم اسلامی به اروپا.
کتاب ششم «انسانیت اعلی » شامل 11 فصل است و در 171 صفحه تالیف شده است. عناوین فصلهای این کتاب به شرح زیر است: انسانیت بلند; مساوات حقوق; حقوق بشر بنیادی; عدالت و مساوات; مهربانی و نیکی به تمامی مخلوقات خدا; اصول و وظایف شخصی; سعه نظر دینی; پایان بخشیدن به فاصله طبقات اجتماعی; خاتمه دادن به نظام ملوک الطوایفی; بدیهای نظام سرمایه داری; روش اسلام با بردگان.
کتاب هفتم شامل 6 فصل است و در109 صفحه تدوین گردیده است. فصلهای این کتاب به شرح زیر است: جامعیت تعلیمات محمدصلی الله علیه وآله; غلبه اسلام صلی الله علیه وآله حقوق زن در طلاق و ازدواج; قوانین ارث; اصلاحات اجتماعی; آزادی بشر.
چنان که گفته شد جلد سوم 14 ضمیمه دارد که در87 صفحه، در زمینه تکامل علم تالیف شده است. در این جلد از کتابهای نوشته شده توسط مستشرقان و اسلام شناسان اروپایی درباره تاریخ، فرهنگ و تمدن اسلامی استفاده شده است.
جلد چهارم به سال 1986 م در لندن به چاپ رسید و در سال 1990 مجددا تجدید چاپ شد. این جلد873 صفحه و47 فصل دارد. نویسندگان مقالات این جلد مولانا ابوالکلام آزاد،قطب، شاه ولی الله دهلوی، مولانا سید ابوالاعلی مودودی، مولانا ابوالحمید صدیقی، مولاناابوالحسن علی ندوی، مفتی محمد شفی و افضل الرحمن می باشند.
عنوان جلد چهارم «انگیزه نو و قدرتمند رسول اکرم صلی الله علیه وآله » است که شامل هفت کتاب با عناوین زیر می باشد:
کتاب اول: مقدمه.
کتاب دوم: انگیزه نو و تداوم انقلاب.
کتاب سوم: ابعاد جدید دین.
کتاب چهارم: بهره عملی از تعلیمات رسول اکرم صلی الله علیه وآله.
کتاب پنجم: قرآن و جهان مادی.
کتاب ششم: اجتهاد در اسلام.
کتاب هفتم: ختم نبوت.
کتاب اول شامل مقدمه در 48 صفحه تالیف گردیده است و در باب روشهای جدید برای مطالعه سیره رسول اکرم صلی الله علیه وآله بحث می کند.
کتاب دوم در 48 صفحه تدوین شده و 4 فصل دارد. این کتاب درباره انگیزه های جدیدی که رسول اکرم صلی الله علیه وآله به وجود آورد و پیرامون تداوم انقلاب اسلامی رسول اکرم صلی الله علیه وآله و روابط اجتماعی، نظام نوین و اصول مساوات بحث می کند.
کتاب سوم در29 صفحه تنها یک فصل دارد.
کتاب چهارم شامل 5 فصل و67 صفحه می باشد. عناوین فصلهای این کتاب عبارتند از: معنی جدید فضایل; دلالت عملی توحید; روش عملی تعلیمات رسول اکرم صلی الله علیه وآله; و احیای اسلام.
کتاب پنجم 20 فصل دارد و در 211 صفحه تالیف گردیده است. عناوین فصلهای این کتاب به شرح زیر است: قرآن و علوم; اسلام و نظام کائنات; علت غایی; روابط بین خدا و انسان; اهمیت توحید و صفات الهی; صفات الهی و کائنات; رحمت; عقاید قرآن; هدایت الهی; روش قرآن; خصوصیات جامعه اسلامی; قانون جهانی; تمدن واقعی اسلام; نظریه اسلام و فرهنگ; ملیت مسلمان و اعتقادات; تغییرات بنیادی; برتری ایمان.
کتاب ششم شامل 3 فصل می باشد و در 30 صفحه تالیف گردیده است. عناوین فصلهای این کتاب به شرح زیر است: اهمیت اجتهاد در اسلام; نگاه به گذشته اجتهاد; نظرات شاه ولی الله دهلوی درباره اجتهاد.
