یادداشت
... و ذکِّرهُم بأیّامِ اللّه
در تاریخ هر امّت روزهای سرور و خوشی یا اندوه و ناخوشی پیش می آید که نقطه عطفی در زندگی آن مردم محسوب می شود. قرآن مجید از این روزها به «ایّام اللّه » تعبیر کرده. بی شک در تاریخ قوم کهن سال ایران قیام 15 خرداد 1342 که ثمره اش پس از 15 سال یعنی بهمن 1357 به دست آمد از این گونه روزهاست، زیرا حکومت شاهنشاهی استبدادی از آن زمان به بعد با رأی ملت، تبدیل به جمهوری اسلامی شد.
پیش از آنکه به بحث اصلی بپردازیم آیه ای از کلام اللّه را که متضمن این تعبیر است نقل کرده نظر مفسران را در مراد از آن می آوریم:
امّا آیه مورد نظر در سوره ابراهیم (شماره 5) آمده: و لقَد أرسَلنا موسی بآیاتِنا أنْ أخْرِج قومَکَ مِنَ الظُّلُماتِ اِلَی النّورِ و ذَکِّرهم بأیّامِ اللّه إنّ فی ذلِکَ لاَآیاتٍ لِکُلِّ صَبّارٍ شَکور؛ و در حقیقت موسی را با آیات خود فرستادیم [و به او فرمودیم] که قوم خود را از تاریکیها به سوی روشنایی بیرون آور، و روزهای خدا را به آنان یادآوری کن، که قطعا در این [یادآوری]، برای هر شکیبای سپاسگزاری عبرتهاست(1).
گزیده آنچه ابوالفتوح در مراد از «ایام اللّه » نوشته این است که مقصود «نِعَم اللّه » است، «و ایّام کنایت کرد از نِعَم، و این کنایت معروف است عرب و عجم را [چنان که] یکی از ما گوید: آن روزگار ما، دریغا روزگار ما! تأسف خورند بر ایام در نعمت گذشته. و قولُ الشاعر: سَقَی اللّه ُ ایّامَنا باللِّوی. و قول دیگر آن است: و ذَکِّرهم بنِقمِ اللّه فی أعدائِه: و یادده ایشان را که خدای با امّت سلَف چه کرد ا ز کافران... و اگر حمل کنند بر هر دو اولیتر باشد لاِستِغراقهِ المعنیین [تا هر دو معنی را دربر گیرد]، و این شاملتر بود فایده را...»(2)
فضل بن حسن طَبرِسی نیز آن دو قول را در تفسیر «ایام اللّه » نقل کرده سپس می افزاید که قول به «نعمتهای خدا» از حضرت صادق علیه السلام نقل شده. و قول سومش این است که از «ایام اللّه »، سُنَن و افعال الهی که بین بندگانش جریان دارد از اِنعام و انتقام اراده شده است، به این جهت که ظرفِ رویداد آن حوادث مهم است و جامع هر دو می باشد، و اظهار نظر می کند که این قول جامع آن دو قول و بهتر است(3).
علاّمه طباطبائی ایّام اللّه را روزهایی خاص در تاریخ هر قوم می شمرند، و نسبت این ایام را به حق تعالی با آنکه همه روزها و چیزها از اوست به سبب ظهور غیر قابل تردید امر خدای متعال و آیاتش در آن زمان خاص می دانند، و چون زمان، ظرف ظهور آیات الهی است به او نسبت داده می شود؛ مانند ایامی که قوم نوح و عاد و ثمود را در آن هلاک کرد، یا ایامی که نعمتهای خدا در آن آشکار شود؛ مانند روزی که حضرت نوح از سفینه خارج شد یا حضرت ابراهیم از آتش نجات یافت(4).
به نظر نویسنده «ایّام اللّه » از لحاظ معنی اضافه تشریفی است، همانند «بیت اللّه »، «روح اللّه » و «ناقة اللّه » که مضاف از مضافٌ الیه کسب شرافت و عظمت می کند. بنابر این روزهایی است که آثار نعمت یا نقمت و قدرت الهی به صورتی آشکار نمایان می شود، چنان که جای انکار و تردید باقی نماند، پس چنین ایامی روزهای خداست نه معمولی.
