اشاره
نمایشگاه محصولات جمهوری اسلامی ایران از یازدهم تا بیستم اسفند ماه سال گذشته در مرکز بین المللی نمایشگاههای بحرین برپا شد.
در این نمایشگاه محصولات متنوعی از شرکتها و تولید کنندگان ایرانی برای بازدید گنندگان بحرینی عرضه شد. مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی نیز به عنوان تنها مؤسسه عرضه کننده نرم افزارهای علوم اسلامی در این نمایشگاه شرکت کرده بود.
به منظور آشنایی خوانندگان گرامی با جایگاه این نرم افزارها در کشورهای اسلامی و میزان استقبال و توجه مردم بحرین به آنها، گفتگوی صمیمانه ای با حجة الاسلام حیدری یکی از مسئولان غرفه مرکز در این نمایشگاه داشتیم که توجه شما را به آن جلب می نماییم.
چه ضرورتی برای راه اندازی این نمایشگاه در کشور کوچکی مانند بحرین بود؟
لازم می دانم مقدمه کوتاهی راجع به کشور بحرین و مردم آن عرض کنم. تصور می کنم این مطلب برای کسانی که بخواهند قضاوت روشن تری راجع به این نمایشگاه داشته باشند لازم است.
مردم بحرین دارای سابقه علمی درخشانی هستند. این سابقه علمی به گونه ای است که بحرین را از کشورهای همسایه و مجاور خودش متمایز می کند. در واقع بحرین از یک پیشینه فرهنگی عمیق و کهن برخوردار است و بارزترین مظهر این امر، عشق و محبت شدید مردم نسبت به اهل بیت عصمت و طهارت علیهم السلام است. گر چه در این زمینه آمارهای دقیقی منتشر نمی شود، ولی گفته می شود که در حدود 80% مردم در بحرین، شیعه هستند.
مطلب دیگری که در خصوص سابقه علمی این کشور لازم است بیان شود، اشاره به تنی چند از علمای برجسته شیعه است که اهل این منطقه بوده اند. در این میان کافی است که چند تن از این شخصیتها را نام ببرم. یکی از آنها مرحوم شیخ یوسف بحرانی صاحب کتاب «الحدائق الناضرة » است که یک مجموعه فقهی و روایی می باشد. شخصیت دوم، مرحوم سید هاشم بحرانی صاحب تفسیر روایی «البرهان » است. دیگری صاحب کتاب «العوالم » است. «العوالم » کتابی است در حد بحار الانوار علامه مجلسی که اتفاقا نویسنده اش معاصر مرحوم علامه مجلسی و علامه ابن میثم بحرانی شارح نهج البلاغه بوده و اینها همه بحرانی بوده اند. می دانید که کلمه «بحرانی » منسوب به بحرین است. شخصیتهای دیگری هم هستند که ذکر نام همه آنها در اینجا به طول می انجامد. با توجه به چنین پیشینه علمی و تاریخی، طبیعی است که اغلب مردم بحرین فرهنگ دوست و دوستدار مطالعه باشند.
آیا از محصولات مرکز هم استقبالی شد؟
استقبال از محصولات مرکز به قدری بود که خارج از حد توصیف و فوق انتظار ما بود به طوری که واقعا ما را غافلگیر کردند. باید اعتراف کنیم که اطلاعات کافی از این کشور و از مردمش و میزان علاقه مندی آنها به محصولات فکری و فرهنگی نداشتیم و لذا در برابر این اقبال و استقبال عمومی غافلگیر شدیم. همین امر باعث شد که بعضی از محصولات و سی دی هایی که در آنجا عرضه کرده بودیم همان روزهای اول تمام شد و ما درخواست کردیم تا مجددا از ایران برایمان ارسال کنند. به هر حال استقبال بسیار چشمگیری از برنامه ها و نرم افزارهای ارائه شده صورت گرفت و همان طور که اشاره کردم بیش از حد انتظار ما بود. به عبارت دیگر می توانم بگویم که این استقبال به -طور مثال- با استقبال به عمل آمده در نمایشگاه «جی تکس » دوبی قابل مقایسه بود.
