از میان مشکلاتی که ممکن است مادران در دوران شیردهی با آن مواجه شوند، برخی مشکل‌ها رایج‌تر و جدی‌تر به نظر می‌رسند. این مقاله، نگاهی می‌اندازد به علل و راه‌حل پنج مشکل از این دست.
لمس یک توده حساس در پستان
لمس توده حساس در پستان مادر شیرده احتمالا به علت بسته شدن یک یا چند مجرای شیری است که سبب التهاب بافت پستانی می‌شود و باید فورا درمان شود تا از عوارضی مثل ماستیت و آبسه جلوگیری شود. مادر باید هر ماه پستان‌هایش را معاینه کند و در صورت لمس توده با مشاهده کاهش اندازه آن پس از شیردهی بین توده‌های طبیعی پستان و توده‌هایی که نیاز به درمان پزشکی دارند تفاوت قایل شود. توده‌های پستان در زمان شیردهی شامل مجاری بسته شده و عفونت پستان و گاهی تومورهای خوش‌خیم است. که اگر مادر بلافاصله قبل از معاینه و با انجام اقدام‌های طبی به کودک شیر دهد، لمس توده یا درآوردن آن با سوزن کوچک آسان‌تر می‌شود.
مشاهده خون در شیر
وجود خون در شیر در صورتی که نوک پستان زخم نداشته باشد هم از نظر سرطان و هم مضر بودن برای شیرخوار همیشه نگران کننده است. خروج خون در آخر بارداری و دو هفته اول بعد از زایمان خطر چندانی ندارد و ممکن است به دلیل پارگی مویرگ‌های داخل پستان و احتقان عروقی باشد.
ناکافی بودن شیر مادر
عده‌ای از مادران تصور می‌کنند که شیرشان کافی نیست و این فقط تصور و برداشت مادر و اطرافیان آنهاست. چرا که کودک رشد خوبی دارد و وزن‌گیری او طبیعی است. علل مختلفی موجب می‌شود مادران این‌گونه فکر کنند. بعضی مادران انتظار دارند فرزندشان مثل کودکانی که از شیر مصنوعی تغذیه می‌کنند با فواصل زیاد یعنی هر 4 ساعت یک بار تغذیه شوند و چون شیر مادر به سهولت هضم می‌شود و در نتیجه شیرخوار زود به زود گرسنه می‌شود مادر فکر می‌کند شیرش کم است. بعضی مادران هم چون فکر می‌کنند شیرمادر به خصوص قسمت اول شیر آبکی است، پس شیرشان کم است. برخی مادران هم بی‌قراری شیرخوار و گریه‌های مکرر او را دلیل کم بودن شیر خود می‌دانند. برخی از مادران هم وقتی می‌بینند شیرشان مثل سابق جاری نمی‌شود یا رگ کردن پستان خود را احساس نمی‌کنند یا قادر نیستند مثل گذشته شیر خود را بدوشند یا پستان‌هایشان کوچک شده آن را نشانه عدم کافی بودن شیر می‌دانند. در این موارد اگر منحنی رشد کودک موازی منحنی استاندارد باشد یعنی این تصورات خود مادر است و شیرش کافی است. اما گاهی از بدو امر و تولد نوزاد، شیر زیادی از پستان تراوش نمی‌شود. مشکل‌های مربوط به ساختار پستان و غدد شیرساز، جراحی‌های پستان یا رادیوتراپی پستان، بیماری‌های شدید مادر مثل عفونت و فشارخون بالا هم ممکن است سبب ناکافی بودن واقعی شیر مادر شود.
امتناع شیرخوار از گرفتن پستان مادر
وقتی کودک در گرفتن پستان سرسختی نشان می‌دهد یا امتناع می‌کند ممکن است مادر احساس درماندگی و آشفتگی کند و حتی در احساس مادری و توانایی خود شک کند. حتی ممکن است مادر احساس گناه کند. در این موارد لازم است به حرف‌های مادر خوب گوش کرده و احساساتش درک شود.