اینک که مراد از «ایام اللّه » در قرآن کریم روشن شد، به حوادث مهم سیاسی و مردمی که در چهل سال اخیر تاریخ کشور ما روی داده نظر می افکنیم؛ مانند قیام 15 خرداد 1342، پیروزی انقلاب اسلامی در 22 بهمن 1357، رحلت امام امت در 14 خرداد 1368 و انتخاب حضرت آیت اللّه خامنه ای به رهبری جمهوری اسلامی در همان زمان؛ می بینیم این پیش آمدها همه از «ایّام اللّه » است و مشمول نعمتها و نیکوییهاست که خدای تعالی بر این امت مسلمان کرده، و آشکارا از دشمنانش که دشمنان اسلامِ آزادی خواه و مستقل اند انتقام گرفته است.
امام خمینی قدس سره نیز در سخنان خود چنین روزهایی را از «ایّام اللّه » دانسته اند و با این تعبیر رسای قرآنی، اهمیت و بزرگداشت آن را متذکر شده اند(5).
در این یادداشت کوتاه مجال گسترش دامنه سخن و شرح این رویدادها نیست، خاصّه که در روزنامه ها و کتابهای مربوط به تفصیل نوشته شده، و تأییدی است بر پیروزی اسلام بر جهان کفر و استکبار به عنایت و لطف پروردگار.
در پایان به حکم «و ذَکِّرهم بأیام اللّه » یادآور می شویم: در بین همه ملتهای کهن سال رسم است که با برپایی مجالس سوگواری یا شادمانی در چنان روزهایی، یاد آن خاطره ها و فداکاریها را در بین بازماندگان زنده نگه می دارند، تا مایه پند و عبرت جوانان و عزت و سربلندی کشورشان گردد و شکر نعمتهای خدا و سپاس و قدردانی از قهرمانان آن حوادث به عمل آید. مردم قدرشناس ایران ارتحال بنیانگذار جمهوری اسلامی و قیام دلیرانه 15 خرداد را از یاد نمی برد، و هر سال با حضور بر مرقد آن بزرگ مردِ تاریخ به ادای احترام و وفاداری می پردازد.
مجله مشکوة، بنیاد پژوهشهای اسلامی و تشکیلات وسیع و عظیم آستان قدس رضوی، همسو و همراه مردم، یادمان این «ایّام اللّه » را ارج می نهد، و بر نعمتها و مواهب الهی که به واسطه حضرت حجة بن الحسن عجّل اللّه فرجه در جوار مضجع مطهّر رضوی شامل حالش شده شکرگزار است.
|
ملت ایران نباید پانزده خرداد را از یاد ببرند، پانزده خرداد باید زنده بماند. |
|
صحیفه نور، ج 2، ص 70 |
|
در این نهضت، مسأله، مسأله دفاع از کیان اسلام |
|
و هویت اسلامی در این کشور است. |
|
در این حرکت، پایه های این نهضت طولانی بر زمین گذاشته شد. |
|
از سخنان مقام معظم رهبری در جمع شرکت کنندگان خارجی در هشتمین سالگرد رحلت امام قدس سره |
1 قرآن مجید، ترجمه محمّد مهدی فولادوند، تحقیق و نشر دارالقرآن کریم، دی ماه 1376.
2 روضُ الجِنان و رَوح الجَنان فی تفسیر القرآن، حسین بن علی الخزاعی النیشابوری، تصحیح دکتر محمّد جعفر یاحقی و دکتر محمّد مهدی ناصح، بنیاد پژوهشهای اسلامی آستان قدس رضوی، 11/250-249.
3 مجمع البیان فی تفسیر القرآن، الشیخ ابی علی الفضل بن الحسن الطبرسی، دارالمعرفة، 1406 ق. 16/467-466.
4 ترجمه و تلخیص از: المیزان فی تفسیر القرآن، السید محمّد حسین الطباطبائی، مؤسسة الأعلمی للمطبوعات، بیروت، 1391 ه.، 12/18.
5 صحیفه نور، تهران، سازمان مدارک فرهنگی انقلاب اسلامی، ج 2، ص 70.