آیا مؤسسات و شرکتهای بحرین هم توجهی به نمایشگاه داشتند؟
البته ما با شرکتها و مؤسسات سر و کار پیدا نکردیم. آنچه که بود، استقبال مردم و جوانان و اقشار مختلف مردم بود که به غرفه ما مراجعه داشتند و ما نمی توانستیم جوابگوی همه بازدید کنندگان باشیم.
گویا در کنار نمایشگاه ایران، نمایشگاهی هم از محصولات سوریه برپا شده بود; کدام نمایشگاه را موفق تر دیدید.
در بازدیدی که ما از نمایشگاه سوریه به عمل آوردیم، سؤالاتی از مسئولان و متصدیان غرفه های آن کردیم; متوجه شدیم که رضایت چندانی در مورد استقبال مردم از نمایشگاهشان ندارند. در عوض، بیشتر هجوم و اقبال مردم به طرف نمایشگاهی بود که محصولات ایران را عرضه می کرد.
شیعیان بیشتر از نمایشگاه استقبال می کردند یا اهل تسنن؟
یکی از نکات قابل ذکر در مورد نمایشگاه این بود که مراجعه کننده ای که اهل تسنن باشد و ما فهمیده باشیم سنی است نداشتیم. البته به هیچ وجه قصد تقسیم بندی نداریم چون ما همه برادر هستیم ولی به ندرت پیش می آمد که ما کسی غیر شیعه در میان بازدید کنندگان بیابیم. تقریبا همه شیعیان بودند که مراجعه می کردند و نسبت به برنامه های ارائه شده علاقه مندی نشان می دادند.
قشر جوان بحرین چه عکس العملی در برابر برنامه های ارائه شده داشتند؟
قشر جوان، خیلی مشتاق بودند. از جمله سی دی روح الله را که راجع به حضرت امام قدس سره است با اشتیاق و علاقه وصف ناپذیری تماشا می کردند و می خریدند به طوری که همان دو سه روز اول، موجودی ما از این برنامه تمام شد و به تقاضای ما دوباره از ایران ارسال شد و باز هم ظرف دو سه روز کلیه سی دی های آن به فروش رفت.
کدام یک از برنامه های مرکز بیشتر مورد توجه واقع شد؟
در بین برنامه هایی که عرضه کردیم، از برنامه نور الانوار بیشترین استقبال به عمل آمد. آنها با علاقه کامل به توضیحات ما گوش می دادند و پس از آن مشتاق می شدند که حتما این برنامه را تهیه کنند.
شاید در ابتدای امر که فقط صوت قرآن پخش می شد، خیلی برای آنها جلب توجه نمی کرد، چون برنامه های قرآنی فراوانی موجود است و مؤسسات مختلفی این برنامه ها را تولید کرده اند. ولی وقتی که قابلیتهای متنوع برنامه و ترجمه ها و تفاسیر متعدد و قابلیتهای جستجو و برنامه های دیگری را که در دل این برنامه گنجانده شده توضیح می دادیم، چنان مشتاق می شدند که در بسیاری از موارد حتی دو نسخه یا سه نسخه از آن را تهیه می کردند.
حتی در مواردی اشخاص می گفتند ما برنامه قرآن «صخر» را داریم و در عین حال این برنامه را هم تهیه می کردند و می بردند و بعد از یکی دو روز بر می گشتند و می گفتند ما می خواستیم اینها را با هم مقایسه بکنیم و ببینیم آیا قابلیتهای برنامه قرآنی «صخر» بیشتر است یا برنامه قرآنی «نورالانوار». آنها خودشان صریحا اظهار می داشتند که ما با مقایسه به این نتیجه رسیده ایم که اینها اصلا با هم قابل مقایسه نیستند یعنی برنامه نور الانوار و قابلیتهای آن برای آنها بسیار بسیار چشمگیر و جالب توجه بود و از این بابت خیلی به وجد آمده بودند و از مشاهده زیباییهایی که در برنامه نور الانوار عرضه شده بی نهایت راضی بودند و تولید کنندگان برنامه را تحسین می کردند. از برنامه های دیگر هم کم و بیش استقبال می شد اما در این میان، نور الانوار خیلی شاخص بود. ما در مقابل استقبال شدید مردم از برنامه نور الانوار و با اینکه در دو سه روز اول نمایشگاه هنوز موجودی ما از برنامه به اتمام نرسیده بود، تقاضا کردیم تا باز هم این برنامه از ایران برای ما ارسال شود.