کتاب هفتم در 14 فصل و413 صفحه تالیف گردیده است. عناوین فصلهای این کتاب به شرح زیر است: نبوت; اهمیت نبوت; پیام تمامی انبیا یکی است; ختم نبوت; ضرورت نبوت برای بشر و تمدن انسانی; خصوصیات برجسته انبیا; راهنما و رهبر بشر; اراده الهی و سرمایه مادی; عظمت و رفعت نبوت حضرت محمدصلی الله علیه وآله; موفقیت حضرت محمدصلی الله علیه وآله; حضرت محمدصلی الله علیه وآله خاتم النبیین; نظریه ختم نبوت در قرآن; نظریه ختم نبوت در احادیث; نظریه ختم نبوت در سخنان صحابه رسول اکرم صلی الله علیه وآله; اجماع محدثین، مفسرین، فقها، متکلمین، و صوفیان درباره ختم نبوت حضرت محمدصلی الله علیه وآله را اثبات می کند.
جلد پنجم دایرة المعارف مورد بحث «نقش زن مسلمان در جامعه » عنوان گرفته و در 864 صفحه تالیف گردیده است و شامل 30 فصل و6 ضمیمه می باشد. این مجلد اولین بار در سال 1987 م منتشر گردید و چاپ دوم آن در سال 1993 انتشار یافت.
مقدمه این جلد از انواع ازدواج در اقوام و ملل، و سه نوع شیوه افراطی راجع به ازدواج در جوامع عربی بحث می کند. عناوین فصلهای این جلد به شرح زیر است: فلسفه ازدواج; نظریه اخلاق در غرب; زن در مکاتب جدید; زمینه طبیعی فعالیتهای زن; نقش زن در جامعه; نظم طبیعی; زن در قرآن و سنت; حجاب; نقش زن مسلمان در جامعه; طلاق; شغل و حرفه زنان; مساله رهبری در خانواده; انعکاس مطالعات درباره مساله رهبری در خانواده; نقش زن در گذشته; منزلت و نقش زن; رفتار با زنان.
عناوین ضمیمه این جلد عبارتند از: «رسول اکرم و اصحاب زن » (در این فصل شرح حال 62 تن از اصحاب زن رسول اکرم صلی الله علیه وآله بیان شده است). زن مسلمان و نابودی زندگی خانوادگی در غرب; زن در قرآن، خواستگاری و ازدواج; زن در حدیث; نظریه اساسی نظام اجتماعی اسلام.
بیشترین مقالات این جلد را مولانا سید ابوالاعلی مودودی، افضل الرحمن، محمد ظهیرالدین ندوی، دکتر ترابی، محمد قطب، مریم جمیله و یوسف قرادوی نگاشته اند. در این جلد مقالاتی نیز از شهید مرتضی مطهری، شهید دکتر باهنر و استاد محمدتقی مصباح یزدی پیرامون مقام و منزلت زن در اسلام به چاپ رسیده است.
جلد ششم دایرة المعارف که درباره چهار موضوع «آزادی »، «مساوات »، «علم » و «تفکر» بحث می نماید شامل 30 فصل و6 ضمیمه می باشد و در 868 صفحه تالیف گردیده است. این مجلد در سال 1988م در لندن چاپ شده است. تمامی فصلهای این جلد توسط آقای افضل الرحمن، مدیر دایرة المعارف سیره رسول اکرم صلی الله علیه وآله تالیف گردیده است. عناوین فصلهای این جلد به شرح زیر است: اهمیت خلقت انسان; نظریه آزادی در نظام خلقت; هدف و حدود آزادی; اعتقاد به آزادی در نظریه و عمل; وظایف شخصی و آزادی; آزمایش انسان و آزادی او; رشد اختیار در مسلمانان صدر اسلام; انتقال اعتقاد به اختیار به غرب; آزادی و مساوات در قرآن; هدایت الهی و آزادی; اساس حکومت اولیه بر روابط اجتماعی; توسعه فرهنگی انسان; وضعیت مردم قبل از ظهور اسلام; مساوات; کرامت انسانی; پیشینه کرامت انسانی در سنت رسول اکرم صلی الله علیه وآله و روش خلفای راشدین; فرد و جامعه; اصول مساوات در اسلام و تاثیر آن در غرب; اساس اعتقادی حکومت نمایندگان; «اراده عمومی و اجماع »; «شورا; اجتهاد»; بنیاد ایمان یقین است نه جبر; عقل یا عقل گرایی; رشد عقل در تاریخ اسلام; عقل گرایی و نقش فلاسفه مسلمان; رشد همه جانبه عقل گرایی; تاثیر عقل گرایی اسلام بر غرب; علم; علم و رشد متعادل جامعه; فلسفه اسلامی; و نظریه امام غزالی درباره علم. و اما عناوین ضمیمه این جلد بدین شرح است: توحید و آزادی; اعتقاد به معاد و آزادی; رسول خدا و آزادی; پیمان میثاق اسلامی; نظریه دانشمندان غربی درباره آزادی; و اوضاع مردم قبل از ظهور اسلام.
