«حافظِ» قرآن

حافظ در تمامی عمرش با قرآن محشور بوده و ـ به روایتی ـ آن را به چهارده روایت از بر داشته است. هیچ کتاب دیگری به اندازه قرآن ـ که صرفا یک کتاب در مدار سایر کتب نیست ـ بر ذهن و نیز حتی بر زمان او تأثیر نداشته است. ساختمان غزلهای حافظ که ابیاتش بیش از هر غزلسرای دیگری استقلال، یعنی تنوع و تباعد دارد، بیش از آنچه متأثر از سنت غزلسرایی فارسی باشد متأثر از ساختمان سور و آیات قرآن است ... حافظ شصت سال از عمر کما بیش هفتاد ساله اش را در خلوت و جلوت، در سفر و حضر، در مسجد و مدرسه، در سرّاء و ضرّاء، در کودکی و جوانی و کهولت و پیری، در هر مقام و موقعی با قرآن به سر برده و ذهن و زبانش با دقایق و حقایق و حفظ و قرائت و درس و دراست و تفسیر و تأویل آن آمیخته و آموخته بوده است. و می توان گفت از شدت انس با قرآن در واقع به همه گوشه و کنارها و سایه و روشنهای پیدا و پنهان لفظی و معنوی قرآن، گویی علم حضوری دارد. یعنی چنان به قرآن می اندیشد که به ابیات خویش.

(بهاءالدین خرمشاهی، ذهن و زبان حافظ، انتشارات معین، 1374، ص97)