بجز نور الانوار از چه برنامه های دیگری استقبال می کردند؟
برنامه دیگری که بعد از نور الانوار، بیش از دیگر برنامه ها توجه افراد را به خود جلب کرد، برنامه «کتابخانه عرفان » بود.
آیا این توجه یه خاطر مطالب عرفانی آن بود یا علت دیگری داشت؟
علت جذب شدن مردم به سمت این برنامه دو مطلب بود; یکی اینکه این برنامه علاوه بر اینکه در بر دارنده محتوای کتب عرفانی می باشد، شامل ادعیه هم هست. آن دعاها با صوتهای دل انگیزی که در برنامه قرائت می شد، خیلی برای مردم جذاب بود اما بیش از همه شاید بشود گفت قطعه فیلمی که از حیات حضرت امام قدس سره در آن قرار داشت همراه با آهنگی که از فیلم امام علی علیه السلام در این برنامه گنجانده شده بود، جاذبه زیادی ایجاد کرده بود به طوری که جمعیت مردم به صورت بسیار انبوه در جلو غرفه جمع می شدند و این برنامه را تماشا می کردند و آن را خریداری می نمودند. برنامه کتابخانه عرفان هم یک بار نسخه هایش تمام شد و با تقاضای مجدد ما از ایران برایمان ارسال شد. در بار دوم هم آن مجموعه ای که ارسال شده بود، قبل از اینکه نمایشگاه به پایان برسد کلا به فروش رسید.
آیا در عرضه برنامه ها با محدودیت یا مشکل خاصی مواجه نشدید؟
ما در طول برگزاری نمایشگاه از این جهت مشکل خاصی مشاهده نکردیم. ما حساسیت خاصی نسبت به برنامه هایمان و عرضه آنها ندیدیم. البته من تصور می کنم آنها نسبت به کتاب ممکن است حساس باشند. اخیرا به نظر می رسد سمت و سوی تلاش آنها در این جهت است که روابطشان را با ایران بهبود ببخشند. از جهت سیاسی این طور است. از جهت اقتصادی و جنبه های دیگر هم مایل هستند که هر چه بیشتر و بهتر با جمهوری اسلامی ایران رابطه داشته باشند.
مراجعه کنندگان چه انتظاراتی از غرفه مرکز داشتند؟
به طور کلی به نظرم می رسد که در خلال موضوعات متعددی که در این زمینه می توان اشاره کرد، آنچه از همه بیشتر برجستگی داشت، این بود که بسیاری از مراجعه کنندگان بخصوص قشر جوان تقاضا می کردند که استفتائات مقام معظم رهبری را به صورت نرم افزار در اختیار داشته باشند. آنها می گفتند ما یک سی دی می خواهیم که استفتائات مقام معظم رهبری حضرت آیة الله العظمی خامنه ای را داشته باشد و به سؤالات ما جواب بدهد. متاسفانه چنین نرم افزاری را در اختیار نداشتیم لیکن تنها کاری که ما می توانستیم بکنیم این بود که نشانی سایت دفتر مقام معظم رهبری در اینترنت را در برگه کاغذ یادداشت می کردیم و به مشتاقان ارائه می دادیم. بنده خودم دهها مورد در برابر این درخواست، این کار را انجام دادم و نشانی سایت دفتر مقام معظم رهبری را روی برگه می نوشتم و آنها با اشتیاق می گرفتند. جالب بود که بعضی از آنها هم این پایگاه را می شناختند و می گفتند که ما با این سایت آشناییم و به آن مراجعه داریم.