جلد هفت دایرة المعارف سیره رسول اکرم صلی الله علیه وآله و با عنوان «شکل و روح اسلام » در 791 صفحه تالیف شده و شامل دو کتاب است. کتاب اول شامل 15 فصل و 4 ضمیمه است و کتاب دوم مشتمل بر 18 فصل می باشد. این مجلد در سال 1989م در لندن چاپ شده است. تمامی فصلها و ضمیمه کتاب اول این جلد را آقای افضل الرحمن، مدیر دایرة المعارف تالیف کرده است و فصلهای کتاب دوم را دانشمندان مختلف تالیف نموده اند.
عناوین کتاب اول به شرح زیر است: خدمات بی مانند رسول اکرم صلی الله علیه وآله; اقسام عبادت; انواع رفتار اجتماعی; تقوا; میزان در زندگی; عبادت همراه تمامی کارهای عملی; اهمیت واقعی کارهای عملی; نظر قرآن درباره کارهای عملی; صفات مؤمن واقعی; استقرار عدالت; اعتقادات و عمل; دین و شریعت. و اما عناوین ضمیمه در کتاب اول:
ضمیمه اول: دیدیگاه مولانا ابوالاعلی مودودی درباره شکل و روح عبادت در اسلام.
ضمیمه دوم: مولانا سید ابوالحسن ندوی و دین خداوند.
ضمیمه سوم: مولانا ابوالکلام آزاد و عبادت.
ضمیمه چهارم: مولانا سید سلیمان ندوی و عبادت.
کتاب اول جلد هفتم شامل 15 فصل و 4 ضمیمه می باشد و در 400 صفحه تالیف گردیده است.
کتاب دوم شامل 18 مقاله است با عناوین زیر:
1 - دوران ایده آلی; مؤلف مولانا سید ابوالاعلی مودودی.
2 - اهمیت واقعی اسلام; مؤلف مولانا سید ابوالاعلی مودودی.
3 - نظریه اسلام درباره حیات; مؤلف مولانا سید ابوالاعلی مودودی.
4 - اسلام به بشر چه هدیه نموده است؟ مؤلف پروفسور محمدطاهر القادری.
5 - هدیه اسلام به بشر، مؤلف عبدالحمید صدیقی.
6 - اسلام نظام زندگی; مؤلف سید قطب.
7 - توحید: نظریه و مراحل عمل; مؤلف محمد نجات الله صدیقی.
8 - نظریه اسلام درباره عبادت; مؤلف مصطفی احمد زرقا.
9 - اعتقادات و زندگی; مؤلف سید قطب.
10 - اسلام و بحران در جهان معاصر; مؤلف محمد قطب.
11 - اسلام و تمدن جدید; مؤلف محمد قطب.
12 - روح اسلام; مؤلف محمد اسد.
13 - اسلام و انسانیت; مؤلف حموده عبدالنبی.
14 - مبدا قوای محرکه اسلام; مؤلف فصل الرحمان.
15 - خدمات ویژه اسلام به فرهنگ جهان; مؤلف اسماعیل رجعی الفاروقی.
16 - مفاد قرآن مجید; مؤلف محمد ابوسعود.
17 - انحطاط، انحراف و احیا و تجدید حیات در اسلام معاصر; مؤلف سید حسین نصر.
18 - اسلام صلح با خودی و بقیه مردم; مؤلف سید عبدالطیف.
عنوان جلد هشتم سیره رسول اکرم «محمدصلی الله علیه وآله، انسان با کردار والامقام، رفتار دلپذیر و آداب جذاب » می باشد. این جلد در 838 صفحه تالیف شده و 18 فصل دارد. این مجلد نخستین بار به سال 1992 م چاپ شده و در سال 1994 تجدید چاپ گردیده است. در این جلد پیرامون ابعاد گوناگون شخصیت عظیم و بلندمرتبه حضرت ختمی مرتبت صلی الله علیه وآله مطالبی بیان گردیده است.