باید به مادر اطمینان داد که احتمالا دلیلی برای رفتار کودکش وجود دارد. گاهی عفونت گوش یا برفک دهان کودک موجب امتناع شیرخوار از گرفتن شیر می‌شود اما این حالت پس از درمان عفونت و برفک رفع می‌شود. اگر نوزاد از روز اول پستان مادر را نگیرد باید از نظر تمام مشکل‌های پزشکی و بیماری‌ها معاینه شود. روزهای بعد ممکن است احتقان پستان مادر و رگ کردن شدید پستان مادر دلیل امتناع شیرخوار از گرفتن پستان باشد. اگر در هفته‌های اول تا 4 عمر نوزاد باشد سردرگمی در گرفتن پستان، زخم نوک پستان ناشی از وضعیت نادرست شیردهی، احتقان پستان، برفک دهان، عفونت گوش نوزاد، حساسیت به موادغذایی یا داروی خورده شده از سوی مادر و تغییر مزه شیر می‌تواند دلیل این امر باشد.
گاهی دردهای کولیکی کودک مانع از خوردن شیر مادر می‌شود. گاهی مادر بیان می‌کند که کودکش نمی‌داند با پستان او چه کار کند. ممکن است شیرخوار پستان را با حرص و ولع در دهان بگیرد اما قادر به چسبیدن به آن و تخلیه شیر نباشد. در این صورت نوک پستان زخم می‌شود و شیر کمتری می‌آید. از 3 ماهگی به بعد با افزایش بازیگوشی کودک و توجه او به صداهای محیط و حرکت جالب و توجه به اشیای متحرک، وی پستان‌ها را رها می‌کند. بردن شیرخوار به یک اتاق تاریک و ساکت می‌تواند این مشکل را برطرف کند. اما گاهی هم عفونت‌های تنفسی ممکن است مکیدن و بلع را به علت گرفتگی بینی برای نوزاد سخت کند. دندان در آوردن، برفک دهان کودک، هوای گرم و تمایل کودک به از شیر گرفتن هم می‌تواند موجب امتناع شیرخوار از خوردن شیر شود. اما تغییرهای هورمونی، قرص‌های ضدبارداری، استفاده از عطر، صابون، ادکلن یا کرم متفاوت هم در مادر یا شنادر استخر با آب کلردار و تغییر در ظاهر مادر مثل رنگ کردن موها و عینک زدن هم می‌تواند روی امتناع شیرخوار از شیرخوردن اثر داشته باشد. تغییر مزه شیر، سیگار کشیدن مادر و ورزش طولانی قبل از شیر دادن و نوشیدن قهوه بیش از 750 سی‌سی هم می‌تواند موجب شود کودک از گرفتن پستان امتناع کند.
مساله بارداری مجدد
معمولا بسیاری از کودکان، حین بارداری مجدد مادر شیر خوردن خود را خاتمه می‌دهند. تغییر مزه شیر مادر در طول بارداری اغلب در 3 ماهه دوم بارداری رخ می‌دهد و در این مدت شیر مادر کم شده و مزه آن تغییر می‌کند. سوزش نوک پستان ناشی از هورمون‌ها ممکن است سبب قطع شیردهی شود. بعضی مادران تصمیم به ادامه شیردهی در طول بارداری می‌گیرند. اگر مادری بخواهد در طول بارداری به شیردهی ادامه دهد، باید او را تشویق کرد. سطح هیجانات مادر و کودک در بارداری غیرقابل پیش‌بینی است. انعطاف‌پذیری همراه با توجه به تغییر نیازها، کلیدی برای مثبت کردن تجربه شیردهی در طول بارداری است. این مادران به حمایت و پذیرش نیاز دارند. به آنها باید اطمینان داده شود که می‌توانند نیازهای کودکشان را از راه‌های مختلف برطرف کنند و راجع به راه‌های دیگری که می‌توان نیازهای عاطفی کودک را برآورده کرد، فکر کنند. بنابراین بهتر است در این شرایط سن کودک بررسی شود. کودک زیر یک سال به ندرت آمادگی از شیر گرفتن را دارد. برای کودک بالای یک سال به مادر پیشنهاد می‌شود که زمان‌های نیاز کودک به شیر خوردن را پیش‌بینی کرده و آن را با سرگرمی‌های دلخواه او جایگزین کند و بعد به عکس‌العمل او توجه کند. اگر باوجود سرگرمی‌های جایگزین شده کودک باز بخواهد شیر بخورد، پس شیر خوردن هنوز یک نیاز واقعی اوست. در این مورد از شیر گرفتن احتیاج به صرف وقت و انرژی زیادی از طرف مادر دارد. بسته به سن کودک، مادر می‌تواند برای او فنجان شیر فراهم کند یا این بچه‌ها ممکن است برای دلخوشی انگشت شست خود را بمکند.
منبع: www.salamat.com
ae