مطلب دوم علاقه وافر مردم بحرین نسبت به جمهوری اسلامی ایران بود. ما در غرفه یک پرچم پایه دار کوچک روی میزمان داشتیم. بسیاری از افراد مراجعه می کردند و می گفتند ما این پرچم را می خواهیم و از قیمت آن سؤال می کردند و می گفتند هر چه قدر قیمت آن باشد، حاضریم بپردازیم. طبیعی است که این علاقه و محبت وافر آنها را نشان می دهد و اینکه آنها یک ارتباط عاطفی بین خودشان و جمهوری اسلامی احساس می کنند.
برخورد بازدید کنندگان با شما به عنوان نمایندگان فرهنگی جمهوری اسلامی چگونه بود؟
بسیاری از بازدید کنندگان از غرفه که نه ما اصلا آنها را می شناختیم و نه آنها ما را می شناختند در کمال صفا و صمیمیت ما را به منزلشان دعوت می کردند و برای این کار با انواع و اقسام تعبیرات محبت آمیز و همراه با اظهار خضوع و احترام اصرار داشتند که ما را میهمان کنند. این هم یکی دیگر از نکات جالب بود. طبیعتا ما به خاطر محدودیت کاری که داشتیم و و مسئولیتی که در اداره غرفه بر عهده ما بود، نمی توانستیم به هیچ کدام از این تقاضاها جواب مثبت بدهیم ولی چنین دعوت کردنی نسبت به یک آدم غریبه ای که صرفا می دانند ایرانی است و از جمهوری اسلامی ایران آمده خیلی ارزشمند است و قابل توجه است برای همه دست اندرکاران و متصدیان که حساب ویژه ای برای بحرین و مردم آن باز کنند و از جمله در مورد نمایشگاههایی که در بحرین برگزار می شوند، اهمیت خاصی قائل شوند. مرکز نیز علی القاعده هر بار که می خواهد در نمایشگاههایی از این قبیل شرکت بکند علی القاعده باید با آمادگی کامل و دست پر در آنجا حضور به هم رساند. تا جوابگوی نیازهایی باشد که مردم بحرین و بخصوص جوانان و نسل نو در آنجا دارند.
در انتها اگر نکته دیگری را لازم می دانید، بیان کنید؟
آخرین نکته ای که باید اشاره کنم این است که بسیاری از مراجعه کنندگان و بازدید کنندگان از غرفه به ما توصیه می کردند که اولا سعی کنید در تمام نمایشگاههایی که در بحرین برگزار می شود حضور فعال داشته باشید. آنها توصیه خاصی هم در این زمینه داشتند و آن این بود که از ما می خواستند برنامه های کامپیوتری و نرم افزارهای آموزشی برای کودکان جهت تعلیم احکام دینی با خودمان بیاوریم منتها برنامه هایی که به زبان عربی باشد. آنها می گفتند که ما در اینجا با تهاجم فرهنگی گسترده ای مواجه هستیم و لذا برای کودکان و فرزندانمان نگران هستیم. آنها ضمن اینکه تاکید می کردند تنها چیزی که فرزندان ما از افتادن در منجلاب فساد حفظ می کند، همین مجالس امام حسین علیه السلام و مراسم عزاداری سید الشهداءعلیه السلام است اما متقاضی نرم افزارهایی در زمینه که آموزش دین، آموزش عقاید و آموزش احکام بودند. آنها می گفتند برنامه آموزش نماز را که شما آورده اید به زبان فارسی است و قابل استفاده برای ما نیست و لذا لازم است که این برنامه به زبان عربی باشد; این توصیه ای بود که به ما داشتند. البته در بحرین بسیاری از افراد زبان فارسی را می دانند ولی به هر حال چون زبان رسمی آنجا زبان عربی است، اگر برنامه به زبان عربی باشد، برد بسیار بیشتری هم در بحرین و هم در خارج از بحرین خواهد داشت.