عناوین فصلهای این جلد: کردار والامقام و بی مانند پیامبرصلی الله علیه وآله; مؤدب ترین انسان، پیامبر اکرم صلی الله علیه وآله به فرهنگ انسانی زیبایی و بزرگی بخشید; پیامبر اکرم صلی الله علیه وآله حامی و مشوق نظافت; مجمع القوانین ابرای رفتار; رفتار دلپذیر و آداب جذاب پیامبر اکرم صلی الله علیه وآله; پیامبر محبت و دوستی; مرد صلح و دوستی; رفتار پیامبر اکرم صلی الله علیه وآله با کارگران، کودکان، همسایگان، بردگان، بیماران، زنان، خویشاوندان، و حیوانات; نمونه های عملی پیامبر اکرم صلی الله علیه وآله درباره صبر و استقامت، قناعت، سعه صدر و شکیبایی; پیامبر اکرم صلی الله علیه وآله داناترین و عالم ترین شخص جهان; شهامت و شجاعت و منطق رسول اکرم صلی الله علیه وآله قهرمان برابری و مساوات; راه طبیعی در مسائل جنسی; تسلیم در برابر رضایت الهی; انسان برای صلح; عملی ترین انسان، افعالی که تحریم شده است; وکالت از وظایف شخصی; اسوه حسنه رسول اکرم صلی الله علیه وآله; رسول اکرم صلی الله علیه وآله همکاری جهانی را تعلیم دادند: رسول اکرم صلی الله علیه وآله و وفا به عهد و پیمانها; رسول اکرم صلی الله علیه وآله همه مسؤولیتها را اجرا می کرد; رسول اکرم صلی الله علیه وآله در تمام امور به خدا توکل می نمود; دوران رسالت پیامبر اکرم صلی الله علیه وآله کاملا در تاریخ ثبت شده است; هدف اصلی رسالت رسول اکرم صلی الله علیه وآله; اساس پیام رسول اکرم صلی الله علیه وآله; معنی جدید تقوا در نظم اجتماعی; روش آموزش و تربیت از جانب رسول اکرم صلی الله علیه وآله; روش رسول اکرم صلی الله علیه وآله درباره تربیت انسانها; اخلاق قرآنی در عمل; رسول اکرم صلی الله علیه وآله: با انضباطترین انسان; رسول اکرم صلی الله علیه وآله با مدارا و آسانگیر بود; مخالفت رسول اکرم صلی الله علیه وآله با نژادپرستی; شخصیت رسول اکرم صلی الله علیه وآله پیش از رسالت; رسول اکرم صلی الله علیه وآله و محیط زیست; رحمانیت خداوند متعال; تعلیمات رسول اکرم صلی الله علیه وآله درباره عهدنامه الهی; رسول اکرم صلی الله علیه وآله بنیانگذار یک انقلاب عظیم; رسول اکرم صلی الله علیه وآله اخلاق قرآنی را عملی نمودند; رسول اکرم صلی الله علیه وآله معلم بزرگ اخلاق; تعلیمات رسول اکرم صلی الله علیه وآله درباره شادی خوشحالی; رسول اکرم صلی الله علیه وآله آخرین امید بشر; امید برای انسانیت; دستورالعمل رسول اکرم صلی الله علیه وآله پیرامون صلح و قناعت; انسانیت; چرا انسان احتیاج به راه و رسم زندگی دارد; رسول اکرم صلی الله علیه وآله بنیانگذار جامعه بین الملل; رسول اکرم صلی الله علیه وآله نیکوکارترین انسان در میان بشر; اصلاحات پنج گانه رسول اکرم صلی الله علیه وآله; رسول اکرم صلی الله علیه وآله مبلغ بزرگ; نظرات خاورشناسان درباره رسول اکرم صلی الله علیه وآله; بررسی دانشمندان غرب از اسلام و رسول اکرم. صلی الله علیه وآله رسول خداعلیهماالسلام به عنوان برجسته ترین شخصیت اسلام نقش تاریخی ویژه ای در اذهان مسلمانان دارد. نگرش مسلمانان نسبت به رسول اکرم صلی الله علیه وآله به عنوان «اسوه » مستلزم بررسی دقیق و موشکافانه از زندگی آن حضرت بوده است. لذاست که مسلمانان اکنون جزیی ترین گزارشها مربوط به شخصیت رسول اکرم صلی الله علیه وآله را در دست دارند.
محمدبن اسحاق (151 یا 150 م) نویسنده اولین سیره نسبتا جامع است. تخصص محمد بن عمر واقدی (207 م) از مورخان قرن دوم در مغازی و فتوحات است. آنچه از او برجای مانده «مغازی » اوست که نشانه تتبع بسیار در روایات مغازی است که بسیار گسترده تر از مطالبی است که ابن اسحاق آورده است. علاوه بر آن، هسته اصلی کتاب «طبقات الکبری » از ابن سعد نیز از آن واقدی است. احمدبن یحیی بن جابر بلاذری از بزرگترین مورخان و نسب شناسان قرن سوم است. دو کتاب با ارزش از وی برجای مانده است، «فتوح البلدان » که درباره سیر فتوحات در قرون اولیه اسلام می باشد و دیگری «انساب الاشراف » که تاریخ دوران اسلامی را در قالب نسب شناسی آورده است و یک جلد آن درباره تاریخ رسول اکرم صلی الله علیه وآله است.
انگیزه نگارش کتاب سیره ابن اسحاق و مغازی واقدی، ارائه تصویری تاریخی از رخدادهای صدر اسلام بر محور شخصیت رسول اکرم صلی الله علیه وآله می باشد. کتابی با عنوان «دلائل النبوه » از ابونعیم اصفهانی (درگذشته 430 ه. ق) و نیز از ابوبکر بیهقی (درگذشته 458 ه . ق) و کتابی تحت عنوان «تثبیت دلائل النبوه » از قاضی عبدالجبار (درگذشته 415 ه. ق) درباره معجزات و دلائل نبوت رسول اکرم صلی الله علیه وآله می باشد.
کتاب «الشفاء بتعریف حقوق المصطفی صلی الله علیه وآله » از قاضی عیاض بن موسی اندلسی و کتاب «الخصائص الکبری » از جلال الدین سیوطی درباره جنبه های اخلاقی رسول اکرم صلی الله علیه وآله و شخصیت آن حضرت و خصایص وجودی ایشان بحث می کند. ابن عبدالبر کتاب «الدرر» را در سیره رسول اکرم صلی الله علیه وآله نگاشته; ابن عساکر جلد نخست «تاریخ دمشق »، را به سیره اختصاص داده; جلد اول تاریخ الخمیس نیز در سیره پیامبر است. همین طور دو مجلد نخست از تاریخ الاسلام ذهبی; جلد نخست «امتاع الاسماع » از مقریزی; اخبار سیره، سبل الهدی و الرشاد که از آن به عنوان «السیرة الشامیه » نیز یاد می شود در هشت جلد و «زادالمعاد» ابن القیم الجوزیه تا جلد سوم (از چاپ جدید) و سیره ابومحمد ابن هشام درباره سیره رسول اکرم صلی الله علیه وآله است.
در کارهای جدید سیره نگاری، کتابهایی با عنوان «فقه السیره » نوشته شده; یکی از محمد غزالی و دیگر از رمضان البوطی; و کتابی در فارسی به عنوان «انقلاب تکاملی اسلام » از استاد جلال الدین فارسی که سیری فکری و انقلابی را در سیره جستجو کرده و از بهترین آثاری است که در سالهای اخیر درباره سیره رسول اکرم صلی الله علیه وآله نوشته شده است. اثر دیگری متعلق به استادجعفر مرتضی عاملی تحت عنوان «الصحیح من سیرة النبی الاعظم صلی الله علیه وآله و اثر دیگر نیز به آیت الله جعفر سبحانی تعلق دارد و عنوان آن «فروغ ابدیت » است. لیکن تمامی خاورشناسان و اسلام شناسان غربی درباره حیات رسول اکرم صلی الله علیه وآله تهمتهای دروغین را تا به حال وارد کرده اند. در بین آنها فقط تامس کارلایل (Thomas Carlyle) از پیامبر اکرم صلی الله علیه وآله تجلیل کرده است.
در پایان پیشنهاد می شود سیره عملی رسول اکرم صلی الله علیه وآله که از جانب گروه تاریخ اسلام بنیاد پژوهشهای اسلامی در دست تالیف است به زبانهای انگلیسی و فرانسه ترجمه شود تا حیات رسول اکرم صلی الله علیه وآله که بهترین اسوه و الگو برای مسلمانان جهان است به غرب بهتر معرفی شود.
